Met het plan Gronden had
Goes iets bijzonders:
conceptuele kunst die
teruggreep op Middeleeuwse
tradities. Maar het is alweer
nagenoeg verdwenen
24 ZEELAND
AMBITIE IN ZEELAND
Kunst in de openbare ruimte
maakt altijd de tongen los. En als
het om conceptuele kunst gaat,
kun je zeker een heftig discours
verwachten. Van een ruiterstand
beeld kun je meestal alleen wat vinden van de
ruiter, die met het verstrijken der tijd en in
het licht van de geschiedenis dikwijls op
steeds minder sympathie kan rekenen. Kunst
die niet in brons gegoten is, die met minder
geeigende materialen een idee vertegenwoor
digt, vraagt om nadenken, ontmoet altijd
voor- en tegenstanders.
Het kunstenaarscollectief Trechter 5, dat vanaf
begin jaren negentig in Goes een stempel op
de openbare ruimte wilde drukken, was op
zich al een conceptueel begrip. Kunstenaars
Reinier de Muynck, Ronald van Dokkum,
Wim Bakker, Ineke Otte en Johan Adriaanse
vormden het collectief. Wim Bakker weet nog
hoe ze aan de naam Trechter 5 gekomen zijn.
„Dat was Ronald, inmiddels overleden. Vol
gens hem, en ik gebruik zijn woorden, moest
je vooruit met je smoel in een trechter dui
ken. Als je er dan doorheen was, kon je tonen
dat je ballen had. Het was een naam. Die vijf
werd al snel een vier, want Johan Adriaanse
haakte af.
Met z'n vieren dachten de kunstenaars na
over Goes, over een manier om de openbare
ruimte wat meer prikkelend te maken, inder
daad: om de tongen los te maken. Het was
Reinier de Muynck die het plan Gronden ont
wikkelde.
Gronden was meer dan een manier om Goes
in partjes op te delen. „Dat was het óók", zegt
Wim Bakker. „Maar het had vooral te maken
met oriëntatie in de ruimte. Een middeleeuw
se Goesenaar hoefde bij donker weer maar
even zijn blik naar de kerk te richten om te
weten waar hij ongeveer was. Een kerk stond
altijd met het koor naar het oosten en was bo
vendien het grootste gebouw in de wijde om
trek."
Het volgebouwde Goes aan het einde van de
twintigste eeuw bood die duidelijke aanwij
zing niet meer. Sterker nog: het hele koor van
de Grote Kerk is in de bebouwing van de Lan
ge Kerkstraat verdwenen.
Om de oriëntatie terug te brengen, voorzag
het plan Gronden erin een windroos in het
plaveisel te maken door drie kleuren beton-
klinkers naast elkaar te leggen. Aan de kleu
ren kon je zien over welke lijn het ging. De
lijn naar het noorden, die vanuit het middel
punt van de kerk, over de Grote Markt, de
De een vond het zonde van de centen,
de ander levensgevaarlijk. Maar er
waren ook mensen die het aardig
vonden of die het niet eens opviel.
TUSSEN DROOM EN DAAD
Gronden deed exact
Het Groene Weidje maakte geen
deel uit van het Masterplan Bin
nenstad. Daar ligt nog een deel
van de lijn naar het oosten.
foto Dirk-Jan Gjeltema
Wat is er terechtgekomen van de
Grote Plannen die blijkens indruk
wekkende stapels papieren
het Zeeuwse landschap zouden
herscheppen? Vandaag: het plan
Gronden in Goes. Een windroos in
het plaveisel van de binnenstad
moest Goes voor eeuwig in acht
punten verdelen. Met de uitvoe
ring van een plan voor de binnen
stad verdwenen de lijnen maar het
idee bleef levend.
Wim Bakker bij een van de rudi
menten van het plan Gronden. Het
bovenste paadje van de Oostwal is
nog niet opnieuw geasfalteerd.
foto Dirk-Jan Gjeltema
door Mieke van der Jagt
