Het is Connie Palmen
wel en ook weer niet
Niet te vroeg
oordelen, nooit
DIZZIE 27
Maarten 't Hart leest
voor uit zijn werk
Romans
Boekengenres
onder de loep
Tips voor boeiende
verhalen sportwereld
verrassende ontdekkingen. Hij pakt zijn
boek en leest een paar namen voor. Nina
Polak, Hannah van Wieringen, Nina
Weijers, Esther Gerritsen, Griet Op de
Beeck, Hanna Bervoets... „Ik ben van '59 en
opgegroeid met een enkele vrouw die door
brak. Tessa de Loo, Hermine de Graaf. Dat
vonden we een sensatie!"
Hij had geen agenda toen hij begon met sa
menstellen, zegt hij. „Tijdens het lezen ont
dekte ik ineens dat bijna vijftig procent
van de auteurs van deze eeuw vrouw is. Ta
lentvolle jonge vrouwen. Hoe kan dat?"
Hij schetst een clichébeeld. „Het is nog wei
eens een klacht dat er geen buitenwereld
zit in de Nederlandse literatuur. Het zou al
leen over huwelijksleed gaan en de schrij
vers ervan zouden allemaal kinderen van
welgestelde gescheiden ouders zijn. Onzin.
Allemaal onzin. Wat een aantal heel goed
kan, is de oorlog die zich rond de keukenta
fel afspeelt, onder woorden brengen. Nou,
dat is óók oorlog. En ze schrijven met een
vrijpostigheid..." Het kan geen toeval zijn
dat Esther Gerritsen nu ineens is doorge
broken. Een nominatie voor de Libris Lite
ratuur Prijs en ze schrijft het Boekenweek
geschenk. Voor het eerst in veertien jaar
een vrouw. Vreemd."
Het klinkt heel onnozel, denkt hij hardop,
maar dit is uiteindelijk het gevolg van mis
schien wel de meest succesvolle emancipa
toire bewegingen van na de Tweede We
reldoorlog. „Vrouwen zijn manifester dan
ooit. Het valt ons nu pas op omdat het tot
voor kort nog zo anders was."
Hij lacht als hij terugdenkt aan het begin
van zijn carrière. „Ik ben op mijn 20ste be
gonnen bij het Leids Dagblad en heb heel
lang voor allerlei kranten gewerkt. Ik herin
ner mij dat als een journaliste vroeger met
zwangerschapsverlof ging, de hoofdredac
teur niet zelden zei: 'Nu moeten we oppas
sen. Als ze terugkomt, gaat ze een column
schrijven. En die gaat dan drie jaar lang
over haar opgroeiende kindje'. Dat is niet
meer zo." Nu doen de mannen dat? Schater
lach. „Laat ik dan één ding in het voordeel
van de mannen zeggen: Walter van den
Berg, Jan van Mersbergen of Gustaaf Peek;
het zijn voorbeelden van schrijvers die op
een heel Amerikaanse manier schrijven
over hun omgeving." Hij beaamt: „Doen de
vrouwen ook. Er zijn de afgelopen jaren
barrières geslecht. Er is geen verschil. Niet
tussen mannen en vrouwen en niet in de
onderwerpen waarover ze schrijven."
Terug naar Muidhond. „In alle oprechtheid,
het had ook door een man geschreven kun
nen zijn. Alleen, Inge Schilperoord deed
het. Als je De meisjes van de suikerwerkfabriek
terugleest: dat is brave damesliteratuur.
Dat geldt niet voor de vrouwen die de afge
lopen vijftien jaar debuteerden. Dameslite
ratuur bestaat niet meer."
MA
Schuld, onschuld, het zijn relatie
ve begrippen. In Muidhond, het
spannende en prachtig geschre
ven debuut van Inge Schilperoord
(1973), worstelt de 30-jarige Jona
than met zichzelf nadat hij is vrij
gesproken van tbs wegens gebrek
aan bewijs.
Wat hij op zijn geweten heeft,
blijft lang in het midden. Nu hij
vrij is, wil Jonathan een beter
mens worden, een nieuw mens
liefst. Voor zijn eenzame moeder
zorgen, voor de hond, de vis die
hij vangt (een zeelt, ook wel:
muidhond, een slijmige karper
soort met geneeskrachtige eigen
schappen). En voor het buurmeis
je-
Vanaf de eerste bladzijde loopt de
druk op, mede dankzij de zomer
hitte in het dorp aan zee.
Schilperoord schrijft sober. Alles
is zo gewoon, huiselijk: het bank
je bij de bushalte, het aardappels
schillen, de speeltuin met de ka
potte schommel.
Ondertussen zindert de onder
huidse spanning op elke pagina.
Zoals bij de eettafelscènes met on
derdrukte liefde en ergernissen
tussen moeder en zoon.
Citaat: 'Hij duwde de punt van zijn
mes in het knapperige vet, sneed,
proefde. Hij schaamde zich haast
voor zijn honger. Zijn moeder lachte
voorzichtig naar hem.'
Schilperoord werkt als forensisch
psycholoog bij onder meer het
Pieter Baan Centrum en voor
Muidhond putte ze ongetwijfeld
uit haar praktijk.
Muidhond stelt vragen over hoe
om te gaan met dingen die je niet
kunt veranderen aan jezelf. Er is
empathie voor de duivel.
Wat achterblijft, is de gedachte:
niet te vroeg oordelen. Nooit.
De grote vraag in de komende we
ken is hoeveel gevoel voor humor
en literatuur Connie Palmen
heeft. Ze wordt genadeloos te kak
ken gezet in de nieuwe roman
van Eva Posthuma de Boer, maar
die heeft dat zo geraffineerd ge
daan dat het boek ook te lezen is
als een ode aan Palmen.
Eva Posthuma de Boer maakt bril
jant gebruik van de mogelijkhe
den die fictie haar biedt. Er komt
weliswaar een schrijfster voor in
Ica, die heet lea Metz en in haar
mogen wij Connie Palmen her
kennen. Dat wil niet zeg
gen dat ze het ook is. Ook
al begint de roman met
een motto van Connie Pal
men - 'Tussen de waar
heid en het schrijven bo
tert het niet' - en ook al
staan er achterin bij 'ge
raadpleegde literatuur'
wel zeven boeken van Pal
men opgesomd. Nog
steeds is Ica Metz gewoon
Ica Metz.
Geweldig hoe Eva Posthu
ma de Boer zich van de
zelfde middelen bedient
als Connie Palmen. In
haar roman uit 2007, Luci
fer, leek Palmen te sugge
reren dat actrice Marina
Schapers door haar man,
componist Peter Schat, is
vermoord. Dat kwam haar
op veel kritiek te staan,
die ze pareerde met de opmer
king dat het literatuur is en niet
de waarheid.
Zo dicht tegen de werkelijkheid
aanschurken is niet het exclusieve
terrein van Connie Palmen. Iede
re schrijver mag dat. Eva Posthu
ma de Boer doet het nu, in dit
koekje van Palmens deeg, maar ze
speelt er tegelijk een vilein spel
mee. Ze voert een vrij naïeve
schrijfster op, Nadine Sprenger,
die Ica Metz enorm bewondert.
Ze weet zelfs vriendschap met Ica
te sluiten, maar merkt dan dat ze
Ica ook ziet als een ideale hoofd
persoon voor een roman. Die ro
man gaat ze schrijven.
'Nadine had niet de
minste intentie haar
een loer te draaien',
schrijft Posthuma de
Boer, maar dat is dus
precies wat er gebeurt.
Al is op ieder moment
in de roman ook vol te
houden dat het boek
uit bewondering is ge
schreven. De meest ont
luisterende scène is die
waarin Ica als gebroken
weduwe voorleest uit
haar rouwboek (Pal
mens Logboek van een
onbarmhartig jaar, na
het overlijden van
Hans van Mierlo). Ie
dereen heeft zwaar
met haar te doen. Waar
na ze uit de rol stapt en
scandeert: 'Als dat geen
bestseller wordt'.
Oorlog
in de zestien
MAANDAG 20 APRIL 2015
VIDEO
Op Dizzie.nl leest de auteur Maarten 't
Hart voor uit zijn werk. In Magdalena
schetst hij een liefdevol portret van zijn
moeder. Maar tegelijkertijd uit hij ook kri
tiek op haar rotsvaste geloof. Op haar ver
zoek schreef hij het boek na haar dood.
BLOG
SPORTBOEKEN
Zonder genre-indeling zou het een stuk
lastiger zijn om je favoriete boeken te
ontdekken in het enorme aanbod. Maar
zijn de welbekende genres nog wel van
deze tijd? In het blog op Dizzie.nl verken
nen we of genres de lading dekken.
Onlangs verscheen Oorlog in de zestien,
over het fenomeen 'pinchhitters' in het
Nederlandse voetbal: in de laatste wed
strijdfase nog snel een frisse speler inzet
ten om te scoren. Op Dizzie.nl vind je
boektitels van boeiende sportverhalen.
de
keukentafel
DEBUUT
door Merel Dado
Inge Schilperoord - Muidhond.
224 blz. Podium, 17,50 euro.
VAN EIGEN BODEM
door Theo Hakkert
Ica
Eva Posthuma de
Boer
280 blz.
Ambo Anthos
19,99 euro
Blog zelf over dit
boek op Dizzie.nl
