4 BUITEN
Mijn goede vriend Eef Arnolds presenteerde vorige week zijn magnum opus,
het driedelige standaardwerk Ecologische atlas van de paddenstoelen van Dren
the. Maar terwijl ik dit schrijf vraag ik me tegelijk af of je zo'n op de regio ge
richte publicatie van een wereldvermaard mycoloog wel zijn magnum opus
mag noemen, immers, Arnolds heeft tal van internationale publicaties op zijn
naam staan en op het eerste gezicht lijken de paddenstoelen van Drenthe
voor een PZC-lezer al niet erg relevant.
gegeven wordt is zeker niet voor niets opgeno
men.
Dat de Atlas juist over de provincie Drenthe
gaat is niet helemaal toevallig. In Drenthe lag
het inmiddels gesloten Biologisch Station
Wijster, onderdeel van de Universiteit Wage-
ningen. Het was een wereldvermaard insti
tuut waar tal van baanbrekende studies aan
paddenstoelen zijn verricht door pioniers als
Jan Barkman en Chiel Noordeloos. De profes
sionele mycologen die daar werkten deden
hun onderzoek vaak dichtbij huis, dus waren
er al heel veel gegevens van de provincie Dren
the beschikbaar. Na de sluiting van het insti
tuut werd een flinke groep vrijwilligers gemo
tiveerd en geactiveerd om de paddenstoelen
van Drenthe in kaart te gaan brengen. Er werd
een verwachtingenkaart samengesteld waarop
werd aangegeven hoeveel soorten per vierkan
te kilometer er ongeveer verwacht kunnen
worden in verschillende Drenthse landschaps
typen. Die kaart omvatte 2844 kilometerhok-
ken die door een groep vrijwilligers stuk voor
stuk werden onderzocht. Eef Arnolds was de
voorman en inspirator van deze uitdijende
groep vrijwilligers. Zijn didactische gaven,
ontwikkeld als docent aan de universiteit wa
ren onmisbaar om die groep gemotiveerd te
krijgen en te houden. Eef kan zonder chagrij
nig te worden twaalf keer op een ochtend uit
leggen hoe je ook al weer de helmmycena
kunt herkennen. Bovendien heeft hij een
bijna eindeloze voorraad anekdotes die iedere
paddenstoelenexcursie tot een avontuur ma
ken. De vrijwilligers hebben niet alleen veel
geïnventariseerd, een flink aantal heeft ook
bijgedragen aan totstandkoming van de Atlas.
Gedurende een flink aantal jaren heeft Ar
nolds ook in het Zeeuwse het nodige werk ver
richt. Ook bij ons leidde hij een groep vrijwil
ligers die - zij het op veel bescheidener schaal
- een overzicht van de provinciale paddenstoe
lenflora opleverden. Daarbij kregen we een
scherp beeld van wat de typisch Zeeuwse soor
ten zijn. Paddenstoelen als het gewoon kort
haarschijfje en de witte kluifzwam behoren
bij ons tot de talrijkste soorten, maar zijn in
Drenthe uiterst zeldzaam.
De paddenstoelenflora mag dan heel verschil
lend zijn, de bedreiging van soorten telt soms
frappante overeenkomsten. Als één van de
grootste knelpunten werd bij de presentatie
van de Atlas het niet meer maaien en afvoe
ren van de bermen genoemd. Dat leidt tot een
enorme afname van kritische en zeldzame
soorten. Op veel plaatsen in Drenthe is uit be
zuinigingsoogpunt gestopt met ecologisch
bermbeheer. Waar hebben we dat meer ge
hoord? Gelukkig is in een aantal gevallen de
draad weer opgepakt om de zeldzame flora te
behouden. Lijkt me een voorbeeld ter navol
ging.
WATERDUNEN
door Chiel Jacobusse
HET ZEEUWSE LANDSCHAP
an de omvang zal het niet lig
gen. Drie kloeke delen omvat
ten 1700 pagina's en wegen sa
men ruim 7 kilo. Aan het boek
zijn 37 mensjaren aan vrijwilli
gerswerk besteed en er worden
meer dan 2300 paddenstoelen
behandeld, waaronder een aantal die eerder
nog niet bij de wetenschap bekend waren. Er
is wereldwijd geen enkel gebied waar de pad
denstoelenflora zo intensief onderzocht is als
in de provincie Drenthe. Maar de betekenis
van deze atlas ligt niet in de eerste plaats in de
verspreidingskaartjes die zijn opgenomen. De
grote waarde van dit werk schuilt in de invals
hoek die voor de beschrijvingen genomen
wordt.
Stiekem had ik al heel lang gehoopt dat Ar
nolds zijn fenomenale kennis over de ecologie
van paddenstoelen ooit eens aan het papier
zou toevertrouwen. Eef weet als geen ander
welke eisen al die afzonderlijke soorten stel
len aan hun leefgebied: kalkrijk of kalkarm,
droog of nat, maar ook allerlei oneindig veel
subtielere schakeringen die paddenstoelen ma
ken tot de beste graadmeters voor het milieu
die er bestaan. Die kennis is nu ordelijk vastge
legd in de Ecologische atlas en daarmee heeft
het boek een betekenis die de regio verre over
stijgt en die zelfs internationaal van belang is.
De uitgebreide Engelse summary die in deel 1
Ook Zeeland blij
met ecologische
paddenstoelenatlas
Amanita pantherina (Panteramaniet)
Gedeputeerde George van Heuke-
lom: „Luisteren is niet de beste
competentie van veel politici. Ik
heb geprobeerd te luisteren. Dat is
blijkbaar gewaardeerd." foto Peter
Nicolai
