n
Kraamkamer
Deze maand is het 25 jaar
geleden dat Hubble werd
gelanceerd. Vijf redenen waarom
we Blij mogen zijn dat de
telescoop de ruipate in is gegaan.
6 SPECTRUM
actueel
De Pilaren der Schepping, de fo
to van de drie langgerekte wa
terstofwolken en slierten van
donker kosmisch stof is zonder twij
fel de meest iconische die de Hubble-
ruimtetelescoop heeft gemaakt. De
naam is een verwijzing naar de ge
boorte van sterren binnenin de gas
wolk. „Wat veel mensen niet weten,
is dat er ook vernietigd wordt", zegt
wetenschapper Floris van der Tak van
SRON Netherlands Institute for Space
Research. „De jonge sterren bovenaan
maken de gaswolk waaruit ze zijn ge
boren kapot. Zo verhinderen ze dat an
dere sterren geboren worden.
De foto werd in 1995 voor het eerst ge
maakt, maar ter gelegenheid van het
25-jarig bestaan van de Hubble is er
een nieuwe opname gemaakt. Door
dat de telescoop nu met veel betere ca
mera's is toegerust, laat de nieuwe fo
to veel meer details zien.
Het is lang niet de enige spectaculaire
foto van wat de kraamkamer van het
universum kan worden genoemd.
Neem de Orionnevel, die wetenschap
pelijk gezien misschien wel interes
santer is dan de Pilaren. Je moet er
goed voor kijken, maar rond de circa
150 jonge sterren van de Orionnevel
bevinden zich afgeplatte schijven van
gas en stof, zogeheten protoplanetaire
schijven of proplyds. Proplyds zijn de
theoretische voorlopers van de plane
taire systemen. Van der Tak: „Het
werd al door velen vermoed, maar de
Hubble-telescoop heeft daarvoor het
visuele bewijs geleverd."
En dan zijn er ook de beelden van de
grootste kraamkamer van het nabije
universum: de Tarantulanevel, een ge
bied met een van de meest actieve
stervormingen. „Tienduizend keer zo
groot als de Orionnevel en 250.000
lichtjaren van de Aarde verwijderd",
zegt professor Alex de Koter van het
Sterrenkundig Instituut Anton Panne-
koek in Amsterdam. „Voor mij is het
bijzondere dat daar de zwaarste ster
ren en dubbelsterren ontdekt worden
met sterren die driehonderd keer zo
zwaar zijn als de zon. En met een dub
belster, feitelijk twee sterren die om
elkaar zweven, die samen vierhon
derd keer zo zwaar zijn als de zon."
Hubble foto's worden ingekleurd
mmm
/buitenland
Kijk online voor een tijdlijn,
fotogalerij en videomateriaal.
reageren?
spectrum@depersdienst.nl
De prachtige panoramafoto's die we
van Hubble kennen zijn gemaakt van
meerdere afbeeldingen die aan elkaar
worden geplakt. Astronomen passen
daarbij vaak de helderheid van de
foto's aan. Ook zijn de originele foto's
zwart-wit. Het materiaal wordt pas
later ingekleurd door astronomen. Dat
gebeurt overigens wel aan de hand van
onderzoeksgegevens en informatie
afkomstig van aardobservatie.
door Lilian Dominicus
foto's NASA/ESA
'.lift.
rt
kortere golflengtes
ULTRAVIOLET LICHT
ZICHTBAAR LICHT
langere golflengtes
INFRAROOD LICHT
Sterrenstelsel NCC 1512: gecreëerd met zeven afbeeldingen van drie camera's die opnames maakten in verschillende soorten licht.
