66 De oorzaak zal
waarschijnlijk
nooit duidelijk
worden
32 ZEELAND
WESTERSCHELDE
Onderzoek van plaatvallen moet de veiligheid van dijken verbeteren
-
VLISSINGEN - Het lijkt vanuit de
lucht nog het meest op een mete
oorinslag of een uit elkaar geklap
te vulkaankrater. Maar in de Wes
terschelde is geen brok steen uit
het heelal gestort en vormen niet
lava- maar waterstromen het (on-
derwater)landschap. Door nog on
bekende oorzaak is eind juli vorig
jaar een gat in de Plaat van Wals
oorden geslagen. Met de snelheid
waarmee de zandplaat is afgebro
ken, wordt die nu weer opge
bouwd. 24 uur per dag, 7 dagen in
de week, 365 dagen per jaar ver
plaatst het water in de Wester
schelde zand. Geen dag is het (on-
derwater)landschap hetzelfde, al
is dat vanaf de dijk nauwelijks te
zien. Soms schuiven stukken van
zandplaten af. Maar omdat het
vaak onderwater gebeurt, ziet nie
mand er iets van.
Niet voor niets keek menig schip
per vorig jaar zijn ogen uit toen
een stuk van de Plaat van Wals
oorden afschoof. Bij laag water te
kende zich tussen Walsoorden en
Baalhoek aan de rand van de plaat
een enkele meters hoge klif af.
Een gapend gat van zo'n 200 me
ter bij 300 meter.
Het zand schoof voor een deel in
de vaargeul en is daar direct weg-
gebaggerd om de scheepvaart niet
te hinderen.
Waardoor het zand aan de rand
van de zandplaat is gaan schui
ven, is voor Rijkswaterstaat nog
steeds een vraag. „De oorzaak zal
waarschijnlijk nooit duidelijk wor
den", vertelt Gert-Jan Liek. „Het
kan zijn dat een zandwinner nog
zand heeft gewonnen. Dat kon in
2014 nog op die plek, of dat een
zware golf voorbij is gekomen. Je
weet pas achteraf dat zoiets heeft
plaatsgevonden, dus je bent nooit
op tijd om zoiets te zien."
Plaatvallen komen vaker voor, zo
wel in de Wester- als Oosterschel-
de. „De Val bij Zierikzee heet niet
voor niets zo. Naast de 'krater' op
de plaat van Walsoorden liggen
drie kleine 'hapjes'. Dat zijn eer
der ook plaatvallen geweest. Maar
deze was wel heel erg groot."
Na de plaatval zijn verschillende
onderzoeken gestart. Want net als
vulkaanuitbarstingen, laten plaat
vallen zich (nog) niet voorspellen.
„Je ziet het eindresultaat. Plaatval
len zijn zo lastig te voorspellen,
omdat ze van veel dingen afhanke
lijk zijn. Behalve de waterstand,
bepalen pakking van zand, steil
heid van de helling en de hoogte
waarover de helling steil is of het
zand gaat vloeien. Als per onge
luk een schip zijn anker kwijt
raakt, kan dat een trilling veroor
zaken die genoeg is om het zand
te laten schuiven." Net zoals bij
een lawine is het van belang om
plaatvallen vooraf te kunnen voor
spellen.
„Nu gebeurt het aan een plaat-
rand, maar als het meer richting
de oever is wordt het misschien
vervelender", legt Marco Schrijver
van Rijkswaterstaat uit. „Want
dan krijg je met dijken te maken.
Maar dit vormt geen risico, want
de vooroevers houden we strak in
de gaten en deze zijn waar nodig
versterkt. Toch is het goed om te
snappen hoe zo'n fenomeen zich
herstelt. Want die informatie kun
nen we gebruiken om de oevers
en de dijken beter te kunnen be
waken."
Direct na de val op de Plaat van
Walsoorden is in samenwerking
met Vlaanderen een groot onder
zoek opgezet. Door middel van
peilingen wordt per vierkante me
ter in kaart gebracht hoe het zand
zich beweegt. Niet alleen op de
plek van de plaatval wordt geme
ten, ook in de directe omgeving
ervan. „We willen leren hoe snel
de zandplaat weer aanzandt. Het
voordeel is dat we snel nadat het
is gebeurd met het onderzoek zijn
begonnen. Daardoor krijgen we
een compleet beeld. Ook stopt
Deltares dit gebied in een compu
termodel. Dat gaat stroming en se-
PLAATVAL BIJ WALSOORDEN
Lawines in de
Westerschelde
Het 'gat' in de Plaat van Walsoor
den in de Westerschelde is vanuit
de lucht goed te zien. Ondertus
sen slibt het al aardig dicht. Naar
verwachting is de plaat volgend
jaar hersteld.
foto Rijkswaterstaat, Edwin Paree
door Jeffrey Kutterink
Gert-Jan Liek, Rijkswaterstaat
Kapelle
Hansweert
Oosterschei
Kruiningen
Hoedekenskerke
Perkpolder
Platen van
Valkenisse
Plaat van
Walsoorden
Walsoorden
Kloosterzande
Flexibele storting
0 Plaatval
Vaargeul
Krabbendijke
Waarde
Rilland
Saefting he
infographic Rolant Quist foto Rijkswaterstaat
Westerschelde
