66 Klaarhamers
huizen zijn veel
robuuster dan die
van Rietveld. Die
zijn nogal gammel
WONEN 5
Voor wie de tijd
heeft voor de tijd
Eindelijk water in
kraan zien stromen
Want dat is een merkwaardig ver
schijnsel: dat de zonnigste kleur
in de tuin tegelijkertijd de minst
populaire is. Ook voor geel-haters
is er keuze te over, met rassen als
Prado Red, Velvet Queen en Itali
an White. Ik ben dol op zonne
bloemen met donkere bloemen,
zoals Velvet Queen. Maar bedenk
wel dat die vooral effectief zijn bij
tegenlicht. In een vaas in huis zijn
ze minder betoverend.
Wacht nog even met het zaaien
van zonnebloemen. Zonnebloem
zaad kiemt snel en voor je het
weet, zit je met planten die lang
en slap worden, maar nog niet
naar buiten kunnen.
Eind maart is vroeg genoeg. Zaai
in potjes op de vensterbank en
doe één zaadje in een pot. Als het
zaad van goede kwaliteit is, zal
het heus wel kiemen.
HEBBEN
Piet Klaarhamer, inspirator en
leraar van Gerrit Rietveld, raak
te na zijn hoogtepunt in de ver
getelheid. Toch was zijn werk
van grote betekenis voor de Ne
derlandse meubelvormgeving
en architectuur. Hij staat weer
volop in de belangstelling.
tect en meubelontwerper uit. De initiatieven
zijn bedoeld om te benadrukken dat Klaar
hamer van betekenis was. Dat hij bij zijn
dood onbekend was, lag niet aan zijn voor
tijdig stoppen met zijn werk of aan de kwa
liteit ervan. Hij vormde een belangrijke
schakel tussen H.P. Berlage en de avant-gar-
distische kunstenaars van De Stijl.
Klaarhamers werk was eerlijk en vernieu
wend. Zijn meubels zijn helder gemaakt,
met eenvoudig hout en zonder decoratie.
Veel meubels hebben een handvat, zodat
ze makkelijk verplaatst kunnen worden.
„Zijn ontwerpen doen denken aan de meu
bels van Rietveld, maar dan twee stappen
verder doordacht", vindt Alied Ottevanger,
conservator van het Centraal Museum.
Klaarhamer ontwikkelde een vernieuwen
de vorm, terwijl meubelontwerpers zich in
zijn tijd vooral lieten inspireren door histo
rische stijlen. Klaarhamers stijl sprak Riet
veld ook zeer aan en hij nam een voorbeeld
aan zijn leermeester. Wie de meubels van
Rietveld naast die van Klaarhamer zet, ont
dekt dan ook veel gelijkenissen. Beiden
werkten doelmatig en gebruikten veel bal
ken, latten en planken, die ze haaks lieten
kruisen en uitsteken. Ook eenvoudige vor
men en kenmerkende kleuren als rood,
wit, zwart, geel en blauw komen overeen.
In tegenstelling tot Rietveld voegde Klaar
hamer hier de kleur oranje aan toe. Boven
dien is zijn werk gedetailleerder en verfijn
der dan dat van zijn beroemde leerling.
Toen Rietvelds meubels door maandblad
De Stijl werden gepubliceerd, lukte het
Klaarhamer juist steeds moeilijker zijn
plannen te realiseren. Dat werd in de loop
van de jaren pijnlijk duidelijk. Nadat Klaar
hamer overleed, bracht Rietveld een ode
aan zijn leermeester met een indrukwek
kend memoriam. Al eerder had hij aange
drongen op een publicatie, om de schaduw
die over het werk van zijn inspirator hing
te verjagen. Verbitterd als hij was, stond
Klaarhamer daar destijds niet voor open.
Zijn leerling had hem overvleugeld en dat
kon hij slecht verteren.
In zijn hoogtijdagen was Klaarhamer zeer
veelzijdig. Behalve architectuur en meu
bels maakte hij drukwerk. En hij schilder
de, onder invloed van kunstenaar Bart van
der Leek, met wie hij lang bevriend was.
Ook ontwierp hij woonaccessoires, zoals
bestek, servetringen, vazen. Veel van zijn
meubels zijn nog altijd familiebezit en wor
den van generatie op generatie doorgege
ven. Klaarhamers nabestaanden stelden de
gekoesterde spullen tijdelijk beschikbaar
aan het museum. Ottevanger: „De familie
was zeer enthousiast. Ze hebben door de
hernieuwde aandacht zelfs nieuwe stuk
ken aangekocht." Klaarhamer ontwierp op
het einde van zijn loopbaan alleen meu
bels voor zijn eigen familie, maar in de
hoogtijdagen ook voor bijvoorbeeld V&D.
Zijn architectuur is vooral te vinden in
Utrecht, naast een aantal villa's en landhui
zen in andere plaatsen. Rietveld bewoonde
een tijd een van de woningen van Klaarha
mer aan de Utrechtse Bachstraat. Hij beti
telde diens bouwwerken destijds als archi
tectonische kunstwerken. De huidige eige
naars van zijn nog altijd gewilde eengezins
woningen in de Utrechtse wijken Wilhel-
minapark en Oog in Al zijn lovend over
het werk van de Utrechtse ontwerper. „De
huizen van Klaarhamer zijn veel robuuster
dan die van Rietveld. Die zijn nogal gam
mel", zegt één van de bewoners in een film
die wordt gedraaid in het museum.
De ontwerper was al vroeg geïnteresseerd
in bouwen met gewapend beton. In zijn
tijd vonden die plannen nog weinig weer
klank, maar het opende wel wegen voor an
deren. Ook experimenteerde hij met hoog
bouw, naar voorbeeld van Amerikaanse
wolkenkrabbers. Zijn jongensslaapkamer
voor Bruynzeel was één van de hoogtepun
ten in zijn loopbaan. Ook dit verhaal kent
een wrange kant. Want hoewel Klaarha
mers rol in het ontwerp bepalend was,
kreeg zijn collega, de kunstenaar Vilmos
Huszar, meestal de eer voor dit werk.
Gerrit Rietveld is wereldbe
roemd. Iedereen kent zijn
heldere meubels en indruk
wekkende architectuur.
Minder bekend is dat hij
het vak leerde van een ver
nieuwende ontwerper:
Piet Klaarhamer. Hij raakte snel in de verge
telheid nadat hij na zijn hoogtepunt in 1919
teleurgesteld uit het vak stapte en verhuis
de naar de Veluwe, waar hij een terugge
trokken leven leidde. Hij overleed in 1954.
Momenteel staat de ontwerper volop in de
schijnwerpers. In het Centraal Museum in
Utrecht loopt sinds december de tentoon
stelling Klaarhamer volgens Rietveld. Gelijk
tijdig kwam het boek Piet Klaarhamer, archi-
VRIJDAG 6 MAART 2015
Wooden Mechanical Clock.
Eerlijk is eerlijk, het is een enorm
fraaie blikvanger voor in de woonka
mer. Maar de Wooden Mechanical
Clock geeft niet alleen de tijd aan, je
moet er ook wel degelijk de tijd voor
hebben. Althans, voordat hij eenmaal
aan de muur hangt te pronken. Want
het is geen kwestie van even naar de
stad gaan, klokkie kopen en aan de
muur hangen. De Wooden Mechanical
Clock komt namelijk, voor omgere
kend maar 63 euro, als bouwpakket,
dat uit meer dan honderd delen be
staat. Behalve dat de kopers over de
nodige handigheid moeten beschik
ken, kost het waarschijnlijk ook wel
een paar weekenden om de klok in
elkaar te zetten. En hangt-ie eenmaal
aan de muur, dan moet de Wooden
Mechanical Clock ook nog heel regel
matig worden opgewonden, voor een
correcte weergave van de tijd.
www.thinkgeek.com/product/hshg/
Het verlangen water te kunnen zien
dat door de kraan stroomt: dat is de
achtergrond van de totstandkoming
van de Axor Starck V. Vanwege de pas
sie voor water van Klaus Crohe van
Hansgrohe Nederland werd Philippe
Starck aan het werk gezet; de topde-
signer kwam met de transparante
kraan. „Een kraan die tot het mini
mum is gereduceerd: volkomen trans
parant, bijna onzichtbaar en in het
midden ontspringt een wonder, de
draaikolk", zegt Starck zelf over zijn
minimalistische design. Het transpa
rante kraanhuis van kristalglas maakt
een krachtige draaikolk zichtbaar, het
water stroomt via een open uitloop
Axor Starck V. foto's PR
aan de bovenzijde naar buiten. Behal
ve de varianten in chroom en wit (poe-
dercoating) is de Axor Starck V was
tafelkraan in twaalf standaardkleuren
verkrijgbaar. Prijs op aanvraag.
www.hansgrohe.nl
Leermeester
uit de schaduw
reageren?
wonen@depersdienst.nl
door Suzanne Dijkstra
Bewoner van Klaarhamer-huis
