Heilige Hildegard en hop: proost
Hèobank
SERVICE 45
kerkdiensten
Dnnikenwerk
H hildegard von Bin-
gen vond dat het
goed was om hop
aan bier toe te voe
gen. Nooit geweten
dat deze heilige betrokken was bij
het op smaak brengen van gerste
nat. Zij schreef in de t2e eeuw:
'Hop, wanneer gezet in bier,
maakt een eind aan de afbraak en
zorgt voor een langere levensduur
en verleent een betere bewaring'.
Wie was Hildegard van Bingen
(1098-1179)? Je kunt beter zeggen,
wat was ze niet. De abdijbestuur
ster was deskundig op terreinen
als theologie, kosmologie, filoso
fie, dichtkunst, plantkunde en lin
guïstiek. Zij componeerde boven
dien hoogstaande kerkliederen.
Dat Hildegard veel wist van brou
wen meldt Ariël Meeusen, een le
vende encyclopedie op het gebied
van bierkunde. Op het weblog
monnikenwerk staan verhalen
van zijn hand over bierheiligen.
Hij heeft daar nu nog een essay
aan toegevoegd onder de titel Ab
dijen, Vadertaal Brouwam-
bacht. Meeusen constateert: 'De
grondtroepen van God zijn altijd
flink in de weer geweest met
bier.' Uit zijn relaas blijkt dat
monniken zich tot het uiterste
verfijnden in het brouwen. Ze
hadden in heel Europa contact
met elkaar via de kerktaal: het la-
tijn. Die gebruikten ze om vindin
gen aan elkaar door te geven.
Dat er volop werd gebrouwen had
te maken met de overvloed aan
graan waarover ze beschikten. De
abdijen genoten belastingvrijdom
en bezaten veel grond. De boeren
betaalden de pacht vaak in natu-
ra, graan dus. Hadden zij het zelf
in de eerste plaats nodig voor het
dagelijks brood, in de abdijen
werd het volop aangewend voor
de brouwerij. Meeusen gaat diep
in op de sociaal-economische ver
houdingen in de middeleeuwen
en kort daarna en constateert dat
de Beeldenstorm, die in 1566 be
gon in het Frans-Vlaamse Steen
voorde alles te maken had met ge
brek aan graan en daarmee ge
paard gaande honger. Hij schrijft
zijdelings over de verdwenen te
genstelling tussen de bierdrinken
de katholiek en de jenevermin-
nende gereformeerde. Intussen is
bier geliefd in alle gezindten.
Proost!
ZATERDAG 18 APRIL 2015
voor de boeg
Zaterdag 18 en zondag 19 april
Aagtekerke Hervormde Gemeente
10.00 uur ds Van Ginhoven; Gereformeer
de gemeente 9.30, 14.30 en 19.00 uur
dienst; Arnemuiden Hervormde Gemeen
te 10.30 uur kand. Van Zetten en 17.00
uur kand. Jansen; Gereformeerde Kerk
9.30 en 19.00 uur ds Keeleman; Hersteld
Hervormde Gemeente (Rehobothkerk)
10.00 uur leesdienst en 17.00 uur ds Oor
schot; Biggekerke PKN dienst in Melis-
kerke;
Domburg PKN 10.00 uur ds Minder-
houd; Rooms Katholieke Kerk (Willibrord-
kapel) za 19.00 uur viering; Gapinge PKN
10.00 uur ds Klein; Grijpskerke Opstan-
dingskerk 10.00 uur ds Jetelaar; Klevers-
kerke PKN 9.30 uur; Koudekerke Mi-
chaëlskerk 9.30 uur ds den Hertog; Melis-
kerke PKN 10.00 uur ds Van Doorn;
Middelburg PKN Nieuwe Kerk 10.00 uur
ds Beijer; Hofpleinkerk 9.30 uur ds Schol-
te de Jong; Oostkerk 10.00 uur ds Bakker
en 19.00 uur vespers; De Morgenster
9.30 uur ds Koops; De Hoeksteen 9.30
uur ds Nauta m.m.v. Rock Steady; Koor
kerkgemeenschap 10.00 uur ds Jansen;
Ontmoetingskerk (Wijkgemeente De Ont
moeting) 9.00 en 10.45 uur kand. Anker
en 17.30 uur ds Poot; Englise Wallonne
(in Engelse Kerk) geen dienst; Verpleeg
huis 't Gasthuis 10.30 uur dienst; Christe
lijke Gereformeerde Kerk 9.30 en 16.30
uur ds Hakvoort; Doopsgezinde Gemeen
te 10.00 uur ds Van Ark; Gereformeerde
Kerk Vrijgemaakt 9.30 ds Sytsma en
16.30 uur ds Baas; Gereformeerde Ge
meente in Nederland, Eben Haëzer (ipv
Westerkerk) 9.30 en 18.00 uur lees
dienst; Leger des Heils 10.00 uur; Nieuw
Leven Gemeente (Ravensteinweg 1A)
10.00 uur samenkomst; Pinkstergemeen
te (Baarsjesstraat 42) 11.30 uur;
Rooms-Katholieke Kerk Petrus-en Paulus-
kerk 10.00 uur viering; Huize Willibrord
zaterdag 17.00 uur; Oud-Katholiek Zee
land (Zuidsingel 70) 10.00 uur past. Ro
binson; Baptistengemeente de Fontein
10.00 uur; Volle Evangelie Gemeente
"Sion" 10.00 uur;
Nieuw- en Sint Joosland PKN 10.00 uur
dienst in Ritthem; Oostkapelle PKN
Zionskerk 10.00 uur ds Beukenhorst;
Oost-Souburg De Open Haven 9.30 uur
ds Van der Linden; De Zoute Viever
19.00 uur ds Woltering; Evangeliege
meente De Wijngaard 10.00 uur dhr De
Groot; Gereja Kristen Protestan Maluku
ds Janssens; Ritthem PKN 10.00 uur ds
Bouman; Serooskerke PKN Petruskerk
10.00 uur ds Van Oosten; Sint-Laurens
Hervormde Gemeente 10.00 uur; Gere
formeerde Kerk 10.00 uur; Veere PKN
(Kleine Kerk) 10.00 uur ds Pera;
Vlissingen Protestantse Gemeente St.-Ja-
cobskerk 9.30 uur ds Steenbergen; Ter
Reede 19.00 uur; Gereformeerde Kerk
Vrijgemaakt 9.30 uur ds Baas en 16.30
uur ds Sytsma; Gereformeerde Gemeen
te Vlissingen (Marnixkerk) 9.30 en 16.00
uur ds Baan; Doopsgezinde Gemeente
geen dienst; Hersteld Apost. Zendingsge
meente 10.00 en 17.00 uur dienst; Miss
ion To Seafarers Vlissingen (Ritthem-
sestraat 498): zo 20.00 uur, Engelstalige
dienst; Pinkstergemeente (Vrijdomweg
1), 15.00 uur pred. Kaljouw; Evangeliege
meente De Blinkende Morgenster zo
10.00 uur dienst; Volle Evangelie Ge
meente (Beréa) (Gildeweg) 10.00 uur sa
menkomst; Volle Evangelie Gemeente (Fi-
ladelfia) 9.45 uur; Apostolisch Genoot
schap 9.30 uur dienst; Zevende-dags Ad
ventisten (kerklaan 17, West-Souburg) za
10 uur; Pinkstergemeente Shalom (Ad
ventkerk West-Souburg) zo 14.30 uur;
Kerk van Jezus Christus van de Heiligen
der laatste dagen 10.00 uur dienst; Zuid
poort gemeente (Voltaweg) 10.30 uur
dienst; Rooms-Katholieke kerk Lieve
Vrouwekerk zo 10.00 uur dienst;
Vrouwenpolder PKN (Pelgrimskerk)
10.00 uur dhr Soeting; Gereformeerde
kerk vrijgemaakt 9.30 uur ds Abishek Bar-
la en 14.30 uur ds Schenau; Westkapelle
PKN (Moria) 9.30 uur ds Van der Linden
en 19.00 uur ds Van Ginhoven; Vrije Evan
gelische Gemeente 9.30 uur dhr Cappon;
Zoutelande PKN 9.30 uur themadienst
commissie
Kijk voor een overzicht van alle kerkdien
sten in Zeeland op:
www.pzc.nl/monnikenwerk
door Willem Staat
p.s. Meeusen spreekt 8 en 9 mei over
bovenstaande thema's in de Middel
burgse Abdij tijdens het bierfestival.
Columnist Wim Jansen schrijft in
zijn column 'Wilders en de angst'
over de islam die zich zijn hardste,
meest agressieve zijde toekeert
naar de westelijke moderne we
reld. Te lezen op:
www.pzc.nl/monnikenwerk
