Pas als je mensen erop wijst,
beseffen ze het: het Kanaal tussen
Sluis en Brugge (de Damse Vaart)
komt aan beide kanten nergens op
uit. Reden: initiatiefnemer
Napoleon kwam tijd tekort.
24 ZEELAND
DAMSE VAART
Een kanaal dat begint in een weiland
en eindigt in een ander weiland,
een kilometer of vijftien verderop.
Dat was hoe de Franse troepen van
Napoleon het kanaal tussen Sluis
en Brugge - de Damse Vaart - in 1815 achterlie
ten toen ze werden verdreven.
Vijf jaar eerder waren de Fransen - of beter:
Spaanse krijgsgevangenen - begonnen met
het graven van de vaart. Die moest Brugge ver
binden met de Westerschelde. Niet zozeer om
de Middeleeuwse glorietijden van handels
stad Brugge te doen herleven - de stad was
toen via het Zwin met vrachtschepen te berei
ken -, maar om Franse troepen in het binnen
land via het water te kunnen bevoorraden. Na
poleons ambities hadden zelfs tot gevolg dat
een deel van de oude binnenstad van Damme
afgebroken moest worden.
Het kwam er allemaal niet van, met als resul
taat een watergang waar niemand eigenlijk
echt raad mee wist.
Het Napoleonkanaal, zoals de Damse Vaart
aanvankelijk werd genoemd, past dus prima
in een rijtje met 'mislukte grote projecten'. He
lemaal nutteloos was de aanleg echter niet. Al
meteen werd de vaarroute gebruikt voor korte
tochtjes tussen de aanpalende plaatsen: Brug
ge, Damme, Oostkerke en Hoeke. Er werden
producten als kolen verscheept en soms ook
passagiers van dorp tot dorp gebracht.
Zowel de handel als het personenvervoer
werd nog een stuk omvangrijker toen de bei
de uiteinden van het kanaal na enkele tiental
len jaren werden doorgetrokken tot wat func
tionelere plekken. Aan Brugse zijde werd de
vaart aangesloten op het water rond de stad,
en in Sluis tot in het centrum van het stadje.
Daar werd in 1858 een echte kade, met stei
gers, aangelegd.
De bewoners waren er blij mee. Sluis had im
mers eeuwenlang lekker gedraaid als haven
stadje aan het Zwin. Het diende met name als
opslag- en doorvoerplek voor goederen rich
ting Brugge of het achterland. Door de verzan
ding van het Zwin was Sluis per schip echter
zo goed als onbereikbaar geworden. Natuur
lijk: de nieuwe verbinding met Brugge zou
nooit de welvaart brengen die eerder de zee
verbinding gaf, beseften de Sluisenaren. Maar
een flinke pleister op de wonde was het wel.
Ook het ministerie, dat flink bijdroeg in de
kosten, wees op het belang van het doortrek
ken van het kanaal voor de welvaart van Sluis.
Maar het zou ook, meldt de Middelburgsche
Courant uit die tijd, 'de voor de gezondheid
der ingezetenen hoogst nadeelige uitdampin
gen der opgeslibte kaai wegnemen'.
De verlenging van het kanaal tot in
Sluis, in 1858, gold als compensatie
voor de verzanding van het Zwin
TUSSEN DROOM EN DAAD
Damse Vaart is kanaal
Wat is er terechtgekomen van de
Grote Plannen die blijkens indruk
wekkende stapels papieren
het Zeeuwse landschap zouden
herscheppen? Vandaag: Napoleon
wilde Brugge met de Westerschel-
de verbinden, maar kwam niet ver-
De Damse Vaart werd in 1858 doorgetrokken tot in het centrum van Sluis. Daar waren én zijn ze in het stadje nog steeds blij mee. foto Peter Nicolai
door Martijn de Koning
