Burenruzie
I
SPECTRUM 15
standplaats Griekenland
Thijs Kettenis
Maar voor de rechter verloren de be
woners die samen met de milieu-orga
nisatie een zaak tegen Lapindo had
den aangespannen. „Zelfs het hoogste
gerechtshof concludeerde in 2009 dat
de ramp een natuurlijke oorzaak had
en dat Lapindo geen schadevergoe
ding hoeft te betalen", zegt Rere. „De
ze zaak stinkt. En weet je waarom?
Lapindo behoort tot het miljardenbe
drijf van Indonesisch machtigste poli
ticus Aburizal Bakrie. Niemand durft
hem aan te pakken."
Aburizal Bakrie (68) is de voorzitter
van Golkar, de partij die door zijn leer
meester generaal Soeharto ooit werd
opgericht en 32 jaar aan de macht was.
Tijdens de modderramp in Sidoardjo
was Bakrie minister van Economische
Zaken. Hij bezit bedrijven in de verze
keringsbranche, scheepvaart, onroe
rend goed, agrarische, mijnbouw, con
structie en cementindustrie. Zijn per
soonlijke vermogen wordt geschat op
890 miljoen dollar.
De uitspraak van de rechter leidde tot
woedende demonstraties zowel in het
Oost-(ava als in Jakarta. Met nieuwe
verkiezingen voor de deur, besloot Ba
krie een handreiking naar de slachtof
fers te doen. Hij beloofde iedere bewo
ner te compenseren. Niet omdat hij
verantwoordelijk was voor de ecologi
sche ramp. Zijn moeder had hem op
haar sterfbed gevraagd 'de arme drom
mels te helpen'.
Maar de verkiezingen zijn al lang
weer voorbij. Zakenmagnaat Bakrie
beweert door de wereldwijde finan
ciële crisis niet over voldoende cash
te beschikken. Het opruimen van de
blubber kost een miljard dollar. De
schadevergoeding voor de bewoners
wordt op nog eens een miljard dollar
gerekend. De vorige regering onder
president Susilo Bambang Yudhoyo-
no durfde Bakrie niet de duimschroe
ven aan te draaien. De president had
Bakrie en zijn partij te hard voor poli
tieke steun nodig. Een staatsfonds
keerde willekeurig enkele slachtoffers
een beetje geld uit.
„We kregen twee miljoen roepia's
(140 euro)", schampert dorpsbewoon
ster Harwanti. „Het geld waren we
kwijt aan de medische kosten van
mijn man. Hij stierf uiteindelijk aan
kanker." Harwanti heeft geen huis
meer. Ze woont bij haar familie in.
Met haar bromfiets verdient ze de in
komsten voor haar gezin door nieuws
gierige toeristen over de dijken te rij
den.
De nieuwe president Joko Widodo
kan met zijn minderheidsregering
niet zonder de politieke steun van de
invloedrijke Aburizal Bakrie en diens
Golkar partij. Maar hij vindt wel dat
er nu na negen jaar een oplossing
voor de bewoners van de getroffen re
gio moet komen. Daarom heeft hij
het Lapindo-concern een lening van
een miljard dollar aangeboden om de
resterende slachtoffers te compense
ren. In het dorp Gempolsari lachen ze
cynisch om de oplossing van de presi
dent. Niemand vertrouwt Bakrie.
„Het geld dat Lapindo van de over
heid leent, verdwijnt in de zakken
van corrupte ambtenaren", hoest de
buurman van Sulastri. Zelf wil ze
graag zo ver mogelijk weg. „Voor de
gezondheid van mijn kinderen. Straks
gaan we allemaal dood!" Niemand wil
haar huis kopen en geld heeft ze niet.
„We bidden opdat de vulkaan weer
gaat slapen", zegt ze. Maar dat kan
nog wel even duren. Volgens de
meest negatieve berekening van vulka-
nologen kan het 'moddermonster' ge
makkelijk tachtig jaar blijven spuiten
voordat het zich weer te ruste legt.
et is gezellig in de kroeg totdat
mijn Nederlandse vriend vertelt
dat hij naar Macedonië gaat. „Thes
saloniki?", vraagt een van de Grie
ken belangstellend. Mijn vriend
kijkt niet begrijpend. „Nee, Skopje." Aan de blik
ken van de Grieken zie ik dat de doos van Pandora
zojuist is geopend. Ik probeer de situatie te red
den. „Je bedoelt de Voormalige Joegoslavische Re
publiek Macedonië, toch?" vraag ik mijn vriend
enigszins dwingend. „Eh... ja", is het antwoord.
Macedonië zeggen als je het over de noorderburen
hebt, is in Griekenland vragen om moeilijkheden.
Want er zijn twee Macedonië's. Er is de republiek
Macedonië die zich in 1991 afscheidde van het
toenmalige Joegoslavië. En er is de Griekse provin
cie Macedonië met als hoofdstad Thessaloniki, vol
gens de Grieken het enige echte Macedonië. Histo
rici aan beide kanten komen sindsdien aan de lo
pende band met 'bewijzen' dat 'hun' Macedonië
het centrum was van het rijk van Alexander de
Grote. Daar komt bij dat Griekenland vreest dat de
buren territorium in willen pikken. „Bombardeer
ze", zegt Fivos resoluut. Dan moet hij lachen.
„Grapje. Maar serieus, ze vervalsen de geschiede
nis. Ze willen ons land, maar Slavische Macedo-
niërs hebben nooit een eigen staat gehad. Dus
waarom nu wel?" De Grieken wisten 24 jaar gele
den af te dwingen het buurland door het leven
gaat als Voormalige Joegoslavische Republiek Ma
cedonië. Formeels is die situatie tijdelijk, maar
sindsdien is tevergeefs naar een oplossing ge
zocht. Intussen blokkeert Griekenland elke toena
dering tot de Europese Unie en tot de Navo.
Beide kampen gaan ver. 'Welcome to the real Ma
cedonia', staat op een groot bord als je vanuit het
noorden Griekenland binnenrijdt. 'Welcome to
Macedonia, the cradle of civilisation' (de wieg van
de beschaving), zie je op je telefoon als je landt in
Skopje. Wat vinden wij daar nou van,
als Nederlanders. Daar was ik al bang
voor. Want hier openbaart zich een
gapende cultuurkloof. Mijn vriend
houdt wijselijk zijn mond. „Ik geloof
niet dat wij ons zo druk maken om
de naam van een land", probeer ik
neutraal. „En wie ook gelijk heeft - is
het nou redelijk dat Griekenland de
vooruitgang van twee miljoen arme
mensen blokkeert? Juist nu Grieken
land zelf om internationale solidari
teit vraagt?"
Niet goed. Fivos' ogen spuwen vuur.
„Maar ze belazeren de boel! Ze zijn gevaarlijk! Hoe
zouden jullie dat doen, als je ineens een nieuw
buurland had dat jouw geschiedenis claimt?" Ik
probeer me voor te stellen dat, pakweg, Belgisch
Limburg zich los zou maken en we een nieuw
buurland 'Limburg' zouden hebben. Zouden we ei
sen dat die zich Voormalige Belgische Provincie
Limburg noemen? „Waarschijnlijk zouden we on
ze schouders ophalen en denken: maar wij heb
ben Maastricht, en het échte Limburg. En verder
zo veel mogelijk geld proberen te verdienen aan
handel met het buurland." De Grieken fronzen de
wenkbrauwen. „Laten we het over voetbal heb
ben", zegt Fivos.
ZATERDAG 7 MAART 2015
Kleine foto's van bovenaf: Harwanti; Een Ja
vaanse vrouw bij haar huis; Sukamto op
de plek waar zijn huis stond; Sulastri met
haar zieke buurman.
Grote foto: Het monument voor de
slachtoffers bestaat uit levensgrote, ge
boetseerde figuren,
foto's Wilma van de Maten
reageren?
spectrum@depersdienst.nl
