Samuel
Bjork: op
het puntje
van je stoel
U'
DIZZIE 19
Boekhandelsprijs
voor Jaap Robben
Voorpublicatie van
'De boevenwagen'
Respect voor
de moedertaal
volgende plek om me in te verstoppen."
In Kiev geboren dus, gepromoveerd in Mos
kou. Op haar 19e, ze lacht bij de herinne
ring, ging ze voor het eerst naar het buiten
land. Naar Polen. Vier jaar later verbleef ze
een tijd in de Verenigde Staten. Daarna
met een om meer dan één reden beslissen
de periode in Amsterdam. „Daar is mijn
dochter verwekt", vertelt ze. Vijf maanden
woonde ze in een kamertje aan de Amstel,
tegenover de Stopera. „Ik wilde Neder
lands leren." Dat viel niet mee. „Omdat ik
toen blijkbaar een Duits accent had, meen
den sommigen mij te moeten aanspreken
op de oorlog. Ze benaderden mij met een
air alsof in Nederland alle Joden waren ge
red. We weten wel beter."
Het werd Berlijn, het werd het Duits. „De
Russische verhalen die niet in een andere
«Als ik Russisch schrijf,
hoor ik bij het complex
dat door Poetin wordt
belichaamd
taal uit te drukken zijn, wilde ik in het
Duits vertellen."
Dat ging moeizaam, zegt ze. Wat dan wel
weer heel Russisch is, voegt ze er meteen
aan toe. „Het Russische idee is dat alles
wat waardevol is, alleen door moeite kan
worden bereikt. Gemakkelijk mag niet, dat
is verdacht."
Terughoudend is ze alleen geweest bij de
keuze van de foto's die hier en daar in het
boek zijn opgenomen. „Al was ik me wel
voortdurend bewust van de grens van het
toelaatbare. Wat gebeurt er met je als je te
dichtbij komt? Die grens heb ik de hele tijd
gevoeld."
De laatste scherf die ze vond en beschreef,
is het verhaal over Rita, grootmoeder van
vaders kant.
In het boek schrijft ze: 'Ik wilde niet over
haar vertellen, omdat ik haar heldere momen
ten niet heb meegemaakt en merk dat ik met el
ke blik in haar richting een sluier optil die ik
liever zou laten vallen. Want daarachter
woont een zwarte, verstarde waanzin, het in
tiemste wat maar denkbaar is.'
„Ik wist niet of dat wel mocht van mezelf,
maar ik heb het toch gedaan."
Het was ook moeilijk om over Mauthausen
en Babi Jar te schrijven. Ze reisde naar deze
schuldige plekken, keek er letterlijk over
drempels. „Voor mij is het boek begonnen
bij mijn grootvader die na de oorlog weer
thuiskwam nadat hij veertig jaar in de goe-
lag heeft gezeten. Ik heb geprobeerd me
voor te stellen hoe hij daar zat."
Voor Mauthausen deed ze dat ook. „Ik keek
naar binnen en zag de mensen zitten. Het
was een zuiver visioen. Ik stond op de
drempel, maar van wie mocht ik eigenlijk
naar binnen kijken? Alsof ik de opziener
was. Daar schreef ik dan over in de Duitse
taal. Dit boek gaat over de manieren waar
op het verleden met ons communiceert. Ik
zie het als een monument voor verlies."
Misschien Esther is een uniek boek, ook wat
betreft de vorm. „Steeds was het zoeken
naar een vorm en methode. Hoe moest ik
dit vertellen, wat was de goede omgangs-
wijze met dit materiaal? Je wilt natuurlijk
iets nieuws maken. Dit is een poging iets
te uiten en een waarneming vast te leg
gen."
Het boek begint op het Hauptbahnhof in
Berlijn en zo reist de lezer de geschiedenis
binnen. „Misschien wel het enige deel dat
echt literair is", fluistert ze. „Daarom weet
ik ook niet of ik wel schrijven kan."
Mia Krüger heeft zichzelf nog
tien dagen gegeven. Dan is het
voor haar voorbij. Ze trekt zich te
rug op een afgelegen eilandje. Ze
is nog jong en een even briljante
als onorthodoxe rechercheur bij
de Noorse politie. Maar in zowel
haar privéleven als haar werk is er
zoveel gebeurd, dat ze niet verder
kan.
Haar directe collega, inspecteur
Holger Munch, is een nerd met
overgewicht en een gebutst verle
den. Hij weet Mia op te sporen,
want ze hebben haar nodig bij
het oplossen van een reeks moor
den op jonge meisjes. Mooi aange
kleed, met de schooltas op de rug,
worden die aangetroffen, bunge
lend aan hun springtouw.
Dit zijn nog slechts de inleidende
schermutselingen van Ik reis al
leen, de eerste van wat een reeks
thrillers van de Noorse auteur Sa
muel Bjork gaat worden. Dit is
het echte werk, een op-het-
puntje-van-je-stoel thriller.
Bjork zet een groot aantal verhaal
lijnen op, elk even sterk, zonder
dat duidelijk wordt hoe die zich
tot elkaar verhouden.
Zo is er een verhaal over een slap
pe jongeman die in de ban raakt
van een charismatische gods
dienstwaanzinnige. Al even goed
is hoe hij Mia Krüger en Holger
Munch achtergrond en verleden
geeft. De verwijzingen
naar oude zaken zullen in
de volgende delen van de
reeks ongetwijfeld uitge
legd worden.
Bjork begint elk hoofdstuk
met de naam van het perso
nage waar het in die episo
de om draait. Zodat de le
zer niet verdwaalt.
Een van de talenten van
Mia Krüger is dat ze al asso
ciërend met vage en elkaar
soms tegensprekende aan
wijzingen een zaak weet te
kraken. Bjork schrijft die
passages schitterend op.
Maar zelfs Mia wordt er
niet echt wijs uit. Gelukkig
maar, want zo kan de lezer
heerlijk mee met alle plot
wendingen en clifïhangers
die van Ik reis alleen een ho
rendolle thriller maken, in de posi
tieve zin van het woord.
Met Krüger en Munch heeft Sa
muel Bjork een heerlijk duo bij
eengebracht. Deze thriller ver
schijnt vandaag in 21 landen tege
lijk. Het is dan ook een absoluut
topstuk in de toch al zo rijke Scan
dinavische traditie.
VRIJDAG 20 FEBRUARI 2015
BLOG
Het oordeel van de boekhandel wordt
steeds belangrijker sinds De wereld draait
dooreen panel van boekverkopers heeft.
Daar hoort een prijs bij. De eerste Boek
handelsprijs ging deze week naar Jaap
Robben. Marjon Kok blogt op Dizzie.nl
EXCLUSIEF
Iedere gevangene die wordt vervoerd
met de boevenwagen heeft een eigen ver
haal. Transportbegeleider Jelle Winkels
reed vijftien jaar met hen mee. Op
Dizzie.nl een exclusieve voorpublicatie
uit zijn boek De boevenwagen.
TWEETALIG
Elif Shafak
p ijiefde kent ^i»1
'y veertig regels -*?<
De Internationale Moedertaaldag is mor
gen. Talloze auteurs houden hun moeder
taal in ere. Zo schrijft Elif Shafak zowel in
het Engels als in haar moedertaal Turks.
Bijvoorbeeld de mystieke roman Liefde
kent veertig regels. Lees meer op Dizzie.nl
voor verlies
THRILLER
r
Katja Petrowskaja foto PR
door Theo Hakkert
Ik reis alleen
Samuel Bjork
Vertaling
Renée Vink
399 blz.
Luitingh-Sijthoff
16,99 euro
Meer over dit
boek op Dizzie.nl
