Provinciale Statenverkiezingen lekker
belangrijk, denkt u? Niet zo somber,
er valt echt wel wat te kiezen.
K i i
VERDIEPING 11
18 maart 2015
Meer politieke invloed hebben? Ga in Holland,
Noord-Brabant of Gelderland wonen
Populair zijn ze nooit geweest
en veel beter zal het niet wor
den. De helft van de stem
gerechtigde Nederlanders
nam vier jaar geleden niet de
moeite tijdens de verkiezin
gen voor de Provinciale Sta
ten op te komen dagen. Waarom zouden
ze ook, zullen cynici zeggen. Provincies
gaan over onderwerpen die ons niet inte
resseren of waar we niets vanaf weten. En
ze worden bestuurd door mensen die we
niet kennen. Komen ze in het nieuws, dan
is het vooral omdat het maar niet lukt ze
op te heffen of op zijn minst samen te voe
gen.
PvdA-minister van Binnenlandse Zaken
Ronald Plasterk was deze zomer de zoveel
ste politicus die een vruchteloze poging
deed de bestuurslaag naar de 21e eeuw te
halen. Zijn plan om van Noord-Holland,
Flevoland en Utrecht een superprovincie te
maken, sneuvelde na taai weerwerk, vooral
geleverd door de provinciale bestuurders.
Het klinkt als een tamelijk kansloze missie
voor de 161 lijsttrekkers die vol goede moed
in de coulissen staan om de komende zes
weken campagne te voeren. Toch zijn er
wel degelijk redenen om het stembureau
te bezoeken, al was het alleen maar om er
een selfie te maken voor het nageslacht.
Deze krant zette andere redenen voor u op
een rijtje.
U stemt op 18 maart dan wellicht op een to
taal onbekende kandidaat uit de provincie,
maar uiteindelijk kunt u het daarmee (des
gewenst) minister-president Mark Rutte
en zijn team knap lastig maken. Want die
onbekende Provinciale Statenleden kiezen
op 26 mei de leden van de Eerste Kamer,
en dan is uw stem al een stuk dichter bij
de macht. Als de peilingen niet bedriegen,
lopen coalitiepartijen WD en PvdA een
risico op flinke klappen. De machtsbalans
VERKIEZINGEN
PROVINCIALE STATEN
in de Eerste Kamer dreigt aanzienlijk te ver
schuiven. Het kabinet zal dan voor steun
voor zijn plannen, nog meer dan nu al het
geval is, met de pet rond moeten bij de lei
ders van oppositiepartijen D66, Groen-
Links en Christenunie.
Hoewel de architecten van dit kabinet,
Rutte en PvdA-leider Diederik Samsom,
hebben gezegd van geen wijken te willen
weten, is het maar de vraag of deze onver
schrokkenheid in de praktijk standhoudt
als hun partijen te veel verliezen.
Om die reden zult u, naast de provinciale
lijsttrekkers, dan ook geregeld de landelijke
topstukken op de buis zien. De SP ziet
18 maart als de datum voor 'verkapte' parle
mentsverkiezingen. Voor Geert Wilders is
het een reden om in zijn verkiezingscam
pagne de provinciale thema's en lijsttrek
kers maar helemaal links te laten liggen.
Bij de PW klinkt uitsluitend één bood
schap: weg met dit kabinet. Denkt u - an
ders dan Wilders en Roemer - laat Rutte
en de zijnen vooral hun karwei afmaken,
dan weet u wat u te doen staat.
We zien ze niet, horen ze nauwelijks en
van hun budget wordt jaar na jaar iets afge
knabbeld. Toch hebben de provinciale be
stuurders nog steeds een aardig sommetje
geld te besteden. Bij koploper Zuid-Hol
land gaat er jaarlijks 650 miljoen euro door
heen, hekkensluiter Flevoland is goed voor
een begroting van 194 miljoen. Interessan
ter nog is de reservepot van veel provin
cies. Gelderland en Noord-Brabant beschik
ken over miljarden, voor een groot deel het
gevolg van de verkoop van energiereuzen
als Essent en Nuon. Het totale vermogen
bedraagt maar liefst 16,5 miljard euro, geld
van de burgers. Met dit geld kan de provin
cie leuke dingen doen, zoals het opknap
pen van schoolgebouwen, investeren in
hightech, wegenonderhoud, een extraatje
voor de natuur of het isoleren van wonin
gen. Welke politieke keuzes daarbij wor
den gemaakt, is aan de kiezer. Want de
GroenLinks-gedeputeerde zal hierin ande
re voorkeuren hebben dan zijn of haar
WD-concurrent.
Het gaat in de provinciale staten dan mis
schien niet over de hoogte van uitkerin
gen, de opbouw van uw pensioen of het
zorgbudget, maar er blijven voldoende on
derwerpen over die de gemoederen thuis
in beweging kunnen brengen. Moeten er
bijvoorbeeld meer windmolens geplaatst
worden in de weilanden of langs de kust?
Een stem is een stem, maar
inwoners van Noord- en
Zuid-Holland, Noord-
Brabant en Gelderland heb
ben met hun keuze meer in
vloed op de samenstelling
van de Eerste Kamer dan
Zeeuwen, Drenten of inwo
ners van Flevoland.
Hoe dat zit? In mei kiezen
de 566 nieuwgekozen
Provinciale Statenleden de
75 senatoren. Het aantal Sta
tenleden is afhankelijk van
het aantal inwoners van de
provincie. Hoe groter het
aantal inwoners, des te
zwaarder telt de stem mee.
Via een ingewikkelde reken
som wordt de stemwaarde
berekend, waarmee het to
tale aantal op een partij uit
gebrachte stemmen wordt
vermenigvuldigd. In 2011 be
droeg die stemwaarde in
Zuid-Holland 641, tegen 91
in Zeeland. Politici die in
de Senaat willen scoren,
doen dus de beste zaken in
dichtbevolkte provincies.
En zo ja, waar moeten die dan komen? Met
het oog op de nachtrust misschien liever
niet bij u in de achtertuin.
Wat is de beste plek voor dat nieuwe bedrij
venterrein? Moeten we, met het oog op de
krimp, überhaupt nieuwe bedrijventerrei
nen inplannen als die binnen tien jaar mis
schien weer staan te verpieteren?
Bent u blij met de eventuele komst van me-
gastallen in de provincie? Of zegt u: laat
die 12 miljoen varkens vooral lekker buiten
knorren en rondrollen in de modder. Wil
len we die grazers, wisenten of andere om
streden grote viervoeters nu wel of niet te
genkomen tijdens een wandeling in een
natuurgebied?
Juist op het gebied van ruimtelijke orde
ning en milieu heeft de provincie veel te
zeggen. Waar gemeenten vooral het belang
van hun eigen inwoners in de gaten hou
den, steekt de provincie haar neus wat ver
der buiten de deur.
Wie de bibliotheek in zijn eigen woon
plaats graag bezoekt, de regionale toneel
vereniging een warm hart toedraagt of de
plaatselijke archeologische dienst overeind
wil houden, doet er goed aan de verkie
zingsprogramma's van de provinciale
partijen na te pluizen. Het rijk heeft flink
gesnoeid in het aantal gezelschappen en
organisaties dat geld ontvangt uit het
Fonds Podiumkunsten of de Culturele
Basisinfrastructuur. Om te overleven is
een deel van de cultuurclubs afhankelijk
van de goedertierenheid van gemeenten
en provincies. Maar ook zij hebben te ma
ken gekregen met bezuinigingen (tussen
2011 en 2013 kachelden de netto cultuuruit
gaven in de provincies met 21 procent ach
teruit). Of het streekmuseum nog een bij
drage ontvangt van de provincie is typisch
een keuze die door Provinciale Staten
wordt gemaakt. Mocht u toch even tijd
over hebben en een mening over deze
zaken, kijk dan vooral even in de program
maboekjes.
Geluk en tevredenheid
van inwoners, 2012-2013
Gemeentelijk
afval, 2013
Vrijwilligerswerk onder de bevolking
van 15 jaar en ouder, 2012-2013
DINSDAG 10 FEBRUARI 2015
door Sandra Donker
EEN BLAUW OOG VOOR HET KABINET
ONZICHTBARE MILJARDEN
UW ACHTERTUIN
I foto Gerard Tii/HH
CULTUUR
In procenten
Tevreden met eigen leven
Limburg
Gelukkig
Groningen
Noord-Holland
Zuid-Holland
Noord-Brabant
Overijssel
Flevoland
Utrecht
Gelderland
Friesland
Drenthe
Zeeland
Gemiddeld aantal kg
per inwoner
Minder dan 537 kg
537 tot 587 kg
587 tot 687 kg
687 kg of meer
In procenten
Limburg
Zuid-Holland
Noord-Holland
Noord-Brabant
Flevoland
Zeeland
Groningen
Drenthe
Gelderland
Utrecht
Overijssel
Friesland
0-V78 80 82 84 86 88 90 92
45 50 55 60
infographic CBS/De Persdienst bron CBS, COELO
