In Laos zijn tijgervlees en berenjong te koop
4 IN HET NIEUWS
BEVRIJDING SJAAK RIJKE
Gijzelaars bouwen zandhuizen en wassen eindeloos
T-shirts tegen de verveling van jarenlange opsluiting.
WOERDEN - Dag na dag, steeds
weer opnieuw, bouwde Sjaak Rij
ke zijn huis na. Soms in zijn
hoofd. Soms in het zand van de
woestijn. In het klein uiteraard,
met de materialen die hij vond.
„Het was zijn manier om zich te
kunnen concentreren op dat wat
hem dierbaar was", zegt Grégoire
de Saint-Quentin, de comman
dant van de Franse elitetroepen
die Sjaak Rijke na 3,5 jaar uit de
handen van zijn ontvoerders in
Mali bevrijdden.
Het was de manier van Rijke om
zich te verzetten tegen de groot
ste vijand van de gijzelaar, na het
gevaar: verveling. Het blijkt uit de
vele interviews die voormalige
ontvoerden hebben gegeven na
hun bevrijding: hoe zorg je dat je
niet bezwijkt aan de ledigheid in
al die honderden dagen, die dui
zenden uren dat je vastzit? Soms
in een groep, vaak alleen. Soms
met redelijk wat bewegingsvrij
heid, soms opgesloten in een don
ker hok.
„De verveling deed in eerste in
stantie ongelooflijk veel pijn", ver
telde de Amerikaan Tom Howes
in een interview na zijn bevrij
ding. Howes werd in 2003 ont
voerd door Farc-rebellen in Co
lombia, samen met twee andere
Amerikanen en enkele Colombia-
nen. Ze werden ruim vijfjaar la
ter door commando's bevrijd uit
de jungle. „Na verloop van tijd
leerde ik het trucje: eerst uren
plannen hoe ik mijn T-shirt
schoon zou maken, daarna het
urenlang uitvoeren en het tenslot
te nog een keer doen. Om mijn
geest bezig te houden."
Daarnaast speelden ze onderling
honderden uren schaak. „Tijdens
het schaken waren we mentaal
geen gevangenen."
Het is belangrijk 'om houvast in
jezelf te vinden', vertelt psycho
loog Fred Sterk. Hij is de co-au-
teur van het zelfhulpboek Deukje
Sterk. „Het is confronterend dat je
leven opeens stil wordt gezet. Je
wordt geconfronteerd met jezelf,
je emoties en je angsten. Je zult
mentaal sterk moeten zijn en hou
vast vinden in je fantasie, creativi
teit en herinneringen. Dat kan bij
voorbeeld door te mediteren."
Voor wie er niet in slaagt zichzelf
Je moet houvast
vinden in je
fantasie,
creativiteit en
herinneringen
bij elkaar te houden, dreigt een de
pressie of een psychose. „Uiteinde
lijk zou je zelfs de hand aan jezelf
kunnen slaan."
Ook Arjan Erkel, die vanaf augus
tus 2002 twintig maanden werd
vastgehouden door moslimrebel
len in de Russische deelrepubliek
Dagestan, moest een manier vin
den om de verveling te lijf te
gaan. De oud-medewerker van
Artsen zonder grenzen had het
voordeel dat hij boeken mocht le
zen. 'Ik probeer elk boek te lezen
alsof het de eerste keer is dat ik
het onder ogen krijg', schrijft hij
in zijn biografie Ontvoerd: 607 da
gen tussen leven en dood. „Ik maak
er een soort spelletje van de woor
den aan het eind van de zin te ra
den. Naast het leven fantaseer ik
veel over mijn ontsnapping en
over mijn plan mijn huurhuis te
kopen en op te knappen. De verve
ling heb ik inmiddels min of
meer geaccepteerd. Ik speel back
gammon en af en toe dam ik met
de bewakers."
Toen Sjaak Rijke gisteren in Bama
ko, de hoofdstad van Mali, aan
kwam riep hij 'vrijheid!' bij het
verlaten van het vliegtuig. Maar
het zal nog wel even duren voor
dat de echte vrijheid terug is in
zijn hoofd. Psycholoog Sterk:
„Het verwerken kan nog een paar
jaar duren. Je moet los komen van
dit verhaal, een nieuwe betekenis
in je leven zoeken. Want deze er
varing was traumatisch."
WIE Ewold Horn (54) uit Termun-
ten (Gr.) ONTVOERD 1 februari
2012 op de Filipijnen LAATSTE
LEVENSTEKEN 6 december 2014
Hij was 'lekker aan het rondkij
ken naar vogels'. Dat zei de vrouw
van Ewold Horn, kort nadat de Ne
derlander in 2012 werd ontvoerd
door terreurgroep Abu Sayyaf
Samen met zijn Zwitserse vriend
Lorenzo Vinciguerra was Horn op
de Filipijnen om vogels te spot
ten. In december vorig jaar wist
de Zwitserse natuurfotograaf te
ontsnappen, nadat het Filipijnse
leger het kamp van Abu Sayyaf
aanviel. De Zwitser schreeuwde
naar Horn dat hij ook moest
vluchten, maar daarvoor had de
Nederlander onvoldoende kracht.
Hij zou te zwak en te ziek zijn.
WIE Warren Weinstein (73) uit
Amerika ONTVOERD 13 augustus
2011 in Lahore, Pakistan LAATSTE
LEVENSTEKEN 26 december 2013
In een dertien minuten durende
videoboodschap zegt Warren
Weinstein zich 'volledig in de
steek gelaten en vergeten te voe
len'. Dat was zijn laatste levenste
ken, eind 2013. De Amerikaanse
ontwikkelingswerker werd twee
jaar eerder uit zijn huis in Lahore
ontvoerd. Hij werkte voor een
Amerikaans bedrijf dat Pakistaan
se bedrijven adviseert. Al-Qaeda
zegt dat Weinstein wordt vrijgela
ten als Amerika stopt met dro-
ne-aanvallen in Afghanistan, Paki
stan, Somalië en Jemen. De Ameri
kanen willen niet onderhandelen
met de ontvoerders.
Dat leert een nieuw rapport van
de Environmental Investigation
Agency (EIA), een internationaal
opererende milieu-organisatie.
De EIA deed het afgelopen jaar
undercover onderzoek in de Gol
den Triangle Special Economie Zo
ne, een door Chinese onderne
mers gebouwde casinostad in het
noordwesten van Laos. Deze
3.000 hectare grote stad, die voor
al Chinese toeristen trekt, blijkt
een illegaal speelveld te zijn voor
de handel in onder meer tijgerbot-
ten, luipaardhuiden en ivoor. Het
beschikt zelfs over een kweek-
boerderij waar beren en tijgers
worden gefokt.
Van handhaving van regels is vol
gens de EIA geen sprake.
Schokkend zijn de ontdekkingen
die het onderzoeksteam deed in
de restaurants in het vakantie
oord. Zo staat bij het restaurant
God of Fortune onder meer het
vlees van schildpadden, slangen
en de met uitsterven bedreigde
schubdieren op het menu. In
kooien buiten het restaurant trof
EIA een levende python en een
berenjong aan. Beide waren op
verzoek beschikbaar ter consump
tie, aldus de onderzoekers.
„Een onverdraaglijke veronachtza
ming van internationale wetten",
zegt Debbie Banks, hoofd van de
EIA tijgercampagne.
In een op video vastgelegde reac
tie verklaart een van de opzich
ters van de kweekboerderij de ille
gale praktijken als een 'weg naar
de welvaart'.
De man, die anoniem blijft,
spreekt de ambitie uit om in de
toekomst meer dan duizend tij
gers in zijn bezit te hebben. Niet
om het bedreigde dier tegen uit
sterven te beschermen, maar voor
de slacht en om de botten te ge
bruiken voor het brouwen van
wijn. „Het is hier heel gemakke
lijk zakendoen", aldus de opzich
ter.
Illegale handel in beschermde
diersoorten is niet nieuw in Laos.
Het land kent een zwakke rechts
handhaving en is dankzij haar
strategische ligging tussen China,
Thailand en Vietnam een geliefde
doorvoerplaats voor smokkel
waar. Laotianen geloven vaak dat
onderdelen van wilde dieren een
helende werking hebben en in al
lerlei obscure medicijnen te ver
werken zijn.
Gij zeiaar
vecht tegen
de verveling
door Cyril Rosman
en Peter Winterman
Fred Sterk, psycholoog
door onze correspondent
Ate Hoekstra
PHNOM PENH - Gebakken tijger
vlees, wijn gemaakt van tijgerbot-
ten, een levend berenjong dat op
verzoek wordt geslacht. Het zijn
slechts enkele van de zaken die in
een vakantieoord in Laos eenvou
dig te verkrijgen zijn.
Laotianen geloven dat delen
van wilde dieren perfecte
ingrediënten zijn voor
traditionele medicijnen
Sjaak Rijke met de Malinese minis
ter Konate. Rijke 'schreeuwde
van vreugde' toen hij later werd
herenigd met zijn vrouw. Ze
nemen even tijd voor elkaar
voor ze naar huis gaan.
foto Habibou Kouyate/AFP
