Hits en flops. Paul Ruven maakt ze al 25 jaar. Films als De overgave waar critici vaak geen
raad mee weten. Ruven haalt zijn schouders op. „Ik weet dat ik alleen maar kan falen."
SPECTRUM 11
Ik was op mijn best als ik iets kon
creëren. Dus heb ik in die tijd veel
feestjes georganiseerd. Op de universi
teit kreeg ik ook voor het eerst een vi
deocamera in de hand. We zouden
een introductiefilmpje maken voor
het volgende studiejaar. Ik verzon wat
scènes en ging met enkele studenten
aan het werk. Toen wist ik ineens wat
ik wilde."
Voor de Filmacademie bleek hij nog
te jong. Dus volgde een reeks andere
opleidingen, waar hij nooit lang aan
boord bleef. „Eric de Kuyper, filmdo-
cent aan de Katholieke Universiteit
Nijmegen, is voor mij een inspireren
de leermeester geweest. Hij danste op
tafel en kwam steeds met frisse
ideeën. Hij heeft mij zelfvertrouwen
gegeven. En ook de overtuiging dat je
kunt doen wat je wilt doen. Film ma
ken is risico nemen. Zonder risico's
kun je in dit vak niets. Een film mis
lukt eigenlijk nooit, want het maak-
proces levert altijd een nieuwe erva
ring op. Dus moet je zorgen dat je
geen faalangst hebt."
Pim de la Parra is de andere filmma
ker die hem op het juiste spoor zette.
„Ik kwam als provinciaaltje in Amster
dam terecht. Niemand zat daar op mij
te wachten. Ik heb jarenlang scena
rio's geschreven om dat vak onder de
knie te krijgen. Op een dag belde Pim.
Alles stond klaar om een film te ma
ken, maar hij had nog geen script. Of
ik dat in twee dagen kon schrijven.
'Dat kan niet', zei ik. 'Heb je dat dan al
eens geprobeerd', vroeg Pim."
Voor hij het wist, stond Ruven te re
gisseren. „Pim zou dat doen, kwam
niet opdagen. Toeval? Ik weet het niet.
Maar het was een wonderlijke weg
om de filmwereld in te rollen. Er ge
beuren meer wonderlijke dingen in
mijn vak. Filmdistributeur A-Film
kwam niet met het toegezegde geld
over de brug voor mijn erotische film
De overgave omdat het geld nodig was
voor Michiel de Ruyter. Ik ben blij dat
die film het zo goed doet. Hoe meer
bezoekers, hoe eerder wij ons geld als
nog krijgen."
De overgave werd vorig jaar genade
loos gekraakt door de critici. „Ik had
hun zoon drie nachten niet had gesla
pen."
Trauma? „Nee hoor, helemaal niet.
Mijn jeugd in Nijmegen was een leu
ke tijd. Had ik ze maar wél gehad, die
trauma's. Voor creatieve mensen is
dat een voordeel. Ik ben wel eens pro
fessioneel jaloers op mensen die iets
creatiefs met hun trauma's kunnen
doen. Of ik dat als een achterstand
voel? Laat ik het zo zeggen: wat ik niet
kan doen, is een mooie film over mijn
slechte jeugd maken."
Dus moet hij zelf dingen verzinnen.
„Ik heb geen hobby, maar ben een
nieuwsgierig mens. Kijk altijd om me
heen en vraag me af: kan ik daar wat
mee? Zelfs nu ik jou aankijk." Dat laat
ste is een grapje, zegt hij. „Ik moet de
bron van mijn kunst altijd lenen van
anderen. Film maken is voor mij een
verslaving. Ideeën komen heel de dag
binnen. Dat stopt pas als ik daadwer
kelijk met een project bezig ben."
Het verhaal gaat dat hij als zoon van
een leraar Nederlands werd gepest.
Ruven wil daarover niet veel kwijt.
„Om mij te verdedigen zei ik altijd:
'Als jij een verhaal over mijn vader
kunt vertellen dat ik nog niet ken,
krijg je van mij een biertje'. Het is
nooit handig dat je vader leraar is. Na
zijn laatste werkdag op school was hij
heel dankbaar voor alle waardering
die hij kreeg. Maar zijn fiets hing wel
vijftig meter hoog in de vlaggenmast.
Daar kon hij nooit bij."
Wat Ruven dwars zat, was dat hij niet
wist wat hij wilde worden. „Op de
universiteit voelde ik me ongelukkig.
Als jij een
verhaal over
mijn vader
kunt vertel
len dat ik
nog niet
ken, krijg je
van mij een
biertje
ook niet verwacht dat iemand enthou
siast uit de bioscoop zou lopen en zeg
gen dat het 'een fijne erotische film'
is. Je ziet nu hetzelfde gebeuren in de
recensies van Fifty Shades of Grey: de
critici vinden er niet veel aan. Ze ver
wijzen massaal naar 9 V2 weeks van
dertig jaar geleden. 'Die is zo mooi',
schrijven ze. Maar ook die erotische
film kreeg indertijd slechte recensies;
dat zijn ze vergeten. Dus is er nog
hoop voor De overgave; zo'n film kijk
je niet in de bioscoop, maar veilig
thuis."
Ooit drukten de kenners het stempel
'veelbelovend talent' op hem. „De
Volkskrant noemde mij zelfs 'het
grootste naoorlogse filmtalent'. Super
leuk om dat te zijn, hoor. Maar dan
weet je ook dat je alleen maar kunt fa
len. Ik heb het vier jaar volgehouden
om veelbelovend te zijn. Toen maakte
ik Filmpjemet Paul de Leeuw. Een
groot commercieel succes. Maar ik
werd keihard afgeserveerd en uitge
kotst door de critici. Ik heb een tijd
lang alleen reclamefilmpjes gemaakt
omdat ik geen ander werk kon krij
gen."
Ligt hij daar wakker van? „Nee. Ik wil
heel breed actief zijn, van extreem al
ternatieve films tot producties voor
een breed publiek. Dat is voor veel
mensen moeilijk te begrijpen. Je kop
boven het maaiveld uitsteken, wordt
niet gewaardeerd. Het is vooral De
Volkskrant die je in een hokje stopt.
En daar moet je in blijven. Dus krijg
ik elke keer de vraag wanneer de ech
te Paul Ruven nou eens opstaat. Weet
je: ik kan slecht tegen saaiheid en wil
niet twee keer hetzelfde doen. Als
filmcritici een film goed vinden, ver
wachten ze dat de volgende in het ver
lengde daarvan ligt. Daar kan ik niets
mee."
Lef tonen ziet hij als uitstekend medi
cijn tegen die Hollandse hokjesgeest.
„Veel collega's zijn bang voor die kriti
sche recensies en kiezen daarom om
lekker iets voor televisie te doen. Daar
word je niet zo snel afgebrand. Lekker
veilig. De filmwereld in Nederland
zou wat aardiger kunnen zijn, minder
haatdragend. In een vriendelijker kli
maat kunnen veel meer bijzondere
dingen gebeuren. Veilig iets maken
volgens vaste formules levert nooit
iets nieuws op."
Hij denkt met plezier terug aan de
drie jaren die hij in Hollywood door
bracht. Ruven schreef er Het geheim
van Hollywood, een boek over de gou
den succesformule voor filmmakers.
„Een fascinerende stad. Iedere dag lo
pen daar tienduizend mensen met
een droom rond. Het leven is er kei
hard hoor, maar je kunt daar je dro
men waarmaken."
Een korte pauze. Dan: „Heb je daar
wat aan?"
ZATERDAG 21 FEBRUARI 2015
Paul Ruven (1958, Den Helder) ver
huisde op 4-jarige leeftijd met zijn
ouders naar Nijmegen. Ruven studeer
de twee jaar rechten en een jaar Ne
derlands. Daarna stapte hij over naar
de Theaterschool.
Uiteindelijk kwam hij terecht op de
Film- en Televisie Academie. Als
script-dokter raakte hij betrokken bij
de films Amsterdamned en Van geluk
gesproken.
In 1991 brak hij internationaal door
met How to survive a broken heart.
Hij scoorde commerciële successen
met films als Filmpje! en Ushi must
marry.
Ruven heeft drie Gouden Kalveren
(De tranen van Maria Machita, Mafri-
ka, Zapop zijn naam staan.
Hij is producent bij Talent United.
reageren?
spectrum@depersdienst.nl
