i
Langzaam lukt het steeds beter om bewijs te verzamelen tegen
Nederlandse strijders in Syrië, zegt landelijk terrorismeofficier
van justitie Ferry van Veghel. Nu de deradicalisering nog.
IBS ^^1
44 We zien dat het
12 VERDIEPING
RADICALISERING
Het is altijd gemakkelijk
als een verdachte zelf
het bewijs aanlevert
dat hij bij gruwelijke
misdaden aanwezig is
geweest. Zo zette de
Nederlandse jihadist
Abdellah R. beelden van de onthoofding
van een Assad-aanhanger in Syrië online.
„Slacht hem, sjeik", wordt er geroepen in
het filmpje dat Abdellah zelf met zijn
smartphone gemaakt lijkt te hebben.
De recherche keek mee en stopte het clip-
je in het dossier Context. Dat onderzoek
naar een Haags netwerk van ronselaars
en jihadisten lekte vorige week uit naar
de media. En Abdellah R. is niet de enige
die erin praat over gruweldaden.
Dergelijke berichten lijken erop te dui
den dat het OM een sterkere informatie
positie over het kalifaat krijgt. In de za
ken die tot nu toe werden gevoerd tegen
teruggekeerde jihadisten, was er hooguit
sprake van een foto waarop iemand po
seerde met een kalasjnikov. Aanwijzin
gen dat Nederlanders aanwezig waren bij
gruweldaden, waren er nog niet.
Officier van justitie Ferry van Veghel van
het Landelijk Parket: „We maken voort
gang in de manieren om daar onderzoek
naar te doen. Het blijft ingewikkeld, om
dat je onderzoek in een oorlogsgebied
moet doen, maar we slagen er wel in om
op een creatieve manier beter zicht te
krijgen."
Een beetje slimme Syriëganger weet dat in
middels toch? Die maakt geen selfies met
een kalasjnikov meer.
„Nou ja, kennelijk blijft het toch belang
rijk om dat soort dingen via sociale me
dia te delen."
Van Veghel is landelijk coördinerend ji-
had-officier, maar doet zelf ook onder
zoek. Hij is de officier in de zaak tegen
twee Arnhemmers en een Doesburger,
die er onder meer van worden verdacht
1.000 euro te hebben overgemaakt naar
vrienden en broers die strijden in Syrië.
Financieren van de jihad, vindt het OM.
„Daar zijn we de laatste tijd veel intensie
ver op gaan onderzoeken. We willen
mensen ervan bewust maken dat je je
schuldig maakt aan een strafbaar feit als
je vanuit hier geld overmaakt naar strij
ders in Syrië; ook als het om een klein be
drag naar familieleden gaat. Dat realise
ren mensen zich lang niet altijd."
Werkt dat ook andersom? Er gaan verhalen
rond dat er vanuit Syrië geld naar hier
wordt overgemaakt, bijvoorbeeld voor vlieg
tickets voor jonge vrouwen, zogenoemde ji-
hadbruiden'.
„Dat herken ik niet."
Lopen er in Nederland onderzoeken naar or
ganisaties die Syriëstrijders zouden financie
ren?
„Daar doe ik geen uitspraken over."
Waar het OM wel iets over zegt, is het op
sluiten van terreurverdachten. Momen
teel is er een groot contrast: of de ver
meende jihadist zit vast op een van de
twee speciale terreurafdelingen, of hij
loopt vrij rond met hooguit een enkel
band. Een tussenweg is er niet. De ter
reurafdelingen liggen onder vuur van ver
dachten en advocaten vanwege het stren
ge regime dat er geldt. Het OM verzet
zich juist vaak tegen vrijlating. „Wij zien
dat het voor sommige verdachten nogal
ingrijpend is om op zo'n speciale afde
ling te zitten. Er zou een 'gewone' gevan
genis tussen kunnen zitten. Maar wij be
slissen daar niet over. Dat doet het minis
terie. Daar wordt over gepraat."
Wordt er in die gevangenissen al begonnen
met het deradicaliseren van de verdachten?
„We overleggen daarover met onder
meer de reclassering. Die is heel hard aan
het werk om voor alle verdachten passen
de maatregelen te nemen. Dat is nog niet
klaar. Als een verdachte vrijkomt, moet
hij aan allerlei voorwaarden voldoen: bij
voorbeeld praten met een psycholoog of
met een theoloog over het geloof. We zit
ten nog in de fase van tegenhouden en
vastzetten, en zijn de deradicalisering
nog volop aan het ontwikkelen. Het is
een complex traject, waarbij vooral ook
andere partijen aan zet zijn."
„In sommige gevallen hebben we met
verdachten te maken die zo radicaal zijn,
voor sommige
verdachten nogal
ingrijpend is, de
terroristenafdeling
dat het niet verstandig is hen los te laten
in de samenleving. Je hebt ook verdach
ten van wie je denkt: die kan ik mis
schien nog op het juiste spoor brengen.
Dan moet je niet wachten tot het aller
laatste moment, ook om te voorkomen
dat iemand juist verder radicaliseert."
Dat klinkt alsof het OM er wat minder met
gestrekt been ingaat dan een jaar geleden?
„Aan de voorkant doen we alles om men
sen tegen te houden, om te voorkomen
dat ze geradicaliseerd en getraumatiseerd
terugkomen uit Syrië en om te voorko
men dat gezinnen hier ontwricht raken.
Als ze eenmaal vastzitten, moeten we
ook de vraag stellen: wat gaan we met
hen doen? In de regel geldt dat je van
vastzitten niet beter wordt. Je moet er
over nadenken hoe je deze mensen weer
terug de samenleving in brengt.'
De rechtbank in Arnhem sprak onlangs
twee jongens vrij die er door het OM van
werden verdacht op weg te zijn naar Syrië.
Wat heeft dat voor gevolgen gehad?
„Dat heeft niet geleid tot een koerswijzi
ging. Die twee jongens waren op weg
naar Syrië met onder meer geld, camou
flagekleding en nachtkijkers. De rechter
oordeelde dat je daar dan tóch met een
andere reden dan de strijd heen kan
gaan. Wij denken van niet. In een volgen
de zaak zullen we iemand dan toch weer
aanhouden en voor de rechter brengen.
We zien telkens dezelfde plaatsen voorbij ko
men waar ze vandaan komen: Den Haag,
Arnhem, Midden-Nederland, Maastricht.
Zijn dat de jihadhotspots?
„Er is natuurlijk een bepaalde reden waar
om het op de ene plek meer voorkomt
dan op de andere. En dat is niet alleen
omdat ze daar door internet geradicali
seerd zijn. Het kan - met de nadruk op
kan - omdat er bepaalde figuren in de
buurt actief zijn, een bepaalde moskee
een rol speelt, of misschien een bepaalde
prediker. Daar kijken we serieus naar. La
ten we ook realistisch zijn: het aantal po
tentiële jihadisten is vijfhonderd. Het
aantal moslims in Nederland is één mil
joen. Je moet het wel in dat perspectief,
dat het echt om een minderheid gaat,
plaatsen."
Hoe lang gaan we überhaupt nog dergelijke
zaken hebben?
„Realistisch gezien gaat het OM dit pro
bleem niet oplossen. De echte oplossing
ligt niet eens in Nederland, maar daar, in
het conflictgebied. Als er geen reden
meer is om uit te reizen, wordt het an
ders. Ik zie dat niet snel gebeuren. We
zijn hier nog wel een tijdje mee bezig.
'Justitie alleen lost
jihadisme niet op'
door Niki van der Naald en Cyril Rosman
i
PÊ
I foto ANP
