Saudi-Arabië en
Iran liggen op
ramkoers. De strijd
tussen de twee
machten in het
Midden-Oosten
wordt nu in Jemen
uitgevochten.
10 VERDIEPING
MACHTSSTRIJD
De wedijver tussen Teheran
en Riyad begon in 1979
met de Islamitische
Revolutie in Iran
Op Amerika kan niet meer
worden gerekend, dus
nemen de vijanden van
Iran zelf het initiatief
Met groeperingen als
al-Qaeda en IS aan de grens
wordt het voor Saudi-
Arabië pas echt gevaarlijk
Zo is de invloed van Teheran in buur
land Irak toegenomen, waar beide
vechten tegen Islamitische Staat (IS).
Riyad zou blij kunnen zijn met die
Iraanse betrokkenheid, omdat IS en
Saudi-Arabië vijanden van elkaar zijn.
Maar toch weegt voor Riyad zwaar
dat Irans invloed in Irak toeneemt,
waardoor Teheran wel erg machtig
wordt.
De wedijver tussen Teheran en Riyad
begon in 1979 met de Islamitische Re
volutie in Iran die het regime van de
sjah wegvaagde. Met het aan de
macht komen van ayatollah Khomei
ni werd Iran een religieus-fundamen
talistische staat. Iran was bevrijd van
een autoritair en zichzelf verrijkend
regime, was de boodschap. Teheran
werd daarmee een baken van hoop
voor de onderdrukten in het Midden-
Oosten die vrijheid, gelijkheid en een
eind aan de onrechtvaardigheid wil
den. Dat baken werd bedreigend voor
een autoritair geregeerd land als Sau
di-Arabië. De legitimiteit van Iran als
nieuwe staat werd betwist en Riyad
begon het anti-sjiitisme te bevorde
ren. Amerika moest tegenwicht bie
den aan Iran, vond Riyad. Uit een ge
lekt document bleek dat de Saudiërs
Amerika een paar jaar geleden oprie
pen de 'kop van de slang af te hakken'
door het bombarderen van Iraanse
atoominstallaties en het instellen van
strengere sancties tegen het land.
Amerika had echter geen behoefte
aan een nieuwe oorlog in het Mid
den-Oosten. Sterker nog, het opende
onderhandelingen met Iran over zijn
nucleaire programma om te voorko
men dat het land een atoomwapen
zou ontwikkelen. Dat deze onderhan
delingen vooralsnog succesvol zijn, zo
als afgelopen donderdag bleek, is
slecht nieuws voor veel landen in de
regio, waaronder Israël en Saudi-Ara
bië. Zij denken dat Iran er juist ster
ker uit zal komen. De sancties wor
den afgebouwd en wie zegt dat Tehe
ran niet heimelijk aan een kernwapen
gaat werken?
Op Amerika kan niet meer worden ge
rekend, dus nemen de vijanden van
Iran zelf het initiatief. Het focuspunt
is nu Jemen. Tien Arabische landen
onder leiding van Saudi-Arabië voe
ren nu bombardementen uit op de
Houthi-rebellen in Jemen. En de Ara
bische Liga, het samenwerkingsver
band van 22 Arabische staten, heeft be
sloten een gezamenlijke legermacht
op te bouwen.
Het is twijfelachtig of deze macht
ooit effectief zal zijn, omdat de lan
den van de Arabische Liga enige nei
ging tot verdeeldheid hebben. Maar
Zoals Amerika tijdens
de Koude Oorlog in
elk conflict de hand
van de Sovjet-Unie
zag, zo beschouwt Sau
di-Arabië nu Iran als
een kwade macht. De
Saudiërs zien in de escalerende strijd
in Jemen, hun achtertuin, de hand
van Iran. De Houthi-rebellen worden
gesteund door Teheran, is de gedachte
in de Saudische hoofdstad Riyad.
Ruim een week geleden leidde dit tot
het ingrijpen van Arabische landen in
Jemen, onder leiding van Saudi-Ara
bië. Met bombardementsvluchten
worden de stellingen van de Houthi's
bestookt.
Tijdens de Koude Oorlog wezen criti
ci van het Amerikaanse beleid erop
dat niet elke opstand in Azië en Afri
ka wordt geleid door het Kremlin.
Ook nu zeggen deskundigen dat de
sjiitische Houthi's hun opmars niet
zozeer te danken hebben aan steun
van Iran. Het succes van de Houthi's
heeft meer te maken met hun ver
bond met de vorige president Ali Ab
dullah Saleh en met de teleurstelling
onder de bevolking over de matige
prestaties van de nu gevluchte presi
dent Abd-Rabbu Mansour Hadi.
Die gedachte wordt in ieder geval niet
omarmd door het soennitische Sau-
di-Arabi, dat de strijd in Jemen, Irak
en Syrië ziet als een poging van het
sjiitische Iran om het machtigste land
in de regio te worden.
Daarmee maakt de geschiedenis een
vreemde draai. In de jaren '60 steun
de Riyad de sjiitische royalisten tegen
de soennitische republikeinen die in
de strijd door Egyptische troepen wer
den geholpen. Het werd 'Egyptes Viet
nam', door de zware verliezen die wer
den geleden. Stonden Saudi-Arabië
en Egypte in de jaren '60 tegenover el
kaar in Jemen, nu trekken de beide
landen gezamenlijk op tegen de
Houthi's. Want zij hebben een vijand
gemeen: Iran.
Saudi-Arabië ziet met lede ogen aan
dat dit land steeds machtiger wordt.
Jemen
door Joost Sijtsma
Een Jemeniet
kijkt naar de ver
woestingen in Ya-
rim. De plaats
was het doelwit
van luchtaanval
len van de coali
tie die onder lei
ding staat van
Saudi-Arabië.
foto EPA
