Sudan is een neus
hoorn. Hij krijgt 24
uur per dag bewa
king, in een ultieme
poging de soort in
stand te houden.
66 De gemakkelijkste
manier om aan hoorn te
komen, is de neushoorn
af te schieten
12 VERDIEPING
BEDREIGDE DIEREN
Anegada Leguaan
Komt alleen nog voor op het ei
land Anegada in het Caribisch ge
bied. Zijn voortbestaan kwam in
gevaar toen mensen katten op de
eilanden introduceerden. Katten
jagen op jonge leguanen als die
net uit het ei komen. Geschat
wordt dat er nu minder dan vier
honderd exemplaren over zijn.
Darwins vos
Deze kleine vossensoort komt
alleen voor in een berggebied in
Chili en op een eiland voor de
Chileense kust. Het dier wordt
bedreigd doordat mensen op
hem jagen. Tegelijkertijd verliest
hij leefgebied door ontbossing.
Naar schatting zijn er nu nog
250 Darwins vosjes over.
Vietnamese reuzenslak
De Vietnamese reuzenslak is al
leen bekend in een heel klein ge
bied in Vietnam. Een paar jaar ge
leden werd gevreesd dat de slak
uitgestorven was, totdat hij toch
weer opdook. De grote kleurige
schelp van de slak doet het goed
in de handel en de marktwaarde
van zijn huis is de grootste bedrei
ging voor de soort.
de Democratische Republiek Congo.
Daar zijn de laatste levende wilde witte
neushoorns in 2008 gezien. Plannen om
de populatie daar te redden, zijn mislukt.
De grootste bedreiging voor neushoorns
zijn stropers: de hoorn van een neus
hoorn levert tienduizenden euro's op, on
geveer 50.000 euro per kilo. En dat is
veel meer dan bijvoorbeeld een kilo
goud, die 37.000 euro kost. „De hoorns
zijn erg gewild op de Aziatische en in
het bijzonder de Chinese markt", vertelt
parkmanager Wineke Schoo van Bur
gers' Zoo. „Aan neushoornhoorn worden
allerlei geneeskrachtige eigenschappen
toegeschreven."
Je kunt de hoorn van een neushoorn ge
makkelijk afzagen: een hoorn bestaat uit
vergroeid en verhard haar en groeit na
verloop van tijd weer aan. „Maar de ge
makkelijkste manier om aan hoorn te ko
men, is de neushoorn af te schieten. Stro
pers nemen de hoorn mee en laten de
rest van het dier achter", zegt Schoo.
„Het is echt een groot probleem en niet
alleen voor wilde neushoorns: een paar
jaar geleden werden ze ook gestolen uit
ij gaat de wereld over
als de laatst levende
mannelijke wilde
noordelijke witte
neushoorn. Foto's van
Sudan, omringd door
met automatische ge
weren gewapende mannen die hem moe
ten beschermen tegen stropers, haalden
deze week de wereldpers.
Sudan is de ster van een inzamelingsac
tie van het Ol Pejeta Park in Kenia. Het
in stand houden van de neushoorns is
kostbaar, de gewapende bewakers moe
ten worden betaald. Om de neushoorns
- drie witte en honderd zwarte - in het
park te beschermen, zijn veertig mannen
nodig, uitgerust met gps, nachtkijkers en
wapens. De bewaking van de neus
hoorns kost alleen al het komende half
jaar ruim 100.000 euro.
Normaal gesproken haalt het park veel in
komsten uit het toerisme; het park adver
teert zelfs met de kleine populatie zeldza
me dieren, maar toeristen slaan Kenia de
laatste tijd over, uit de (onterechte) angst
voor ebola en uit vrees voor geweld.
Sudan (43) is niet écht een wilde neus
hoorn. Hij is in 2009 samen met een an
der mannetje en twee vrouwtjes naar Ke
nia geëmigreerd vanuit een dierentuin
in Praag. Daar was hij terechtgekomen
nadat hij als driejarig neushoorntje in Su
dan was gevangen. Het andere mannetje
is inmiddels overleden en dus leven nu
drie van de in totaal vijf nog in leven
zijnde noordelijke witte neushoorns in
het Keniaanse park. De andere twee wo
nen in dierentuinen in Praag en San Die-
go-
Het was de bedoeling dat Sudan voor na
geslacht zou zorgen. Bij hem in het park
wonen nog twee vrouwtjes, Fatu en Na-
jin. Najin is een wat ouder vrouwtje, bij
wie eerder pogingen tot kunstmatige in
seminatie mislukten. Fatu is de dochter
van Najin. Zij is waarschijnlijk onvrucht
baar.
De dieren leven in een beschermde om
geving, duizenden kilometers verwij
derd van waar ze eigenlijk thuishoren, in
natuurmusea. Wij hebben de losse
hoorns die wij hebben - er valt er wel
eens eentje af in een gevecht - hier ook
in de kluis liggen. En ons neushoornver-
blijf heeft een extra alarm."
Wat de neushoorns ook niet helpt, is dat
ze niet gemakkelijk jongen krijgen. „Ze
hebben een lange draagtijd, zestien
maanden", vertelt Schoo. „Dan krijgen
ze één jong. En ze worden pas weer
drachtig als dat jong zelfstandig is. In die
rentuinen fokken met neushoorns is las
tig, omdat er ook een match moet zijn
tussen twee dieren. Neushoorns zijn die
ren die eigenlijk permanent bezig moe
ten zijn met voorplanting. Hoe langer
een exemplaar dat niet doet, hoe lastiger
voortplanting wordt."
Sudan is al oud, zijn verzorgers betwijfe
len of hij nog wel in staat is om een
vrouwtje te bespringen, laat staan om er
een te bevruchten. „Deze dieren gaan in
de komende decennia dood", zei het
hoofd veterinaire dienst van het Ol Pe
jeta Park deze week tegen nieuwsorgani
satie CNN. „Maar met kunstmatige be
vruchtingsmethoden zouden we ze in
de toekomst kunnen terugbrengen."
De aandacht voor de bedreigde neus
hoorn staat in schril contrast met de rela
tieve stilte waarin andere diersoorten
verdwijnen. „Daar is niet zoveel aan
dacht voor", vertelt Schoo, „omdat veel
dieren niet zo aantrekkelijk zijn als de
neushoorn. Mensen vinden neushoorns
leuk, vooral omdat ze groot zijn. Op zich
is daar niet zoveel mis mee. Organisaties
die aandacht vragen voor één diersoort,
zoals bijvoorbeeld het Wereld Natuur
Fonds doet met de panda, beschermen
daarmee het hele gebied waarin zo'n
dier leeft."
Voor het voortbestaan van de neushoorn
zou het beter zijn als dierenbeschermers
zich zouden richten op de zuidelijke wit
te neushoorn, vindt Schoo. Daarvan zijn
er nog veel meer. „Deze noordelijke wit
te neushoorn is natuurlijk een relikwie.
Hij is mooi om aandacht te generen, en
dat moet ook. Het is een poppenkast,
maar die is helaas wél nodig."
Bodyguards voor
Wineke Schoo, bioloog.
