4 BUITEN
Huh.... is me dat schrikken. Met een luid snerpend alarm
vliegt aan de rand van een greppel een patrijs weg uit het
hoge gras. Ik kijk verbaasd naar de met eieren gevulde
nestkuil. Drie keer moet ik tellen voor ik het zeker weet:
het zijn er niet minder dan 21. Verrukt loop ik naar huis
om mijn broertje op te halen, zodat die het wonder met
eigen ogen kan aanschouwen. Maar die toeleg mislukt.
We speuren meer dan een half uur langs de slootkant,
maar wat we ook zien: geen patrijzennest. Hoe kan dat
nou? Ik weet het nu maar al te goed. Een patrijs op het
nest blijft in 9 van de 10 gevallen zitten en zijn schutkleur
is zo effectief dat je kunt zoeken tot je een ons weegt.
doorChiel Jacobusse
HETZEEUW5E LANDSCHAP
Maar helemaal voor
niks was onze speur
tocht niet. Want in
hetzelfde greppelkant
je ontdekken we het
prachtige nestje van
een graspieper, met
chocoladebruine eitjes erin. Het vogeltje
heeft zelf de plek verraden door opzichtig
een eindje verderop te zitten piepen toen
we een paar keer de plek passeerden. Nee,
dan is de veldleeuwerik slimmer. Die is
wel honderd keer vlak voor onze voeten
weg gevlogen, zonder dat we ooit een
nestje vonden. De vogel is zo slim om
eerst een eind bij het nest vandaan te lo
pen voordat hij opvliegt en daarom zoek
je altijd op de verkeerde plek. Maar ehhh..
eerlijk is eerlijk; ook naar die graspieper
hebben we talloze keren tevergeefs ge
zocht. Want het kunstig gevlochten nest
je ligt diep verscholen in het hoge gras en
je hebt een flinke dosis geluk nodig om
het te vinden....
Zoete jeugdherinneringenAls ik
nu terug ga naar die plek, waar ik elke
middag mijn "eigen" koe mocht melken,
sta ik op een uitgestrekte akker waar
nooit meer een leeuwerik, patrijs of gra
spieper te zien is. En de salamanders en
de stekelbaarsjes en de wezeltjes en de
boerenzwaluwen die rond de koeien op
insecten jaagden zijn ook allemaal weg.
Radicaal verdwenen, zoals bijna overal op
het platteland. Nu zie ik alleen een paar
nijlganzen tussen de maïsstoppels lopen.
En de akker waar ik op sta bestond toen
uit minstens vijf kleinschalige perceeltjes:
de bergweide, het scholeksterweitje, de
wei van Klappertand en onze eigen wei
de. O ja, en dan nog die wei waar in een
oude es die steenuil altijd zo lang bleef zit
ten. Een naam weet ik zo gauw niet meer.
Dat had je in je stoutste dromen niet kun
nen bedenken. Dat dingen die zo gewoon
waren als een patrijs of een leeuwerik of
een zwaluw zomaar zouden verdwijnen.
Natuurlijk, we maakten bijna ieder jaar
mee dat een patrijs in ons eigen weiland
werd uitgemaaid. Het hooi binnen halen
kon dankzij betere ontwatering en ge
bruik van de nodige kunstmest, steeds
vroeger in het jaar. Het maaien viel steeds
vaker op een tijdstip dat de patrijzen nog
op het nest zaten. En die bleven, vertrou
wend op hun schutkleur, zitten totdat de
maaimachine de vogel met nest en al ver
nielde. Het was wel heel wrang dat de
trouwe broedzorg van de vogel op die ma
nier eindigde, maar wat kon je er aan
doen? En eigenlijk waren we ook wel een
beetje blij dat het "maar" een patrijs was,
want die waren er zoveel, dat er ruim
schoots genoeg overbleven.
Wat een misrekening. Patrijzen hebben
zich hier al in jaren niet meer vertoond.
Leeuweriken werden schaarser en schaar
ser, totdat ze geheel uit "onze"polder ver
dwenen. Geelgorzen en grutto's hadden
het al veel eerder aflaten weten. Een enke
le graspieper zie je nog, maar dat is ook
een aflopende zaak. Alleen maar kommer
en kwel op het eerste gezicht. Maar dat
beeld klopt gelukkig niet. Het heeft welis
waar heel lang geduurd voordat het grote
publiek en daarmee de politiek door
kreeg hoe dramatisch het met onze na
tuur gesteld was. Maar dat moment is wel
gekomen en dat heeft geleid tot een krach
tig en effectief beleid om de teloorgang te
stoppen. Het voornaamste instrument
was daarbij de aanwijzing van een ecologi
sche hoofdstructuur, waar door de vor-
Nieuwe natuur oude natuur
Patrijzen foto's Chiel Jacobusse
Charlotte Mangnus-Calon bij de
toegangsweg naar haar 'vakantie
huis' en de getijdenduiker. Aan de
waterloop naar die duiker wordt
nog druk gewerkt. Op de achter
grond het oude gemaal bij 't Kille-
tje. foto Peter Nicolai
1- -.at ;:yC2 *2 -V
