Ineke van Geest (78) uit Cadzand heeft het
zwijgen doorbroken. Ze tekende haar verhaal op
in een boek, het verhaal van een oorlogskind uit
Nederlands-Indië, na de oorlog. Over haar
ontvangst in Nederland, het leven erna en hoe
ze dat steeds heeft weggestopt. Over de tijd in
het Jappenkamp kan ze nog altijd niet schrijven.
„Ik heb daar de woorden nog niet voor
gevonden. Wellicht vind ik ze ook nooit."
4 SPECTRUM
interview
Hier moest ik mijn tijd
in Nederlands-Indië
uitwissen. Dat werd
erin gestampt
e titel van haar boek
zegt alles: Migrant in het
vaderland. „Voordat ik in
1946 als tienjarige voet
zette op Nederlandse bo
dem, was ik nooit in Ne
derland geweest. Ik ken
de het hele land niet. Mijn ouders kwamen
uit Nederland, maar ik was in Nederlands-In
dië geboren. Nederlands-Indië was mijn
land. Ik was dan ook niet zoals mijn ouders
een repatriant, ik was een migrant. Hier
moest ik mijn tijd in Nederlands-Indië uit
wissen. Dat werd erin gestampt. Op de lage
re school in Nederland maakte ik een opstel
over de reis per schip van Medan op Sumatra
naar Rotterdam. De juffrouw gooide het in
de prullenbak. Vanaf dat moment heb ik be
sloten: 'Nu zeg ik nooit meer wat'."
Ineke stuitte in Nederland op onbegrip, iets
wat ze lange tijd geen plaats heeft kunnen ge
ven en wat ze nog altijd ervaart als onrecht
vaardig. „De meeste mensen waren niet geïn
teresseerd in wat wij hadden meegemaakt in
Nederlands-Indië. Ze wilden hun verhaal
vertellen over hun oorlog. Over de honger
winter in het laatste oorlogsjaar 1944-1945.
Over de Jodenvervolging. Wat wij hadden
meegemaakt, wat ik had meegemaakt, het
deed er niet toe. Ik voelde me niet welkom
in dit kille land. Ik kwam uit een zonnig,
kleurrijk en geurig land. Hier was alles
grauw en grijs, toen ons schip, de Sommels-
dijk, de Nieuwe Waterweg opvoer. 'Mijn he
mel', dacht ik, 'waar ben ik terecht geko
men.' Ik had het idee weer in een kamp te ko
men, in kamp Holland."
Ineke's vader was nog in Nederlands-Indië
achtergebleven. Hij was in Leiden opgeleid
tot bestuursambtenaar en was 'overzee' nog
nodig. Indonesiërs vochten er voor hun onaf
hankelijkheid. Tienduizenden Nederlandse
jongemannen maakten als dienstplichtige
militairen de reis die Ineke maakte in omge
keerde richting. „Mijn broertje en ik waren
opgegroeid met Indonesische kinderen. Mijn
vader werkte op afgelegen plekken op Suma
tra, waar verder geen Nederlanders waren,
behalve ons gezin. En toen kwamen de Japan
ners in 1942. We werden in kampen opgeslo
ten. Mijn moeder, mijn broertje en ik zaten
samen; mijn vader zat apart, in andere kam
pen. De Japanners, dat waren de vijanden.
Tot augustus 1945. Toen moesten zij ons be
schermen tegen de Indonesiërs, die geen
vrienden meer waren, maar vijanden waren
geworden. Niets stond meer op zijn plaats.
Ik leefde in een omgevallen boekenkast." Ine
ke zegt het 'rationeel' prima te vinden dat In
donesië onafhankelijkheid wilde. „Maar emo
tioneel blijf ik er last van hebben."
Na 1945 had niemand in Nederland veel tijd
om stil te staan bij de oorlog. Het land moest
weer worden opgebouwd. Ineke ging na de
middelbare school Nederlands studeren. „Ik
hoopte dat ik door die keuze iets van de sa
menleving waarin ik verbleef, zou kunnen
begrijpen." Ze kreeg een baan als docente en
had later diverse leidinggevende functies in
het hoger onderwijs. Ze trouwde, kreeg
twee dochters en scheidde. In 1984 raakte ze
gewond bij een ernstig auto-ongeluk, wat
een waterscheiding in haar leven zou beteke
nen. „In mijn ziekenhuisbed realiseerde ik
me dat ik aan de slag moest met mijn oor
logsverleden. Ik was niet buiten bewustzijn,
maar ik zag wel allerlei oorlogstaferelen ver
schijnen; prikkeldraad, Jappenkoppen, ge
welddadigheden. Ik kon mijn verleden niet
langer onder het tafelkleed blijven vegen en
V
Oorlog neem je de
rest van j e leven mee
Ineke van Geest,
Nederlands-Indisch
oorlogskind in
hardvochtig, kil
naoorlogs Nederland
door Harmen van der Werf
D
'Je kunt een kind uit de oorlog halen, maar het
kind niet uit de oorlog'.
'Ik vroeg mijn moeder, wanneer deze vrede nou
eens afgelopen was en wanneer we terug zouden
kunnen gaan naar mijn vader, in Indië'.
'Ik heb in een ander land dan mijn geboorteland,
dat niet meer bestaat, een leven moeten opbou
wen; een leven tussen twee culturen.'
Tekening Ineke, 6 jaar, in Jappenkamp.
Het gezin Van Geest op het eiland Nias in 1939, de oorlog was in Indië nog ver weg.
