Hoe voer je nu een gesprek over je huis
houdelijke hulp? Laat je altijd bijstaan, ad
viseert Ad de Witte. Hij is één van de ve
le vrijwilligers die mensen adviseert.
66 Zorg altijd dat er
iemand bij zo'n
gesprek over
huishoudelijke
hulp aanwezig is
66 Grote ongelukken
lijken er nog niet
te gebeuren. Maar
we zijn net
begonnen
32 ZEELAND
HUISHOUDELIJKE HULP
f
Oh, u kunt de tegeltjes in de
keuken zelf nog schoonma
ken? Mooi, dan hoeft de
hulp dat niet meer te
doen." Zo hard wordt het
soms gespeeld. Mensen
voelen zich onder druk ge
zet, weten zich geen raad en gaan argeloos ak
koord met vermindering van het aantal uur
huishoudelijke hulp. Ad de Witte van de Ka
tholieke Bond voor Ouderen staat veel men
sen bij. „Zorg altijd dat er iemand bij een keu
kentafelgesprek aanwezig is."
Het is nog te vroeg om te zeggen dat de veran
deringen in de huishoudelijke hulp leiden tot
grote ongelukken. Maar er gebeuren hele gek
ke dingen. Het is moeilijk om een compleet
overzicht te krijgen, omdat de situatie overal
anders is. De ene gemeente maakt belrondjes,
de ander voert zogenoemde keukentafelge
sprekken. Maar soms besteden gemeenten die
gesprekken uit aan de zorgaanbieder zelf. „Dat
is nogal vreemd", zegt De Witte. „Omdat de
gene die hulp geeft eigenlijk zijn eigen baan
om zeep zit te helpen. Want alles wat iemand
zelf kan doen, hoeft een hulp niet meer te
doen. En het is ook niet goed voor de verstand
houding met cliënten."
Hoe het ook geregeld is, zorg dat je nooit al
leen komt te zitten tegenover een ambtenaar
of hulpverlener, waarschuwt de Oostkapellen-
aar. En vooral: teken niet zomaar wat wordt
voorgesteld.
De Witte is Vrijwillige Burger Adviseur en
leidt andere vrijwilligers op. Inmiddels lopen
er in acht Zeeuwse gemeenten zo'n 70 VBA's
rond. Die zijn onafhankelijk en adviseren en
helpen bijvoorbeeld bij de aanvraag van de
zorg- of huurtoeslag, de administratie of wo
ningaanpassingen. En nu dus ook bij de keu
kentafelgesprekken.
„Mensen hebben ondersteuning nodig", weet
hij uit eigen ervaring. „Want drie dagen voor
zo'n keukentafelgesprek slapen mensen niet.
Vervolgens komt er iemand langs die zoge
naamd gelijkwaardig is. Maar dat is natuurlijk
niet zo. Want degene die het gesprek voert,
heeft veel meer kennis en is op pad gestuurd
met de boodschap dat het geld op is en dat zui
nig aan gedaan moet worden. Dus zorg altijd
dat iemand bij het gesprek aanwezig is. Als
het een familielid is die erbij kan zijn, is dat
prima. Maar als je die niet hebt, zorg dan voor
een ondersteuner."
Nu de zorg verandert, gemeenten verantwoor
delijk zijn voor huishoudelijke hulp en er fors
op moet worden bezuinigd, wordt gekeken of
mensen veel meer zelf kunnen doen.
Gemeenten en instellingen hebben de inten
tie dat gesprekken eerlijk en rechtvaardig ver
lopen, is de indruk die De Witte heeft. „Maar
zo'n gesprek wordt natuurlijk de kant op ge
stuurd dat het allemaal een tandje minder
moet." Als De Witte mensen bijstaat, bereidt
hij samen met hen het keukentafelgesprek
voor. „Ik zei laatst tegen iemand dat hij zich
niet als een macho moet gedragen. Want ik
weet dat hij met zijn stok niet verder kan lo
pen dan de heg voor zijn huis. Maar als in het
keukentafelgesprek een mooie mevrouw
vraagt of hij goed kan lopen, vertelt hij rustig
dat hij hele dagen over het dorp loopt."
Het is wel begrijpelijk, zegt De Witte. „Want
wie vertelt nu graag dat hij van alles moet inle
veren, terwijl hij vroeger alles kon? Ouderen
vinden dat heel moeilijk. Die zijn voor, in of
vlak na de oorlog opgevoed met het idee: je
hebt het maar zelf voor elkaar te boksen. En
nu moeten ze erkennen dat ze dat niet meer
kunnen."
Grote ongelukken lijken er nog niet te gebeu
ren. „Er zijn weinig problemen. Het gaat echt
niet allemaal mis. Maar we zijn net begonnen.
Gemeenten hebben nog een leertijd nodig,
want natuurlijk gebeuren er gekke dingen."
Ook voor de vrijwillige adviseurs is het lastig
een beeld te krijgen hoe het in heel Zeeland
verloopt. „Het gaat overal anders. In Vlissin-
gen en Veere zijn mensen gebeld nadat de ge
meente hen eerst een brief had gestuurd. Mid
delburg wil keukentafelgesprekken voeren."
De Witte probeert zich voor te stellen hoe
zo'n telefoongesprek gaat. „De telefoon gaat.
Wie? De gemeente? Uh, die heb ik helemaal
niet gebeld hoor en degene hangt op. Ik zie
het helemaal voor me. Die methode komt niet
over bij oudere mensen."
Ook keukentafelgesprekken zijn niet gelijk
waardig, stelt de burgeradviseur. „In de Oos-
terschelderegio worden keukentafelgesprek
ken gevoerd. Maar gemeenten besteden dat
uit aan de zorgaanbieders. En dus voeren de
alphahulpen vaak zelf het gesprek. Dat doen
ze met behulp van een soort checklist. Die alp
hahulpen gaan dan over hun eigen baan hè.
Dus als ze vragen of iemand nog kan stofzui
gen en diegene zegt ja, dan is ze haar baan
kwijt. Zo kun je dat toch niet organiseren?
Het is de slager die zijn eigen vlees keurt. Niet
alleen voor de ouderen die hulp nodig hebben
is het onwenselijk, maar ook voor de alphahul
pen. Die komen in een rare positie."
Toch vindt De Witte het niet vreemd dat de
huishoudelijke hulp kritisch tegen het licht
wordt gehouden. „Wie had er 20 jaar geleden
nou huishoudelijke hulp? Toen betaalden we
die zelf. Ondertussen zijn we gewend dat het
betaald wordt. We hebben dat geprofessionali
seerd en er zijn enorme instellingen ontstaan.
En vervolgens komen we er achter dat dat he
lemaal uit de hand loopt en dat er bezuinigd
moet worden. Voor de mensen die in de zorg
werken is het natuurlijk enorm vervelend dat
ze hun baan kwijtraken."
Er zitten dan ook twee kanten aan de bezuini
gingen, onderstreept De Witte. „De ene kant:
je bent 85, je hebt het hele leven op het land
gewerkt en het enige dat je kon lezen was de
Bijbel. Dat kan zo voorkomen. Dan krijg je
een brief van de gemeente Veere. Daarin staat
dat er nogal wat verandert in de zorg en dat je
vanaf 1 januari de huishoudelijke hulp niet
meer vergoed krijgt. Vervolgens staat er dat je
andere zorg moet zoeken en het voortaan zelf
moet betalen. Als ik dan naar de financiële ge
gevens kijk, zie ik dat ze de hulp niet zelf kun
nen betalen. In dit geval heb ik de wethouder
daarop aangesproken. Dan blijkt ineens dat als
je in Veere een minimum-inkomen hebt, je
drie uur in week hulp kunt krijgen en dat de
gemeente een tegemoetkoming betaalt. Dat is
niet goed gecommuniceerd. Zouden mensen
niet zijn bijgestaan door een adviseur, dan
hadden ze in de problemen gezeten."
Maar de vrijwilligers zien ook voorbeelden
waarbij het uit de hand is gelopen. „Ik was on
langs bij een mevrouw die twee ochtenden in
de week huishoudelijke hulp heeft. Ze heeft
die hulp ooit toegewezen gekregen en dat is
automatisch door blijven lopen. Nu moet ze
de hulp zelf gaan betalen. Dan kijk ik naar de
financiële situatie en zie dat die mevrouw een
vermogen heeft en dat ook makkelijk kan. Ver
volgens zegt ze dat één ochtend in de week
hulp ook genoeg is. Dan denk ik: dat had vroe
ger dus ook gekund."
Mensen krijgen niet minder huishoudelijke
zorg, maar wel minder huishoudelijke hulp,
zegt De Witte. „Als mensen in de problemen
dreigen te komen, zie ik ook dat gemeenten in
grijpen. Er is wel degelijk een vangnet. Ge
meenten, provincies en rijk roepen niet voor
niets: meld het als het niet goed gaat. En dat
moet iedereen dan ook doen."
Voer nooit in j e eentj e
het gesprek over hulp
door Jeffrey Kutterink
Ad de Witte
Ad de Witte
Ad de Witte leidt Vrijwillige Burger Adviseurs op om mensen bij te staan in bijvoorbeeld keukentafel
gesprekken. foto Ruben Oreel
