ZEELAND GEPEILD
2 BUITEN
VLISSINGEN
In deze serie reizen we de pijlen achterna. Wekelijks landt er
eentje lukraak op de kaart van Zeeland. En precies daar, op
die toevallige plekken waar ze natrillend wijzen, nemen we
poolshoogte. Op akkers waar bieten op de rooier wachten,
op borrelende schorren en slikken, in door westenwinden
getekend bosgebied, op dromerige duinen - elk stukje
Zeeland heeft een verhaal.
Dat ze geen Zeeuwse is hoor je
meteen. Voor zij indertijd naar
Vlissingen toog, heeft zij in ge
bieden van Nederland ge
woond waar de 'zachte g' de
boventoon voert. En ze moet
even nadenken wanneer ze
naar de kust kwam. Want het is lang geleden,
zegt ze, en dat heeft niet alleen te maken met
dat zij in haar leven veel heeft om op terug te
kijken, maar eveneens met een voorgevoel dat
er iets nieuws aan de orde is: „Ook wat dat be
treft bevind ik mij in een overgang."
Als jeugdwelzijnswerker is Ans Couwenberg
(51) al twintig jaar begeleider en coach. Daar
naast is zij beeldend kunstenaar, met als spe
cialisatie gemengde technieken en fotografie.
Haar Creatief Atelier Couwenberg is gevestigd
in KipVis, een kunstwerkplaats met ateliers
voor creatieve ondernemers in het voormalige
schoolgebouw in de wijk Paauwenburg te Vlis
singen. Vanuit het raam op de tweede verdie
ping kijkt zij uit op de stroken gras aan weers
zijden van het met rietkragen omzoomde wa
ter, dat slingerend als een grensrivier twee ver
schillende wijken scheidt. In de volksmond
spreekt men van 'een stadspark', vanwege het
groen en de bomen. Een favoriet wandelge
bied voor hondenbezitters.
Voorzichtig tussen de dampende bolussen
doorstappend, wijst zij naar de Twisted Hyper-
cube van Denz de Kroon, een van haar colle
ga-kunstenaars. KipVis organiseert regelmatig
activiteiten waarbij kruisbestuivingen plaats
vinden met de samenleving. Eén daarvan is
de bijdrage aan het welzijn in de wijk. Sinds
2014 is rondom de watergang een pro-
ject-in-wording gecreëerd. Onder de naam 'Ik
ben een God...' - naar de beroemdste dichtre
gel van Willem Kloos: 'Ik ben een God in het
diepst van mijn gedachten' - zullen er in de
komende jaren veertien kunstwerken komen
te staan: „Elk jaar vragen we een andere groep
nationale of internationale kunstenaars om
een ontwerp te maken. Daarvan kiezen we er
eentje uit, waarbij ook buurtbewoners hun
stem mogen uitbrengen." De volgende verkie
zing is op 28 maart. En op 12 september volgt
de onthulling van het tweede kunstwerk. Zo
kan iedereen zich betrokken voelen bij de beel
denroute langs het water, en sluit nieuwe ge
schiedenis zich bij de historie aan.
Ze wijst naar de bomen in het zuidwesten:
„Daar ligt het Nollebos. Ik dacht eerst dat het
een werklozenproject was, net als het Amster
damse Bos. Maar het is ontstaan toen in het
begin van de twintigste eeuw de stad een pla
nologische ontwikkeling doormaakte. Aan de
oostzijde kwamen haven en industrie. Meer
in het midden ontstonden arbeiderswijken.
En de westzijde was bestemd voor de beter ge
situeerden, zodat die in een parkachtige omge
ving konden wonen. Dat zie je wel; de huizen
aan de overkant zijn van een andere klasse."
De watergang is voortgekomen uit een tank
val die als onderdeel van de Atlantikwall in
1942 langs de Nederlandse kust verrees, ver
telt ze: „Je noemt het ook wel een antitank
gracht. Een brede, kunstmatig aangelegde
sloot die een niet te nemen hindernis vormt.
Na de geallieerde bombardementen in okto
ber 1944 was ruim tweehonderdvijftig meter
Nolledijk weggevaagd, ter hoogte van het hui
dige badstrand. Het zeewater stroomde landin
waarts. De slijpende werking van de getijden
verbreedde de antitankgracht, maar het tracé
bleef hetzelfde; dat is op oude kaarten en
luchtfoto's nog te zien." Het Nollebos groeide
rondom de kreekresten verder uit. Maar aan
de ontwikkeling van Vlissingen kwam sinds
de Tweede Wereldoorlog abrupt een einde.
Couwenberg werkt door heel Zeeland als part
time thuisbegeleider: „Bij mensen met een
psychische of sociale stoornis. Een keer per
week ondersteun ik een autistische jongeman
als hij eten kookt, anders zou hij zich verlie
zen in het snijden van paprika of maar blijven
slawassen. Verder houd ik een vinger aan de
pols bij een alleenwonende dementerende me
vrouw die mij liever niet wil binnenlaten,
niet begrijpt wat ik kom doen en mij geen en
kele keer herkent." Heel anders is het met de
jongedame die kampt met een meervoudige
persoonlijkheidsstoornis: „Zij staat mij soms
al op te wachten met allerlei plannen: samen
haar administratie ordenen, de kelder oprui
men - of iets kunstzinnigs doen."
Vooral de combinatie van haar twee vakgebie
den vindt ze stimulerend: „Het versterkt el
kaar. En heeft veel raakvlakken: het zijn nooit
standaardbezigheden en -oplossingen; of ik ie
mand nu heel praktisch begeleid met huiselijk
werk in het kader van een dagbesteding of par
ticipatie, of dat iemand zich inschrijft om indi
viduele creatieve talenten te ontplooien - ik
neem de vraag serieus en kom samen met de
cliënt tot een passend aanbod, waarbij mijn
rol zowel ondersteunend als creatief is. En al
tijd ga ik uit van de kracht van de ander."
Op de plek waar wandelaars zich kunnen ver
wonderen over hoe kunst in de stad de uitlo
pers van de natuur markeert, mijmert ze dat
zij veel inspiratie ontleent aan haar jaren in
Nijmegen: „Die brede rivier en die linkse
oriëntatie met culturele broedplaatsen. Er
hoeft maar een oude fabriek leeg te komen en
er wordt wel een theatertje van gemaakt." Ver
der roemt ze de bossen: „Ik ben er hier achter
gekomen hoeveel ik eigenlijk van oude bo
men houd."
Maar ook het ruige van de havenstad en het
weidse van de zee bekoren haar: „Het is een
veilige bedding in deze sfeer van eb en vloed.
Hoe de dagen zich ontvouwen: de stadsgelui
den 's ochtends; het 's avonds afnemen van de
wind; en op stille zondagen het luiden van de
klokken." Ze glimlacht even. „Ik voel mij er
mee verwant. Daarom kan ik hier solistisch
zijn."
Een doorbraak
in het diepst van
je gedachten
door Jacoline Vlaander
Ans Couwenberg foto Jacoliene Vlaander
Voor meer informatie: Creatief Atelier Couwenberg
- www.anscouwenberg.nl
