'Schrik van het
'geblaas' van
de boten'
Nieuwe raadkaart
Ringwalburgen op Walcheren
BUITEN 7
Prien Daniëlse van de Velde uit Kloe
tinge is tachtig jaar geleden geboren
aan de Westhavendijk in Wilhelmi-
nadorp, een paar huizen van de voor
malige burgemeesterswoning vandaan. Ze
bewaart veel herinneringen aan de Westha
vendijk. „Vroeger mochten we schaatsen op
de vijver achter de burgemeesterswoning.
En de boten 'blaasden' verschrikkelijk hard
omdat dan de burg omhoog moest. Als
klein meisje ben ik er altijd van geschrok
ken." H. Minnaar uit Heinkenszand vind
het vreemd dat burgemeester Evers in Wil-
helminadorp woonde aangezien het dorp
onderdeel was van de gemeente Kattendij-
ke. „Het zal wel te maken hebben met de in
vloed van de maatschappij 'De Wilhelmina-
polder'." Wilhelminadorp is de plek waar
ook Peter Minderhoud geboren en getogen
is. Sinds 2011 woont hij er weer. „De foto
van de raadkaart moet genomen zijn vóór
1937. In dat jaar maakte namelijk de door
een van de vroegere directeuren van de Ko
ninklijke Maatschap 'De Wilhelminapol-
der', G.J. van den Bosch jr., gebouwde direc
teurswoning (links op de foto, voorbij de
brug) plaats voor het huidige gebouw. Dat
fungeerde nog tot 1993 als directeurswo
ning. Omdat toenmalig directeur Duvekot
er niet meer in wilde wonen, werd het huis
verkocht aan particulieren. In de 'nieuwe'
directeurswoning heb ik het grootste deel
van mijn jeugd doorgebracht als zoon van
Jan Minderhoud, die directeur van de Wil-
helminapolder was van 1957 tot 1986.
Rechts vooraan op de foto staat de (toenma
lige) hervormde pastorie aan de Oosthaven-
dijk. In het hoge pand aan de Westhaven
dijk, links voor de brug, was in mijn jeugd
de winkel gevestigd van L. de Pree, tevens
bruggedraaier en raadslid van de toenmali
ge gemeente Kattendijke." Bijna alle inzen
ders hadden de juiste oplossing: de Westha
vendijk in Wilhelminadorp.
Het is 837 na Christus. De handels
plaats villa Walichrum, tussen het
huidige Domburg en Oostkapelle,
wordt opgeschrikt door het geluid van
hoorns dat komt aanwaaien op de wind.
Uit de mist duiken lugubere houten kop
pen, op die dreigend deinen op de golven.
Noormannen! In de daaropvolgende strijd
sneuvelt Eggihard, de graaf van Walcheren.
Walichrum wordt geplunderd en met de
grond gelijk gemaakt. Het zal uiteindelijk
enkel in naam als eiland Walcheren blijven
voortleven.
In de negende eeuw worden de Zeeuwse
kusten en het achterliggende land regelma
tig geteisterd door invallen van Vikingtroe
pen. Als bescherming werpt de lokale be
volking grote ronde versterkingen op langs
de kust en op strategische plaatsen in het
binnenland, de zogenaamde ringwalbur
gen. De grootste verrijst bij Domburg, de
duinburg. Midden op het eiland, hoog op
de kruising van twee kreekruggen, wordt
een tweede burg gebouwd. Hieruit groeit
later de stad Middelburg. Een derde, de
Zuidburg, legt de basis voor het latere Sou
burg.
De ringwalburgen waren imposante bouw
werken. Een brede, cirkelvormige gracht
omsloot een groot binnenterrein. De klei
uit de gracht vormde een brede wal, waar
van de onderzijde versterkt was met plag
gen. Waar nodig werd hij nog bijkomend
voorzien van houten palissaden. In Dom
burg was de gracht op sommige plaatsen
wel 50 meter en de wal tot zelfs 19 meter
breed. Vier smalle poorten aan elke zijde
gaven toegang tot de burg. Vanaf elke
poort liep een weg naar een centraal punt
op het binnenterrein, waardoor de ruimte
in vier gelijke delen verdeeld werd. Het
wegdek was gemaakt van houten balken of
planken en houten goten voerden overtol
lig water langs de weg af naar de gracht.
Toen de Vikingdreiging afnam trokken de
burgen meer en meer mensen aan, die zich
permanent binnen de wallen gingen vesti
gen. Uit opgravingen blijkt dat de burgen
in Souburg en Domburg aan het eind van
de negende eeuw een gelijkaardig patroon
vertoonden. In de omliggende bossen werd
es en eik gekapt voor de bouw van eenvou
dige rechthoekige boerderijen (15/16 meter
lang en 6/6,5 meter breed). De wanden
werden dicht gevlochten met wilgentenen
en andere lokale houtsoorten, en vermoe
delijk bestreken met mest als isolatie. Hier
en daar werden plaggen gebruikt om de la
gere muurdelen te verstevigen. De wonin
gen beschikten over meerdere ruimtes,
waartoe ook een klein stalgedeelte behoor
de. Elke boerderij had bovendien een be
scheiden erfje, dat met houten hekwerk
was afgebakend. Een eeuw later was in Mid
delburg al veel meer sprake van een stede
lijk karakter. Woningen stonden hier strak
tegen elkaar aan langs de weg. Binnenin de
huizen waren meerdere ruimtes en er was
ook een klein achterplaatsje. Mogelijk had
den de huizen ook een verdieping.
Vandaag de dag is op Walcheren enkel de
ringwalburg van Oost-Souburg nog echt te
bekijken. In 1994 werden de wal van de
burg en een toegangspoort gerecon
strueerd. Ook in Burgh-Haamstede is de
ringwalburg fraai gereconstrueerd en te be
zoeken. De ligging van de burg van Middel
burg is nog duidelijk herkenbaar in het cir
kelvormige stratenpatroon, maar de eens
zo imposante ringwalburg van Domburg is
nu volledig onder het duinzand en nieuwe
bebouwing verdwenen.
Bram Silkens
veldarcheoloog
Walcherse Archeologische Dienst
WOENSDAG 8 APRIL 2015
De winnaars zijn: P.J. de Visser-Van Dalen uit Wil-
helminadorp, Ron Schijf uit Arnemuiden en P.M.
Daniëlse- van de Velde uit Kloetinge.
is verdwenen
Wilhelminadorp in het verleden.
Een nieuwe opgave uit
de collectie kaarten en
foto's van Hans Linden-
bergh. Onze vraag: waar
is deze foto genomen?
We zijn benieuwd naar
de locatie en lezen
graag anekdotes of ver
halen over deze plek.
Stuur uw oplossing naar:
redactie@pzc.nl of Post
bus 5046, 4380 KA Vlis-
singen.
Drie inzenders van goe
de antwoorden ontvan
gen een waardebon.
