'Het moge duidelijk zijn dat binnen WVO
Zorg deze kwestie veel heeft losgemaakt'
Kinderen laten fanfare
en harmonie in de steek
Mensonterend
commentaar
Vergrijzing is
slecht voor de
huizenprijzen
ZEELAND 23
Het gebeurt vaker dat de
Levenseindekliniek met
een medicus of zorgin
stelling van mening verschilt over
een euthanasieverzoek, zegt direc
teur Steven Pleiter. „Dat is ook
ons bestaansrecht: dat wij tot een
andere mening kunnen komen.
Dat gebeurt in het medische veld
vaker; daar is de second opinion
voor."
WVO Zorg, waar verpleeghuis
Ter Reede in Vlissingen onder
valt, wilde de second opinion niet
accepteren. Pleiter: „In zo'n geval
kun je als patiënt de behande
lingsovereenkomst opzeggen, zo
dat je elders wel euthanasie kunt
krijgen. Wat hier gebeurde - en
dat heb ik nog nooit meegemaakt
- is dat de organisatie weigerde
mee te werken aan het verbreken
van die overeenkomst. WVO
Zorg heeft gezegd: leg het maar
aan de rechter voor."
Centraal in het conflict staat de
vraag: was de patiënte in kwestie
wilsbekwaam? Ja, zegt de Levens
eindekliniek. Nee, zegt WVO
Zorg, dat stelt dat de Levenseinde
kliniek op basis van een handvol
gesprekken nooit een goed be
sluit had kunnen nemen. Pleiter
weerlegt: „Ons team is getraind
in dit soort gesprekken en voert
intensieve en doelgerichte ge
sprekken. Dan is een uur effectie
ve onderzoekstijd, helemaal op de
ze specifieke vraag gericht, véél."
Bovendien, zegt hij: „Een onafhan
kelijk psychiater heeft tevoren on
derzocht of mevrouw wilsbe
kwaam was met betrekking tot
het euthanasieverzoek. Vervol
gens heeft een gespecialiseerde
arts bevestigd dat aan alle zorgvul
digheidseisen ten aanzien van het
euthanasieverzoek voldaan was."
WVO Zorg bleef een andere me-
LEVENSEINDEKLINIEK MOET OOK VAAK 'NEE' ZEGGEN
ning toegedaan. „Daarom kon
euthanasie niet in Ter Reede
plaatsvinden. Mevrouw zou de be
handelingsovereenkomst opzeg
gen en teruggaan naar haar eigen
huis, zodat wij haar daar konden
helpen. Tot onze verbazing liet
Ter Reede tien dagen voor dit zou
plaatsvinden, weten dat ze niet
meer wilden meewerken. Een
zeer vreemde wending", zegt Plei
ter. „Hoe kunnen twee partijen
een doodswens zo verschillend
beoordelen? Dat kan bijvoorbeeld
komen doordat een patiënt nog
wel van dingen als chocolademelk
met slagroom of zingen in een
koor geniet. Kan iemand dan toch
ondraaglijk lijden? Wij weten van
uit onze expertise dat dat wél
kan. Iemand kan grapjes maken
en tóch willen sterven, aldus Plei
ter." Na de uitspraak van de rech
ter is gisteren alsnog de euthana
siewens van de voormalige Ter
Reede-bewoonster ingewilligd,
laat Steven Pleiter weten.
Nooit eerder maakte directeur Jan de
Graaf mee dat een conflict over eutha
nasie zo hoog opliep, dat er een rech
ter aan te pas moest komen. „Dit is uniek. Vol
gens onze advocaat, ook landelijk." Hij spreekt
zacht, maar met ingehouden emotie. „De rech
ter in Middelburg heeft gezegd: de dokter van
het verpleeghuis wil niet meewerken? Dan ne
men we een andere en laten die bepalen of
euthanasie in dit geval mag. Volstrekt ver
keerd."
Reacties op de website van de PZC waren veel
al vol onbegrip voor het standpunt van Ter
Reede. Een standpunt dat hij nader wil toe
licht. Ruim een jaar geleden kwam de dame
in kwestie in het verpleeghuis, vertelt hij. „Op
de geriatrische revalidatie-afdeling. Zowel
geestelijk als lichamelijk had ze een flinke
klap gekregen van een herseninfarct. Ze is een
beetje opgeknapt, maar moest wel in het ver
pleeghuis blijven. Op een gegeven moment
heeft haar zoon ons benaderd. Hij zei: 'Zo wil
moeder niet verder leven.' Op het moment
dat iemand een euthanasieverzoek doet,
treedt het interne protocol (voorschrift hoe te
handelen) in werking. De verpleeghuisarts
kijkt of er een euthanasieverklaring ligt, die
de betrokkene bij zijn volle verstand heeft op
gemaakt. Dit bleek niet zo te zijn, althans: bij
opname wordt altijd gevraagd of een dergelij
ke verklaring er was, dat was er niet."
De Graaf wil benadrukken dat er geen sprake
was en is van een levensbeschouwelijk dilem
ma: „Wij respecteren een doodswens, als die
onomstotelijk is vastgelegd en wettelijk is ge
borgd." Eveneens hard is de eis dat de persoon
die het euthanasieverzoek doet, wilsbekwaam
is. „Je kunt wilsbekwaam zijn in die zin dat je
kunt beslissen over dagelijkse wensen. Maar
beslissen over leven en dood is van een geheel
andere orde. Er is nauwkeurig gekeken hoe
mevrouw functioneert. Kon ze adequaat com
municeren, duidelijk overbrengen dat het
haar wens was te sterven? Overziet ze de con
sequenties van haar besluit? Persisteert ze in
haar besluit? Een multidisciplinair team heeft
deze eisen getoetst en gezien haar gedragin
gen in het jaar dat ze hier geweest is, was de
conclusie: nee. De familie had met deze uit
komst veel moeite en heeft toen de Levensein
dekliniek ingeschakeld. En die kwam tot de
omgekeerde conclusie, op basis van een be
zoek dat een paar uur geduurd heeft."
Aangezien WVO Zorg niet bereid was om op
deze wijze met het euthanasieverzoek in te
stemmen, wilde de familie de patiënte terug
naar huis halen. „Daarvoor moest ze de behan-
delovereenkomst opzeggen. Ook dat was ons
inziens nu juist niet mogelijk, omdat me
vrouw wilsonbekwaam is."
Gisteravond hebben betrokken personeelsle
den tijdens een bijeenkomst stilgestaan bij de
gebeurtenissen. „Het moge duidelijk zijn dat
binnen WVO Zorg deze kwestie veel heeft los
gemaakt", zegt De Graaf. „Wij zijn van plan
de gang van zaken grondig te evalueren en
handhaven vooralsnog ons standpunt ten aan
zien van euthanasie bij wilsonbekwame bewo
ners."
Het aantal kinderen dat lid is van
een fanfare, harmonie of koor is
gedaald van 14 procent in 2003
naar 5 procent in 2014.
Knutselclubs, tekenclubs en boet-
seerclubs verloren tussen 2003 en
2014 de helft van de jeugdige le
den. Het percentage is in die jaren
gedaald van 6 naar 3.
Sporten bij een vereniging is
sinds 2003 ongeveer even popu
lair gebleven. Bijna driekwart van
de Zeeuwse basisschoolkinderen
was in 2014 lid van een sportver
eniging of sportclub. In 2003 was
dit aandeel 77 procent.
Het aantal kinderen dat lid is van
de scouting is ook gelijk gebleven.
Het percentage bedraagt 4 pro
cent.
Veel kinderen zitten uitsluitend
bij een sportvereniging. Het aan
deel kinderen dat lid is van meer
dan één vereniging is meer dan
gehalveerd: van 37 procent in 2003
naar 16 procent in 2014.
Voor het onderzoek zijn kinderen
uit groep 6 van Zeeuwse basis
scholen ondervraagd.
Een 80-jarige ernstig
zieke bewoonster van
het Vlissingse ver
pleeghuis Ter Reede is
gisteren vertrokken om te wor
den geëuthanaseerd. Dat kon
pas gebeuren nadat de rechter
bepaalde dat Ter Reede de
vrouw moest laten gaan, en na
dat in kort geding werd geoor
deeld dat zij niet op het hoger
beroep hoefde te wachten.
In deze trieste kwestie is de pa
tiënte de dupe van verschillen
de inzichten van deskundigen.
Ter Reede lijkt zich op goede
gronden te hebben verzet te
gen euthanasie. Minstens even
gedegen heeft de Levenseinde
kliniek vastgesteld dat de pa
tiënte wilsbekwaam is en dat
zij dus haar eigen weg kan kie
zen. Aan de goede intenties
van Ter Reede hoeft niemand
te twijfelen. Maar het mag niet
gebeuren dat een oude vrouw
op deze manier klem komt te
zitten. Het juridische touwtrek
ken om deze euthanasie is
mensonterend. Wie dat niet
kan voorkomen, faalt.
In de neergaande markt van 2009
tot en met 2013 bleek de daling
van de verkoopprijzen van wonin
gen in Zeeland ieder jaar kleiner
te zijn dan landelijk.
De ING komt verder tot de conclu
sie dat vergrijzing een negatieve
invloed heeft op de huizenprijzen
in Zeeland.
Zo is Zeeuws-Vlaanderen in 2025
met een gemiddelde leeftijd van
47 jaar de oudste regio van heel
Nederland. Ook in de regio Ove
rig-Zeeland ligt de gemiddelde
leeftijd relatief hoog. Die ontwik
keling zet een rem op het aantal
verhuizingen.
Zo is er weinig doorstroming om
dat ouderen 'honkvast' zijn. Dit
maakt Zeeland ten opzichte van
veel andere regio's tot een verstil
de woningmarkt, een ontwikke
ling waar vooral eigenaren van
duurdere vrijstaande woningen
last van hebben.
Nederlandse, Duitse en Belgische
huizenkopers die in Zeeland een
(vakantie) huis kopen, zorgen op
hun beurt weer wel voor extra ac
tiviteit.
Vraag en aanbod lijken overigens
in Zeeland beter op elkaar aan te
sluiten dan in veel andere delen
van het land, vooral in de regio
Zeeuws-Vlaanderen.
Gemiddeld staat een Zeeuwse wo
ning 21 maanden te koop (19
maanden in Zeeuws-Vlaande
ren), dat is korter dan het lande
lijk gemiddelde van 23 maanden.
DONDERDAG 23 APRIL 2015
'Je kan grapjes maken
en toch willen sterven'
De Levenseindekliniek kreeg in
2014 1035 verzoeken om hulp.
Circa een kwart van de verzoeken
kon worden gehonoreerd.
Tachtig procent van de mensen
die in de kliniek geholpen wordt,
is niet in de laatste levensfase en
zou in theorie nog jaren door kun
nen leven. Dat blijkt een lastig ge
geven voor veel artsen.
Landelijk ligt dat anders: drie
kwart van de mensen die door re
guliere artsen wordt geholpen, is
terminaal ziek.
Deze cijfers weerspiegelen het feit
dat de Levenseindekliniek vooral
met gecompliceerde euthanasie
verzoeken te maken krijgt.
Het gaat vaak om ziektebeelden
als dementie en psychiatrie.
MIDDELBURG - Steeds minder
Zeeuwse basisschoolkinderen zijn
lid van een fanfare, harmonie, koor
of knutselclub. Dat blijkt uit cijfers
van de Jeugdmonitor Zeeland, die
opgesteld wordt door Scoop.
Musicerende jeugd, het begint steeds meer een zeldzaamheid te worden
volgens Scoop, archieffoto Camile Schelstraete
door René Schrier
VLISSINGEN - De huizen in Zeeland
stijgen de eerstkomende tien jaar
met maximaal twee procent per
jaar in waarde. Dat heeft het econo
misch bureau van de ING becijferd.
