66 We moeten ons
realiseren dat
vliegtuigen de enige
wapens waren voor
de geallieerden
ZEELAND 33
VLIEGTUIGVERLIEZEN ^^nhgMg"n
IN ZEELAND #Duits
TUSSEN 1940-1945 lands
van 24 op 25 april. Maar liefst 637 vlieg
tuigen, Lancasters, Halifaxes en Mos
quito's, gingen op weg naar Karlsru
he. De Duitser Wolfgang Schnaufer
claimde een Lancaster te hebben neer
geschoten die om 2.33 uur in Zee stort
te ter hoogte van Westkapelle. Piloot
Antoni Woch en bemanningsleden
Ludwik Kurowski, Wladyslaw Pruss,
Wladyslaw Karalun, Karol Kryziak,
Michael Wijtyk en Jozef Walecki, kwa
men om. De Polen in het vliegtuig leg
den een lange, moeizame weg af naar
hun graf. Ze vochten al in 1939 tegen
de Duitsers in eigen land, om al vech
tend uiteindelijk in Engeland terecht
te komen, waar ze werden getraind en
opgeleid. Zeven van hen sneuvelden
dus in Zeeuwse wateren.
Door de digitalisering van bijna alles,
wordt het streven bereikbaar om alle
namen van omgekomen vliegers aan
de plaats te plakken waar ze gesneu
veld zijn. Voor deze mensen komt dat
het dichtste bij een graf maar voor
mensen die in het water aan hun ein
de kwamen, is die troost schraal.
Hoogerhuis: „In Harderwijk is al een
aantal jaren geleden een monument
onthuld voor bemanningen die tij
dens de Tweede Wereldoorlog in het
IJsselmeer zijn omgekomen. Dat is
een fantastisch initiatief want voor al
die onbekende graven staat nu iets
tastbaars." Volgens Hoogerhuis is dat
niet alleen belangrijk voor nabestaan
den maar ook voor wie vrij en blij in
het gebied leeft.
„Vooral nu in de discussie vraagte
kens worden gezet bij de massale
bombardementen van Duitse steden,
moeten we ons realiseren dat de vlieg
tuigen tot de landing in Normandië
vrijwel het enige wapen waren voor
de Westelijke geallieerden." Volgens
Hoogerhuis is het dan ook goed dat in
Engeland drie herdenkingsplaatsen
zijn gemaakt voor gesneuvelde beman-
ningen in de Tweede Wereldoorloog,
in Londen Runnymede en in Wicken-
by.
Toch zou een Zeeuws monument, zo
als dat in Harderwijk, de herdenking
persoonlijker kunnen maken. Dichter
bij het ontbrekende graf.
Het streven van De Heemkundige
Kring De Bevelanden past precies in
dat van Wings to Victory, de stichting
die al jaren bezig is met het in kaart
brengen van de luchtoorlog die zich
boven Zeeland heeft voltrokken. Be
kend is waar het luchtafweergeschut,
de zogenaamde Flak, heeft gestaan.
Op die plaatsen zijn veel bommenwer
pers neergeschoten op de terugweg
naar Engeland. Maar de Duitsers docu
menteerden hun successen zorgvul
dig en ook van de kant van de gealli
eerden zijn stapels documenten be
schikbaar. Door op de website alle be-
schibare feiten, foto's, verhalen en da
ta te rangschikken, heeft Wings to
Victory in zekere zin al een monu
ment opgericht.
Toch lijkt er behoefte aan iets tast
baars; een plek waar nabestaanden
naar toe kunnen en waar met enige re
gelmaat herdenkingsbijeenkomsten
kunnen worden gehouden.
Dat illustreren de bestaande monu
menten voor vliegtuigbemanningen
en de graven van gesneuvelde vlie
gers van wie de stoffelijke overschot
ten op het Zeeuwse land zijn gevon
den en geborgen. Regelmatig worden
die nog bezocht door nabestaanden.
Van de gesneuvelden die op het land
konden worden geborgen zijn er veel
herbegraven. Vooral Duitsers en Ame
rikanen hebben hun vliegers naar
huis gehaald of hen later te herbegra
ven op militaire erevelden.
Voor degenen die in het water hun
einde vonden, zit dat er dus niet
meer in. Een enkeling is aangespoeld
of door vissers uit het water gehaald,
zoals Henry Linton Millward, een
RAF-man, die op de Algemene Be
graafplaats in Renesse ligt.
Nog altijd verzamelt Wings to Victo
ry tastbare herinneringen. Wrakstuk
ken, hoe klein ook, kunnen in combi
natie met de vindplaats een schat aan
feiten opleveren, die tot nu toe onbe
kend waren of waaraan getwijfeld
werd. Een voor de hand liggende
plaats voor een plaquette is het Vlieg
veld Midden-Zeeland, waar Wings to
Victory in een nissehut een klein mu
seum heeft.
VRIJDAG 6 MAART 2015
O Brits (RAF)
9 VS(USAA)
Een Britse Lancaster bommenwerper foto's Thinkstock
verdienen monument
Otto Hoogerhuis
