it We leven toch niet in een
apenland? Ik heb die
geborgde zetels ook niet
verzonnen, maar zo is dat
in de wet geregeld
32 ZEELAND
GEBORGDE ZETELS
Provincie en Scheldestromen ruziën nu al maanden over het aantal
'geborgde zetels' binnen het waterschapsbestuur. Vrijdag vellen
Provinciale Staten het finale oordeel. Waarom lopen de gemoederen
zo hoog op over slechts twee van de dertig zetels?
Plotseling verloor dijkgraaf Toine
Poppelaars zijn zelfbeheersing.
„We leven toch niet in een apen
land?", riep hij uit. „We leven in
Nederland. We hebben met el
kaar afspraken gemaakt. Ik heb die geborg
de zetels ook niet verzonnen, maar zo is dat
in de wet geregeld. We hebben ook afge
sproken welke procedures we volgen om
dat te wijzigen. Dat doe je toch niet op een
achternamiddag zonder dat je daar officieel
met het waterschap over hebt gesproken?
Zo gaan we niet met elkaar om!"
Hij zei het bijna drie weken geleden, in de
statencommissie bestuur, financiën en wel
zijn. Op de plaats waar Poppelaars tien jaar
lang als gedeputeerde namens het CDA
Zeeland diende, kreeg hij nu de wind van
voren: het waterschap is een welhaast mid
deleeuws aandoend, weinig democratisch
instituut dat zich doof houdt voor de ont
wikkelingen in de samenleving, zo kreeg
hij in uiteenlopende bewoordingen te ho
ren. „Hoe erg is het nu, twee geborgde ze
tels minder? Dat maakt voor het water
schap toch echt niet uit?", vroeg Alex Hij-
genaar (D66) de dijkgraaf. Waarop diens
verbale uitbarsting volgde.
Blijkbaar maakt het dus wél uit. Zes vragen
over een netelige kwestie:
1. Geborgde zetels, wat zijn dat?
Het bestuur van het waterschap telt dertig
zetels. Daarvan is maar een deel inzet van
de komende verkiezingen op woensdag 18
maart. De andere zetels zijn 'geborgd': gere
serveerd voor vertegenwoordigers van be
langenorganisaties. Dat zijn er op dit mo
ment negen:
vier namens landbouworganisatie ZLTO
(categorie 'ongebouwd')
vier namens de Kamer van Koophandel
(categorie 'bedrijven')
één namens de VBNE, de vereniging van
natuurterreinbeheerders
De overige 21 zittende waterschapsbestuur
ders zijn democratisch gekozen en vertegen
woordigen de Zeeuwse 'ingezetenen'.
2. Wat heeft de provincie ermee te ma
ken?
Op grond van de Waterschapswet bepalen
Provinciale Staten onder meer het aantal ge
borgde zetels en het aantal vertegenwoordi
gers per categorie. Die speelruimte is wel
beperkt: het totaalaantal geborgde zetels
moet minimaal zeven en mag maximaal ne
gen zijn. Scheldestromen zit dus nu op het
maximum.
Vorig jaar juli hebben Provinciale Staten
echter een motie aangenomen om het aan
tal geborgde zetels nog vóór de verkiezin
gen te verlagen naar zeven. Zowel 'onge
bouwd' als 'bedrijven' zou een zetel moe
ten inleveren.
De motie werd gesteund door een kleine
meerderheid, bestaande uit PvdA, PW, SP,
Christenunie, D66, Groenlinks en Natuur
lijk Zeeland. Zij vinden het systeem van ge
borgde zetels niet stroken met de huidige
tijdgeest en zouden het liefst er helemaal
vanaf willen. Een verlaging is, wat hen be
treft, een eerste stap in de richting van ver
dere democratisering van het waterschap.
3. Heeft de provinciale politiek een punt?
Op zich wel. Geborgde zetels zijn een relict
van het waterschap van weleer, toen het
eerst en vooral een boerenbolwerk was.
Agrariërs en bedrijven hebben weliswaar
nog altijd grote belangen bij het water
schap - en ze betalen er ook meer belasting
aan - maar het zetelsysteem voelt inmid
dels hopeloos gedateerd aan.
Bovendien kunnen boeren en onderne
mers, als een soort 'tweede stem', ook via
de democratische weg hun invloed laten
gelden. Dat gebeurt trouwens al volop, ze
ker bij de agrariërs. Naast de vier geborgde
zetels zitten er nog ten minste zes ZLTO-le-
den in het waterschapsbestuur, met name
bij CDA, VVD en Partij voor Zeeland.
4. Waarom suggereert het waterschap dat
er sprake is van onbehoorlijk bestuur?
De wet schrijft voor dat als het provinciebe
stuur overweegt te morrelen aan het aantal
geborgde zetels, het overleg moet voeren
met het waterschap voordat het een stand
punt inneemt. Door de aangenomen motie
gebeurde dat pas achteraf en werd Schelde
stromen feitelijk voor een voldongen feit ge
steld.
Door de inspraakprocedure die doorlopen
moest worden, kan de verlaging van het
aantal geborgde zetels pas op de valreep -
nog geen vijf weken voor de verkiezingen -
worden geregeld, met alle praktische gevol
gen van dien. Het waterschap vindt dat wel
erg halsoverkop, terwijl bovendien lande
lijk al is afgesproken het huidige systeem,
inclusief de geborgde zetels, na de verkie
zingen te evalueren. De kans is groot dat
het dan toch op de schop gaat.
5. Blijft de vraag: waarom zoveel heisa
over twee zetels?
Nu vormen CDA, VVD, SGP, 'ongebouwd'
en 'bedrijven' een stevige coalitie in het wa
terschapsbestuur, met achttien van de der
tig zetels. Met twee zetels minder en een
wat andere verkiezingsuitslag is het niet he
lemaal denkbeeldig dat de verhoudingen
gaan kantelen.
Bovendien profiteren de geborgde groepe
ringen nu optimaal van de versplintering
in het waterschapsbestuur. De 21 resteren
de zetels zijn momenteel verdeeld over ne
gen partijen, waardoor de geborgde fracties
met vier leden bijna automatisch de groot
ste zijn en in het dagelijks bestuur belan
den. Met één lid minder en meer te kiezen
bestuurders wordt dat minder vanzelfspre
kend. Dat kan ruimte scheppen voor ande
re combinaties in de coalitiebesprekingen.
6. Is het geen ordinair machtsspel?
Het is in elk geval opmerkelijk dat de ene
bestuurslaag actief en eenzijdig ingrijpt in
de machtsverhoudingen bij de andere. Dat
steekt bij het waterschap, dat toch al moet
vechten voor zijn bestaansrecht.
Het is begrijpelijk dat Provinciale Staten
grote vraagtekens zetten bij het archaïsche
systeem van geborgde zetels, maar dat is
(nog) niet aan de orde. Het argument dat ge
borgde zetels bij Scheldestromen nu zijn
oververtegenwoordigd, kan nauwelijks met
cijfers worden onderbouwd.
Het is vooral een politieke zet, bedoeld om
op 18 maart de kansen van geestverwanten
bij de andere bestuurslaag te vergroten.
Daarmee zet het overwegend progressief ge
oriënteerde deel van Provinciale Staten het
traditionele waterschap een flinke hak en
laat het zien wie het, in dit geval tenmin
ste, voor het zeggen heeft.
Politiek gekrakeel over
twee waterschapszetels
door Rolf Bosboom
Dijkgraaf Toine Poppelaars
