Voetbalsupporter
met weinig stress
is agressiever
iJ 1L» jT d
BïEöytSij
i/JB
8 BINNENLAND
PROFESSOR KEVIN KRIZEK
Geen land houdt zoveel van de fiets als Nederland.
Maar onze eerste fietsprofessor komt uit Amerika.
NIJMEGEN - Wat kan een Ameri
kaan ons - het meest fietsminnen-
de volkje van de wereld - nou le
ren? Kevin Krizek grinnikt. Nee,
hij zal geen enkele Nederlander
hoeven uit te leggen hoe die moet
fietsen. „Dat zit in jullie DNA."
Maar wij verdiepen ons bar wei
nig in onze grote liefde, vindt hij.
„Nederlanders vinden het bijvoor
beeld vanzelfsprekend dat ze voor
rang krijgen op de fiets, maar dat
is uniek in de wereld. Weten
schappelijke kennis over jullie
fietsgedrag en hoe dat zo'n groot
onderdeel van de cultuur is ge
worden, was er vijf tot tien jaar ge
leden nauwelijks. En de meeste
kennis zit nog altijd bij consul
tants, lokale ambtenaren en ver-
keersexperts."
Krizek is op dreef. Weten Neder
landers waarom de lokale verschil
len zo groot zijn? Waarom wordt
er in de ene stad meer gefietst
dan in de andere? Komt dat door
de hoge parkeertarieven, de ver
grijzing, het fietsbeleid van de
stad? Dat zijn de vragen die hij de
komende drie jaar onderzoekt,
pendelend tussen Colorado en
Nijmegen, waar hij door de Rad
boud Universiteit is aangesteld
tot de eerste fietsprofessor van Ne
derland. Een Amerikaan dus. Met
een frisse blik.
Krizek is inmiddels zelf op de
fiets gestapt voor een korte rond
rit. Misschien heeft hij er spijt
van dat hij zojuist ridderlijk aan
bood om te ruilen van fiets toen
bleek dat de verslaggeefster een
lekke band had. Maar hij ploegt
zonder morren voort en vertelt
over zijn hoge verwachtingen van
de e-bike. Komend jaar worden er
naar verwachting wereldwijd drie
honderd miljoen exemplaren ver
kocht. Het is allang geen trans
portmiddel meer voor oudjes, be
nadrukt hij, eerder een alternatief
voor de auto.
Volgens hem vinden de meeste
mensen een fietsafstand van 3 ki
lometer naar het werk acceptabel,
daarna pakken ze de auto of trein.
Hij wil onderzoeken of Nederlan
ders ook bereid zijn langere af
standen af te leggen. En de even
tuele gevolgen daarvan. Niet onbe
langrijk. Misschien zijn er in de
toekomst andere fietspaden no
dig, zoals in Denemarken, waar
gedacht wordt aan een verbreding
van 3 naar 5 meter. Of een extra
baan voor de snellere fietser.
In elk geval ziet dit kruispunt,
waar hij nu met lekke band over
heen ploetert er over vijftien tot
twintig jaar anders uit. „Let maar
op", voorspelt hij. Minder auto's,
18 MILJOEN FIETSEN
meer fietsen. En wat drones in de
lucht. Hij zwoegt een rotonde
over. Zonder zijn hand uit te ste
ken. Dat doen ze in Amerika niet.
Daar is sowieso weinig aandacht
voor de fietsende mens. „Stel dat
die auto een fietser aanrijdt", zegt
hij terwijl hij wijst met zijn vin
ger. „Wie krijgt er dan de schuld?
Waarschijnlijk de automobilist.
In de VS is dat andersom. Daar
mag je blij zijn dat er een streep
verf op de weg staat die een fiets
pad aanduidt."
Hij gaat rechtop zitten. Nog zo
iets. Nergens ter wereld fietsen
mensen zo kaarsrecht als in Ne
derland, merkt hij op. Amerika
nen kiezen als ze fietsen vaak
voor een sportmodel. „Wij zien
de fiets vooral als sportartikel en
vinden het lastig te begrijpen dat
Nederlanders alles op de fiets
doen in hun normale kleding.
Wij willen bij elke fiets de juiste
outfit, een afwijkende kleur, een
bril; alles erop en eraan. Je zult
een politicus nooit op een fiets
door de stad zien rijden. Daar is
een cultuuromslag voor nodig."
Krizek is al om. Zijn geruite jasje
wappert in de wind. OV-fietsen,
ruilfietsen, autovrijezones, fietsen
stallingen in de trein; deze voor
beelden wil Krizek exporteren
naar zijn land. In 2017 presenteert
hij zijn bevindingen op het inter
nationale fietscongres Velo-City
in Nijmegen. Hij weet nu al: zijn
thuisland zal zijn ogen uitkijken.
Eén ding ziet hij nooit gebeuren:
een Amerikaan met één kind
voorop de fiets én één achterop.
Dat beeld, waar in Nederland nie
mand van opkijkt, is voor gevaar-
mijdende Amerikanen een brug
te ver.
Dat is de opmerkelijke uitkomst
van een onderzoek van de Vrije
Universiteit Amsterdam. Een on
derzoeksteam liet een groep
Ajax-fans kijken naar een samen
vatting van de voetbalwedstrijd
van 9 januari 2012, waarin Ajax in
Rotterdam met 4-2 van Feye-
noord verloor.
Vooraf werd de hoeveelheid Corti
sol in het lichaam, het hormoon
dat vrijkomt bij elke vorm van
stress, bij hen gemeten. Na de
wedstrijd mochten de supporters
aangeven hoeveel hete saus ze
over hun tegenstanders zouden
willen gieten. Volgens de onder
zoekers is 'de hoeveelheid hete
saus' een veelgebruikte maat in
wetenschappelijk onderzoek naar
agressie.
Je zou verwachten dat degenen
die met een hoge mate van stress
aan de wedstrijd beginnen, opge-
fokter en agressiever zijn. Maar
wat blijkt? Juist de Ajax-fans met
weinig stress in hun lichaam, die
met een lage cortisolspiegel dus,
goten beduidend meer hete saus
over de Feyenoorders heen dan
degenen met veel
stress.
Volgens de onder
zoekers is dat te
verklaren door
dat zij een tekort
aan spanning en
uitdaging in hun lichaam ervaren.
„Ze zoeken meer kicks op", zegt
hoogleraar sociale psychologie
Paul van Lange, die samen met
collega Leander van der Meij het
onderzoeksteam leidde. Dat kan
zich weer uiten in voetbalrellen.
Een robbertje - georganiseerd -
vechten voor de wedstrijd of een
activiteit als bungeejumpen zou
dus wel eens een goede oplossing
kunnen zijn om agressie onder
sommige voetbalsupporters tegen
te gaan, beaamt Van Lange.
Wetenschappelijk onderzoek
toonde al eerder aan dat tijdens
een spannende wedstrijd het ge
slachtshormoon testosteron en
het stresshormoon Cortisol stij
gen. Supporters worden hierdoor
strijdvaardiger én meer gestrest.
Nieuw is nu dat de verklaring of
mensen daadwerkelijk overgaan
tot agressief gedrag veel te maken
heeft met verschillen tussen men
sen in hun basisniveau Cortisol.
„Het is een van de eerste weten
schappelijke aanwijzingen dat de
behoefte aan sensatie en opwin
ding óók een motief kan zijn voor
agressie bij supporters. Niet al
leen de reactie op spanning is van
belang."
Of die lage cortisolspiegel bij som
mige fans nu wordt veroorzaakt
doordat deze mensen van zichzelf
stressbestendig zijn of dat ze heel
saaie levens leiden, komt niet uit
het onderzoek naar voren. Van
Lange: „Beide verklaringen zijn
mogelijk. Een van nature lage cor
tisolspiegel wordt veroorzaakt
door meerder factoren,
waaronder levensstijl
en genetische ken
merken."
10/15 dagen
Noordkaap/
Rondreis Noorwegen
12 dagen
Rondreis Roemenie
12 dagen Rondreis
Noord-West Spanje,
de schatten van Galicië
12 dagen
Rondreis Klassiek Italië
15 dagen Rondreis
schatten van Andalusië
Klassiek Spanje
Grenzeloze
fietsenliefde
door Hanneke van Houwelingen
Er zijn achttien miljoen fietsen in
Nederland.
Van alle verplaatsingen in ons land
wordt een kwart met de fiets afge
legd (vergeleken met 0,5 procent
in de VS).
Er zijn meer vrouwen die fietsen
(28,5 procent) dan mannen (25,4
procent).
De fiets wordt in Nederland
vooral gebruikt voor korte afstan
den, voor een derde van alle ver
plaatsingen tot 7,5 kilometer, voor
al voor het doen van de bood
schappen en woon-werkverplaat-
singen.
door Lilian Dominicus
AMSTERDAM - Voetbalsupporters
die weinig last hebben van stress
gedragen zich tijdens het kijken
van wedstrijden agressiever dan
toeschouwers die veel stress erva
ren.
foto Pierre
Crom/ANP
v.a. slechts
v.a. slechts
1 komfortJ
Vertrekdata: 18,25 mei1, 8,15, 22, 29juni
6,13, 20, 27juli/3,10,17, 24, 31 aug
Bij Bolderman
aanbetalen niet verplicht!
Vertrekdata: 25 mei
22 juni 20 juli 17 aug 14 sept 5 okt
Reizen zijn inclusief hotelovernachtingen o.b.v. half-
pension, comfortclass touringcar en afscheidsbuffet.
Vertrekdata:
l mei1,22 juni 31 aug 21 sept/12 okt
Vertrekdata: 11, 25 mei8,22 juni/
6, 20juli/17,31 aug14, 28 sept/12 okt
Vertrekdata: 4, 25 mei
15 juni6 juli24 aug/14 sept/5, 26 okt
Brochure en (0318) 58 09 58
§T boekingen: www.bolderman.nl
