SPECTRUM 11
woordt hij. Uit het onderzoek is gebleken dat de jon
ge vrouw Cornelia Johanna Forbach heet, haar va
der een gepensioneerd onderofficier is en dat haar
55-jarige moeder haar dolgraag in de armen wil slui
ten. Bijleveld sluit zijn bericht af met de medede
ling dat hij geen bezwaar ziet tegen hereniging. Dat
meldt de prefect vervolgens op zijn beurt weer aan
Réal, waarna die op 14 januari 1813 toestemming ver
leent om de benodigde reisdocumenten aan Corne
lia Forbach af te geven. Daarna verdwijnt haar per
soonsdossier in het archief van de 'Deuxième Divi
sion, Police Générale' van het Departement der
Monden van de Schelde.
Nadat de Fransen in 1795 Nederland zijn binnenge
vallen en de Bataafse Republiek is uitgeroepen, ver
andert er veel in Zeeland. Staats-Vlaanderen, het
huidige Zeeuws-Vlaanderen, wordt meteen bij
Frankrijk ingelijfd en het strategisch gelegen Vlis-
singen krijgt een aparte status als garnizoensstad.
In 1802 komt de Scheldevesting onder Frans mili
tair bestuur te staan en wordt daarna aan Frankrijk
afgestaan. De Bataafse Republiek raakt bovendien
in oorlog met Groot-Brittannië en Nederlandse ko
lonies vallen in Engelse handen. De voor Walche
ren zo belangrijke handel en scheepvaart komen
stil te liggen. In 1806 komt een einde aan de Bataaf
se Republiek. Napoleon benoemt zijn jongere broer
Lodewijk tot Koning van Holland en kondigt daar
na het Continentaal Stelsel af Al het goederen-, per
sonen- en postverkeer naar en van Engeland is
voortaan ten strengste verboden. Een levendige
smokkelhandel is het gevolg. Als nog geen drie jaar
later een omvangrijke Britse troepenmacht op Wal
cheren en Zuid-Beveland landt, komen de gebeurte
nissen in een stroomversnelling. De bezetting is
slechts van korte duur en de Fransen annexeren
Walcheren nadat de Engelsen vertrokken zijn. Ko
ning Lodewijk moet door zijn lakse optreden aftre
den, waarna de rest van het Koninkrijk Holland bij
Frankrijk wordt ingelijfd. Nederland verliest zijn on
afhankelijkheid en krijgt een nieuwe departementa
le indeling binnen het Franse Rijk. Daarin vormen
de Zeeuwse eilanden voortaan het Departement
der Monden van de Schelde.
Om de smokkelhandel beter te bestrijden, voert Na
poleon het Franse douanestelsel in en vaardigt hij
nieuwe decreten en besluiten uit. Voor de wets
handhaving en opsporing van overtreders zet hij
een uitvoerige administratie op. Ambtenaren note
ren het binnen- en buitenlandse verkeer, houden
veer- en beurtvaartdiensten in de gaten en registre
ren alle in- en uitvarende schepen, ladingen en be
manningen. Vooral vissers, die weten dat het in
troebel water goed vissen is, staan onder verscherpt
toezicht. Ook personen worden nagetrokken en
hiervan treffen we enkele dossiers aan in het ar
chief betreffende het 'toezicht op bijzondere perso
nen'. Deze stukken handelen onder meer over En
gelse kooplieden die vanuit Brouwershaven en Zie-
rikzee de 'commerce du smogglage' bedrijven. Als
Napoleon in 1811 bovendien de dienstplicht mid
dels loting invoert, nemen de administratieve taken
verder toe. Wie ingeloot is, tracht vrijstelling te krij
gen. Lukt dat niet dan zoekt men een vervanger of
deserteert. Ook hiervan worden akten, dossiers en
registers opgesteld en er worden signalementen
van voortvluchtige deserteurs verspreid. Dat blij
ken ruim 80 Zeeuwse jongemannen te zijn, die
soms zelfs in vijandelijke dienst treden. Verder be
staan er nog documenten met signalementen van
en correspondentiedossiers over gezochte crimine
len, ontsnapte Engelse krijgsgevangenen en spion
nen. De meeste stukken komen van Réal. Daartus
sen zit ook een opsporingsverzoek van een zekere
'Burcke', een 40-jarige Ierse 'agent de l'Angleterre',
die ook onder de schuilnamen 'De Borghe et plus
souvent de Richardson' opereert. In werkelijkheid
heette deze Britse spion James Florence Burke. De
ze voormalige officier uit het Franse leger was ook
in Zuid-Amerika en Spanje actief en landde eind
juli 1809 op de kust van Walcheren. In december
Ruud Paesie is historicus in Middelburg
1812 wordt hij door Réal gezocht voor een 'mission
suspecte dans l'Empire'. Over deze Ierse avonturier
en spion is later zelfs een publicatie verschenen.
Hoe betrouwbaar zijn deze verzamelde gegevens
nu precies geweest? Als we het persoonsdossier van
Cornelia Forbach als voorbeeld nemen, dan valt
daar toch wel het een en ander op aan te merken.
Brielle was bijvoorbeeld niet haar geboortestad,
maar Bergen op Zoom
en bij aankomst in Oos
tende was ze pas 23. Dit
lijken misschien onbe
langrijke details, maar
voor veiligheidszaken
zijn dit geen futiliteiten.
Er ontbreekt echter nog
iets anders in het dos
sier, wat veel opmerkelij
ker is. Cornelia had na
melijk een zoontje dat
voor eind juni 1810 gebo
ren is en we mogen aan
nemen dat zij deze 2-jari-
ge kleuter bij aankomst
in Oostende bij zich
had. Over het bestaan
van dit kind zijn we re
delijk geïnformeerd. In
een overlijdensakte, die
op 29 juni 1826 in Mid
delburg is opgesteld, le
zen we namelijk dat de
16-jarige Loftus Forbach,
zoon van Cornelia Johan- Pierre-Fran^ois Réal
na Forbach, de dag daar
voor in een huis aan de Koepoortstraat met het hui
dige nummer 1, 'ten vier uren in den namiddag' is
overleden. Helaas wordt de vader, noch de geboorte
plaats in de akte vermeld.
ZATERDAG 28 FEBRUARI 2015
Spotprent op
Franse douanen,
1813
