De Waard
niet bang
voor het
experiment
DIZZIE 21
interview Zijn werkkamer ligt vol met
halfdode verhalen. De Ierse auteur Kevin
Barry ervaart het schrijven als een mysterie
dat snel mis kan gaan. „Mijn vrouw hoort
wanneer ik een goed verhaal heb."
Abdelkader Benali in
voetsporen Matisse
'Spannend, hier en daar
geniaal geschreven'
Pasen vieren op zijn
Italiaans met hele familie
eeldend schetst Kevin Barry
hoe zijn werkkamer, 'de stu
dio' zoals hij zelf zegt, erbij
ligt. „Ik werk niet bepaald
economisch. Ik probeer veel
verhalen uit. De meeste wer
ken niet. Mijn studio ligt
vol met halfdode verhalen die over de
vloer kruipen. Zombieverhalen. Soms pak
ik er eentje op en probeer er nieuw leven
in te blazen. Lukt nooit."
Komt allemaal, weet Barry uit ervaring,
door het wezen van het korte literaire ver
haal. „Serieus ben ik daarmee bezig, vijf
tien jaar nu. Dagelijks." Met een ijzeren dis
cipline, bezweert hij. Zeven dagen per
week, uur na uur. „En hoe meer je het
doet, des te minder je ervan weet. Hoe die
verhalen werken, weet ik niet. En waarom
ze soms niet werken, weet ik ook al niet.
Het korte verhaal is een mysterieuze vorm
die dichter aanligt tegen de poëzie en schil
derkunst dan tegen de roman."
Terwijl in zijn roman City ofBohane juist
zo veel poëzie zit. Hij knikt. „Dat zeg ik:
het laat zich niet vatten."
Van Kevin Barry (1969) verscheen de bun
del Donker ligt het eiland, waarin veertien
verhalen zijn opgenomen. Het is een keuze
de, Beckett die alles van de pagina veegde.
Ik voel me eerder verwant aan Flann
O'Brien: de draak steken met tradities en
gebruiken. Ik houd van evil, funny and cle
ver."
Wat bij hem begint als een realistisch ver
haal, mondt steevast uit in wat hij 'opgerek
te werkelijkheid' noemt. „Ik houd ervan
mij te bewegen op terreinen waar het nog
net geloofwaardig is wat ik doe. Ik ben op
m'n best als ik me in een positie heb gema
noeuvreerd dat ik hard moet werken op de
zinnen, dat ik het proza moet kneden tot
aan het randje."
Eén inval volstaat. „Een man wordt wakker
in een bus. Hij heeft geen idee wie hij is en
waar hij is. Dat dan tot in de uiterste conse
quentie uitschrijven", zo omschrijft hij het
verhaal See the tree, how big it's grown.
Of neem het laatste verhaal in Donker ligt
het eiland: 'Leven en dood in de Ox Moun
tains'. Het bestaat uit zeventien genummer
de kleine scènes.
„Ik houd van hardop lezen", vertelt hij. „Ik
ben een gefrustreerde acteur, ik lees graag
voor aan een publiek en dit verhaal is daar
voor ideaal. Het bouwt op naar een geweld
dadig, duister einde. Zeg ik vooraf: dit is in
zeventien delen. Hou je vast! Eén!"
Het is eerder een uitgebeende novelle dan
een verhaal. „Wat ik probeerde, was een
uit de twee bundels die in het Engelse taal
gebied van hem zijn gepubliceerd.
In de selectie kan de Ier zich wel vinden.
„Eigenlijk is een collectie een vreemd idee.
Een verhaal is bedoeld als losstaand object,
en dan stop je er een stel bij elkaar. Ik zeg
altijd: lees dit niet als een roman. Verspreid
het over de dag, de week, de maand. Kies
het moment. Geniet ervan als van delicate
chocolaatjes."
Hij straalt een enorme energie uit, Kevin
Barry. Zijn gedreven uitstraling is die van
een autonome geest, van bravoure en
rock-'n-roll, van iemand die de grenzen op
zoekt om daar vervolgens met een demoni
sche lach overheen te gaan.
Gevraagd of hij zich een exponent voelt
van de rijke Ierse schrijftraditie, kiest hij
meteen voor de uitweg van de marge. „Ier
land is maar een rots waar een oceaan te
genaan beukt. Binnen de Ierse literatuur
bestaan veel tradities. Waar iedereen die be
gint tegenaan loopt, is het duo Joyce en
Beckett. Joyce die alles op de pagina gooi-
episch verhaal te vertellen in heel kort be
stek. Technisch betekende dat: in korte frag
menten. Hoeveel van de narratieve ruggen
graat kon ik weglaten zonder de stevigheid
van de bouw aan te tasten? Het is metselen
met zo weinig mogelijk stenen."
Zo werkt het bij hem. „Vaak zit ik thuis, in
County Sligo, in mijn studio, met de inten
tie een rustig, ideeënrijk kort verhaal te
schrijven. Maar meestal worden het
westerns. Als het me weer overkomt, begin
ik geluiden te maken. Mijn vrouw zegt dan
naderhand dat ze heeft kunnen horen dat
ik een goed verhaal heb geschreven. Ik be
gin te kakelen en er klinkt een duivelse
lach op uit het laboratorium van de boos
aardige verhalenmeester.
„Ze zijn raar, die korte verhalen. De vorm
is moeilijk. Een verhaal schrijven is alsof je
je adem inhoudt. Het gaat zo snel mis ook.
Het is als balanceren op een koord. Elke zin
moet mij op de draad houden. Eén foute
zin en het is allemaal weg. Het idee, alles,
en het komt niet terug. Het kan eindigen
met één foute zin. Vandaar dat de vloer vol
ligt met halfdode verhalen."
In 2013 won Barry de IMPAC Dublin Litera
ry Award voor zijn debuutroman City ofBo
hane. Daaraan is een geldprijs van een ton
gekoppeld. Bovendien liet hij en passant ge
nomineerden als Michel Houellebecq en
Haruki Murakami achter zich. Zijn preto-
gen glinsteren.
Een subversief meesterwerk, dat City ofBo
hane. Jammer dat het onvertaalbaar is.
„De Duitsers komen er binnenkort mee, ik
ben benieuwd. Van de Fransman die aan
een vertaling was begonnen, heeft na eni
ge tijd niemand meer iets vernomen."
Barry heeft de roman geschreven in wat
een Iers dialect lijkt. „West-Iers om precies
te zijn", legt hij uit. „De taal is working
class, wat je hoort spreken in Limerick en
Cork. Taal die niet eerder in Ierse literatuur
werd gehoord, want die steden hadden wel
wat anders te doen dan bij te dragen aan zo
iets als de Ierse literatuur."
Het is een toekomst-roman die zich af
speelt in ongeveer 2050. Of lijkt dat maar
zo? „Het kan inderdaad ook 1850 zijn", oor
deelt Barry. „Ik probeer te suggereren dat
het verleden van de denkbeeldige stad Bo-
hane niet ons heden is."
Hij is pas begonnen aan de roman toen hij
meende genoeg ervaring te hebben. „Ik
snap de jonge schrijver die die ene roman
wil schrijven. Ik ken dat, want zo was ik
ook. Ik probeerde de romans te schrijven
waar ik pas tien jaar later aan toe was."
Maar toen kwam de dag. „Ik had graphic
novels gelezen, comic books. Ik had genoeg
naar The wire en The Soprano's gekeken en
naar dub-reggae geluisterd. De hele dag
dub."
Een van de personages vernoemde hij naar
dubproducer King Tubby. Alle invloeden
waren er, hij was er klaar voor. Het werd
bal. „Ik wilde lol hebben. De tobbende
schrijver die zichzelf de haren uittrekt? Dat
niet! Relax en geniet ervan, zei ik tegen me
zelf. Na drie maanden was het boek af."
In november komt zijn tweede roman: Bea-
tlebone. Over een imaginaire reis van John
Lennon naar het eiland bij Ierland dat hij
had gekocht. „Totale gekte", belooft hij.
„Ik kom er, denk ik, net mee weg." Daarna
weer een roman in Bohane. En verhalen, al
tijd weer verhalen. Als er al iets komt.
„Ik schrijf graag 's morgens vroeg, zo uit
bed. Niet eens koffie. Laptop open en tik
ken. Ik ben dan nog maar half in de wereld.
Het leidt soms tot zinnen waar ik anders
nooit op was gekomen. Schrijven en dro
men komen van dezelfde plek. Hier."
Hij legt beide handen op zijn achterhoofd.
„Hier, achterin je brein, daar gebeurt het.
Maar wat er gebeurt, daar heb ik weinig in
vloed op. Ik zit soms uren in de leegte van
County Sligo te staren. Ik weet nu dat dit
de meest vruchtbare momenten zijn. Als
er niets komt, ben ik in mijn achterhoofd
aan het werk."
e kamers uit de titel
van het debuut van
Bosschenaar Lucas
de Waard zijn plek
ken in je hoofd
waar je kunt schuilen voor de har
de buitenwereld. Het meisje Pan
dora heeft zo'n kamer gebouwd.
De muren zijn zwart als een
schoolbord waarop ze schrijft,
want praten kan ze niet.
Bo kan gedachten horen, onder
meer die van Pandora, en daarom
vinden anderen hem gek. Hij
geeft zijn jeugdvriend Aram, een
ontslagen televisiepresentator die
net is gescheiden van een recher
cheur, de schuld van zijn ongeluk
kige leven. Het verhaal draait om
Aram die probeert goed te
maken dat hij Bo vroeger
in de steek liet.
Het boek De kamers van
De Waard (1984) is voor
iedereen die houdt van
surrealistische films als
Being John Malkovich. Een
onwaarschijnlijk verhaal,
gewetensvragen, ongeluk
kige mensen, pogingen
het voor henzelf en ande
ren beter te maken die al
leen maar meer gekheid
tot gevolg hebben.
Geen vrolijk verhaal, wel
met veel plezier geschre
ven. Dat plezier heeft on
getwijfeld te maken met
de podiumervaring van
De Waard: hij weet hoe
hij een publiek moet ver
maken en hoe je goede scènes
schrijft. De Waard schreef tiental
len theaterteksten, onder meer
voor festival Boulevard, en hij
heeft een gesproken column voor
het nieuwscafé van het Brabants
Dagblad. De dialogen zijn de
sterkste stukken in het boek.
Kort, krachtig en een beetje gek,
zoals wanneer hoofdpersoon
Aram zijn spiegelbeeld interviewt
alsof ze in een talkshow zitten.
Nadeel van De Waards schrijfstijl:
het zijn allemaal korte scènes.
Om de paar bladzijden spring je
naar een andere scène of naar het
hoofd van een ander personage in
een monologue intérieur.
De schrijver vond het zelf wel
licht ook allemaal wat veel en ge
bruikt daarom verschillende let
tertypen om enige structuur in
zijn fragmentarische verhaal te
brengen. Maar vooruit: de verknip
te vorm hangt samen met de in
houd van zijn debuut. De Waard
schuwt het experiment niet en
dat is alleen maar te prijzen.
VRIJDAG 3 APRIL 2015
FILMPJE
Abdelkader Benali is een groot bewonde
raar van Henri Matisse. Ter gelegenheid
van diens tentoonstelling in het Stedelijk
Museum in Amsterdam trad Benali in zijn
voetsporen. Die liggen ook in Tanger. Be
kijk de film die hij maakte op Dizzie.nl
RECENSIEWEDSTRIJD
FAMILIERECEPTEN
Leden van Dizzie die meededen aan de
recensiewedstrijd rond Tijdmeters van Da
vid Mitchell waren unaniem positief over
het boek: 'Spannend, hier en daar geniaal
geschreven'. Namen van prijswinnaars en
het juryrapport staan op Dizzie.nl
Pasen is zo'n moment om met de hele fa
milie uitgebreid aan tafel te gaan. Pak uit
in de keuken met de authentieke Italiaan
se familierecepten van Ristorante Da Gigi-
no, verzameld door Hans de Kort en Sas-
kia Schmitz. Op Dizzie.nl staan meer tips.
ROMAN
door Theo Hakkert
en alles is weg
door Merel Dado
D
De kamers
Lucas de Waard
288 blz.
De Geus
18,95 euro
Bespreek dit boek
op Dizzie.nl
