Een nieuw gilde moet de traditionele herder voor uitsterven behoe
den. Die legt het nu af tegen commerciële begrazingsbedrijven.
„Ze huren gelukszoekers in en sturen die de hei op."
12 VERDIEPING
SCHAPEN HOEDEN
Hilgers. „Ze zijn eigenlijk schapenboeren.
Bij ons staat de natuur voorop, hun voor
naamste doel is lamsvlees produceren. Zij
mesten hun lammeren af met brok. In de
zomer huren ze een stel gelukszoekers in
die ze de hei opsturen. Op kantoor hebben
ze professionals zitten die begrazingsop-
drachten binnenhengelen. Zie daar maar
eens mee te concurreren als je zelf tien uur
per dag met je dieren bezig bent."
Volgens Sjraar van Beek, schapenhouder
en secretaris van herdersvereniging Ge-
scheperde Schaapskudden Nederland, is
dat onzin. Met tien herders in dienst is de
ondernemer uit Venlo de grootste concur
rent van de gildeherders. Voor dit jaar
heeft hij tientallen opdrachten binnenge
sleept. Daar is niets oneerlijks aan, zegt hij.
„De meeste kreeg ik omdat ik al jaren goed
werk lever voor natuurorganisaties. Bij de
opdrachten die zijn aanbesteed, wordt niet
alleen gekeken naar de prijs. Ik ben eco
loog. Je moet zorgen dat de heide er per
fect bij ligt, net zoals een loodgieter goed
werk moet leveren. Het aantal herders is
de afgelopen jaren verveelvoudigd. De spel
regels zijn veranderd, de sector wordt vol
wassen. Op malloten die hun baard laten
groeien, een waxjas aantrekken en hun
schapen komen uitlaten, zit niemand meer
te wachten."
De natuurorganisaties bevestigen dat prijs
alleen nooit doorslaggevend is. Ze kijken
ook naar de kwaliteit van het begrazings-
plan dat de herder indient. Zo is de op
dracht voor de Regte Heide niet alleen
naar een ander gegaan omdat die goedko
per was dan Hilgers, zegt Hans Schep van
het Brabants Landschap. „Met Hilgers heb
ben we minder goede ervaring. Afspraken
nakomen is niet zijn sterkste punt."
Dat herders als Hilgers de heide in hun ei
gen streek claimen, gaat er bij Van Beek
niet in.
„De heide is niet van hen. Vijftig jaar gele
den was het beroep bijna uitgestorven. Her
ders mogen zichzelf traditioneel noemen,
maar zij stammen net zo min uit een her-
Ze zijn net geboren en nu al
doen de mekkerende lam
metjes hun best om hun
blatende moeders te over
stemmen. Een oude loods
op een voormalig legerter-
rein bij Oirschot doet tijde
lijk dienst als kraamkamer voor honderden
Kempische Heideschapen. Een vrolijk tafe
reel, in het vroege voorjaar.
Herder Stijn Hilgers heeft weinig reden tot
lachen. Vanaf april zou hij met zijn dieren
de hei op gaan, maar hij heeft net gehoord
dat hij niet welkom is op de Regte Heide,
een natuurgebied bij Tilburg. „De afgelo
pen jaren heb ik mijn schapen daar gratis
ingezet, in de hoop dat ik de opdracht zou
krijgen om de heide dit jaar tegen een ver
goeding te beheren. Maar Brabants Land
schap, de eigenaar van het gebied, vond me
te duur. Het heeft een offerte gevraagd bij
een ander bedrijf. Dat komt niet uit de
streek en zegt goedkoper te kunnen wer
ken."
Hilgers zit in zijn maag met 250 schapen
waar hij geen bestemming voor heeft. „Ze
hebben me in de winter voer en werk ge
kost. Ze leveren me nu niks op. Als ik geen
nieuw project vind, moet ik grond pach
ten. Hoe krijg ik mijn begroting dan rond?
Ik pak al alles aan. Ik begeleid stagiaires en
loop als een clown voor mijn kudde uit
met toeristen."
Hilgers is niet de enige herder die moeite
heeft het hoofd boven water te houden. Af
gelopen jaren trokken er meer aan de bel.
Zo dreigde de Gelderse Chris Grinwis
twee jaar geleden zijn vierhonderd scha
pen naar het slachthuis te brengen nadat
hij een opdracht misliep. In Zeeland ont
stond ophef toen subsidies voor schaapher
ders werden ingetrokken. Volgens het Gil
de van Traditionele Schaapherders, dat van
daag wordt opgericht, staat hun beroep ern
stig onder druk door jarenlange bezuinigin
gen en slecht aanbestedingsbeleid van na
tuurorganisaties en overheden. Die betalen
herders om met hun natuurlijke
grasmaaiers te voorkomen dat schrale hei
de verandert in weides of bos. Dat werkt
beter dan maaien en plaggen. De dieren
fungeren als ecologische taxi's tussen de
versplinterde heidegebieden, vertelt Hil
gers. „Schapen nemen zaden, sporen en in
secteneitjes mee in hun vacht en maag.
Die poepen ze op een andere plek uit. Zo
zorgen ze voor een grotere natuurlijke rijk
dom. Zonder schapen is het snel gedaan
met soorten als de klokjesgentiaan en de
gladde slang."
De traditionele manier waarop de herders
van het gilde werken, botst met die van
commerciëlere bedrijven. Waar zij het lief
ste rondtrekken in hun eigen streek, heeft
de concurrentie er geen probleem mee om
in te tekenen op begrazingsopdrachten bui
ten de regio. „In mijn woonplaats, op de
heide waar ik al zeventien jaar werk, wor
den projecten voor mijn neus weggekaapt
door ondernemers die schapen met diesel
wagens door het land slepen", fulmineert
door Annemieke van Dongen
Herders die heidegebieden op een traditione
le manier beheren met hun schapen, zoals
Chris Grinwis (foto), hebben moeite om
rond te komen, foto Hans van de Vlekkert
