De unieke
'duvetille' van
Oosterland
Nieuwe raadkaart
Deurklopper bevestigt de band tussen Hulst en Reynaart
BUITEN 7
Volgens meerdere inzenders is er
maar eentje van in Zeeland: een
kerktoren met een zadeldak. Hij
staat in Oosterland, bij de Neder
lands Hervormde Jodocuskerk. Bijnaam: De
duvetille, ofwel de duiventil. De toren
stamt volgens vaste inzender Kees Stevense
uit Middelburg uit de 14e eeuw en was
eerst niet voorzien van een zadeldak. „De
oorspronkelijke torenspits schijnt in 1632
vervangen te zijn door het zadeldak."
Volgens Peter van Rooij uit Kloetinge stond
de toren in de 14de eeuw half ingebouwd
in een laat-i4deeeuws schip. Dat brandde
in 1612 af „Alleen aan weerszijden van de to
ren resteren enkele muurdelen", aldus De
Rooij. Oosterlander M. Stouten meldt dat
de toren aan het einde van WO II zwaar be
schadigd raakte bij een hevig bombarde
ment van de Engelse luchtmacht. „Ze wa
ren van gedachten dat het dorp vol Duitsers
zat, maar dat was niet zo." Het dorp was
ten tijde van het bombardement vrijwel ver
laten. De Duitsers hadden in een poging de
geallieerde opmars te stuiten Schou-
wen-Duiveland onder water gezet. In dit ge
val een gelukje volgens Stouten. „Anders
waren er veel slachtoffers geweest." Ook
veel genoemd door inzenders wordt de 'con
ferentiekamer'. Stouten: „Daar oefende de
muziekvereniging en andere clubs." Vol
gens dorpsgenote Truus Stouten-Kwaak
werd de conferentiekamer ook gebruikt
voor de jaarlijkse uitvoering van de gumnas-
tiekvereniging. „Dan zweefden de artiesten
aan de ringen over de voorste rijen van het
publiek'. De conferentiekamer doet nu
dienst als consistorie. In de tegenovergele
gen Kerkstraat lag de pastorie en het voor
malig gemeentehuis. Ook wagenmaker Jo
hannes de Vos had er een plekje met zijn
'zagerij met stoomkracht'. In de tuin bij de
kerk wordt in augugstus de jaarlijkse rom
melmarkt voor de kerk gehouden!
Een tweedaags archeologisch onder
zoek naast het stadhuis van Hulst le
verde in september 1991 een aantal bij
zondere vondsten op, inclusief een 'nieuw'
verband van de stad Hulst met haar gelief
de verhaal van Reynaart de vos. Het onder
zoek werd uitgevoerd door het toenmalige
Provinciaal Depot voor Bodemvondsten in
Middelburg, onder leiding van Robert van
Heeringen, destijds provinciaal archeoloog.
Aanleiding was de voorgenomen bouw
van nieuwe huisvesting voor de ambtena
ren van de gemeente. Tijdens het onder
zoek tekenden de archeologen sporen op
die teruggingen tot in de middeleeuwen.
Veel mooie vondsten uit de eerste helft
van de achttiende eeuw kwamen uit een
beerput, die vlak voor het eind van het on
derzoek werd aangetroffen. Laat op de mid
dag, maar net niet te laat. Want gelukkig
was er voldoende assistentie aanwezig om
de put op tijd te legen. Dit werkje werd ge
klaard door studenten van de PABO uit
Vlissingen en enkele leden van de werk
groep archeologie van de Oudheidkundige
kring 'De Vier Ambachten'.
Tussen allerlei fragmenten van gebruiks
voorwerpen van aardewerk, honderden pij
penkoppen en scherven van wijnflessen la
gen twee grote voorwerpen van metaal.
Het eerste was een prachtige, met voorstel
lingen gegraveerde messing tabaksdoos
met in het deksel een wijze tekst van ze
ven korte regels: So gaat het met/de mens
gelijk men daagelijks siet wat heeft de
enen vreugt/den anderen/al verdriet.
Een op de onderkant van de doos aange
brachte tekst was wegens corrosie nauwe
lijks meer te ontcijferen. Opmerkelijk ge
noeg bleek bij het schoonmaken dat de bij
behorende pijpenkrabber nog in de doos
aanwezig was.
De tweede opvallende vondst was een
deurklopper in de vorm van een fabel- of
fantasiedier. Het lichaam is dat van een
leeuw, maar de kop vertoont eerder de trek
ken van een dolfijn. Tussen de klauwen
houdt het fabelwezen een bal, die tevens
functioneert als slagpunt. De bevestigings-
as aan de andere kant is net boven het
scharnierpunt afgebroken. Het gewicht van
de deurklopper bedraagt bijna twee kilo,
de lengte is 19,3 centimeter.
Deurkloppers zijn al bekend sinds de late
middeleeuwen. Vanaf de renaissance komt
een type voor met een leeuwenkop; de
ring door de bek fungeert hier als slagpunt.
Het zoeken naar parallellen van de Hulster-
se vondst leverde geen andere exemplaren
op als bodemvondst. Dergelijke zware voor
werpen werden, nadat ze in onbruik waren
geraakt, dan ook vaak omgesmolten. Wel
vonden de onderzoekers een prachtige af
beelding van een vergelijkbaar exemplaar
in een artikel van de Hulsterse historicus
K.J.J. Brand. Deze prent van Wilhelm von
Kaulbach (1805-1874) beeldt een voorval af
uit het bekende dierenepos Van den Vos
Reynaarde.
Op de afbeelding klopt Bruun de beer aan
bij Reynaarts bekende kasteel Malpertuus,
om de sluwe vos voor de rechterstoel van
koning Nobel te dagen. Hoewel in detail
iets verschillend, zijn de overeenkomsten
van de Hulsterse vondst met de door Von
Kaulbach afgebeelde klopper frappant. Dit
past prima bij de traditionele binding van
het Reynaertverhaal met de stad Hulst. On
ze deurklopper bevestigde die band nog
eens op onverwachte wijze.
Henk Hendrikse
depotbeheerder
Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland
WOENSDAG 18 FEBRUARI 2015
De winnaars zijn: J. van 't Hoff uit Oosterland, M.
Stouten uit Oosterland en F. van der Flave uit
Oosterland.
naar zomer
De zadeldaktoren is volens meerdere inzenders de enige in zijn soort in Zeeland.
Stuur uw oplossing naar:
redactie@pzc.nl of
Postbus 5046, 4380 KA
Vlissingen
Drie inzenders van goe
de antwoorden ontvan
gen een waardebon.
Een nieuwe opgave uit
de collectie kaarten en
foto's van Hans Linden-
bergh. Onze vraag: waar
is deze foto genomen?
We zijn benieuwd naar
de locatie en lezen
graag anekdotes of ver
halen over deze plek.
