van. Dat was nog nooit iemand gelukt." Een jaar voor
Vogue had ze de wereld gechoqueerd met de gospelgetinte
song Like a prayer en de begeleidende videoclip. Het was
een directe aanval op de hypocrisie van de kerk en het nog
altijd heersende racisme in Amerika. Het Vaticaan sprak
schande van de clip, maar Madonna haalde haar ranke
schouders op. Patrick Leonard, al jarenlang Madonna's mu
zikale rechterhand en mede-componist van de song, steun
de Madonna in haar opvatting. „Haar Italiaanse ouders wa
ren zeer gelovig en voor een opstandig type als zij werkte
dat verstikkend. Het was eigenlijk de eerste keer dat zij
seks en godsdienst vermengde."
Hierna was Madonna los. Toen zij in 1990 tijdens haar
Blond ambition world tour een opvallend korset droeg dat
door couturier Jean-Paul Gaultier was ontworpen, stond
de modewereld op zijn kop. Madonna zelf hierover: „Men
sen begrepen het in eerste instantie niet. Het korset was
vroeger bedoeld om vrouwen in te snoeren. Ik gebruikte
het samen met het dragen van die puntbeha juist om sek
suele onafhankelijkheid uit te stralen."
Tijdens dezelfde tournee deed ze haar inmiddels beroem
de masturbatie-act op een reusachtig bed op het podium.
Ze wilde daarmee benadrukken dat het geen straf was om
als vrouw naar een goed seksleven te streven. Eerder had
zij dit al aangegeven in Express yourself. Maar Madonna
ging nog een stap verder met de single Human nature. „Ik
wilde in deze clip alle taboes aanstippen. Voor mij is seks
nooit een taboe geweest. Zoals ik ook promiscuïteit geen
issue vind."
Het ging overigens niet altijd goed. Zo sloeg Madonna in
1991 een beetje de plank mis met haar tourdocumentaire
Truth or dare: in bed with Madonna. Maar uiteindelijk was
ook die baanbrekend. De boodschap van de documentaire
werd deels overheerst door irritante persoonsverheerlij
king en geënsceneerde leukdoenerij van Madonna en haar
entourage. „Ik was de eerste grote ster die een inkijkje gaf
in mijn tour- en privéleven. Eigenlijk was dit het begin
van de selfie", grapte ze onlangs in het Amerikaanse mu
ziektijdschrift Billboard. Haar laatste uitdagende actie da
teert uit 2006 toen Madonna tijdens haar Confessions-tour
op een kruis vol spiegels stond met daarboven in roteren
de cijfers het aantal aids-doden.
Madonna heeft een enorme invloed gehad op de populaire
cultuur. Nog altijd zwenken de camera's in haar richting
als ze iets te melden heeft. Of wanneer ze valt, zoals deze
week tijdens de uitreiking van de Brit Awards in Londen.
Bij vlagen was ze muzikaal erg vooruitstrevend. Zo bracht
het progressieve meesterwerk Ray of light uit 1998 haar na
een aantal teleurstellende albums weer naar de top. Zes
jaar later was ze nogmaals maatgevend voor de herwaarde
ring van de disco door met de hit Hung up eigenhandig de
ze stroming weer op de kaart te zetten. Ze gebruikte daar
voor een sample van de Abba-hit Gimmel Gimme! Gimme!
„Maar de videoclip is een ode aan John Travolta. Door zijn
fdms ben ik geïnteresseerd geraakt in de discomuziek",
verklaarde ze later.
Of ze nu nog relevant is, is eigenlijk niet zo belangrijk. Ma
donna hanteert immers al 35 jaar dezelfde grondregel. „En
die is dat ik mij nooit aan regels zal houden." Vernieu
wend is ze allang niet meer. Maar de nu 56-jarige ster
werd tot op heden ook niet voorbijgestreefd. Niet door nie
mendalletjes zoals Kim Kardashian en Paris Hilton, die
door een sekstape op internet te gooien zich opeens voor
vechters van seksueel liberalisme noemen. En ook niet
door de popsterren van nu zoals Katy Perry, Nicki Minaj
en zelfs Beyoncé, die zich vooral sexy gedragen om de
man te behagen.
Lady Gaga kwam er met haar extravagantie in Born this
way nog het dichtst bij in de buurt. Zij lijkt echter haar
kruit te hebben verschoten en kon niet voorkomen dat we
zijn teruggekeerd naar de vertrutting. Madonna toont zich
echter op haar nieuwe album Rebel heart nog altijd fana
tiek met nummers als Bitch I'm Madonna en Unapologetic
bitch. „Dat is mijn ene kant: die van harde, strijdbare en za
kelijke vrouw." Meest opvallende song is Joan of Are. „Ik
ben en blijf strijdlustig. Ook in zaken die de kerk en de
vrijheid van sekse betreffen. Je moet tegen deze instituten
kunnen schoppen. Als dat niet meer
kan, kunnen we beter meteen een fas
cistische staat in het leven roepen."
ZATERDAG 28 FEBRUARI 2015 SPECTRUM 15
Onaantastbaar
Rebel heart van Madonna verschijnt 6 maart.
reageren? spectrum@depersdienst.nl
