Betalen
SPECTRUM 15
standplaats Sjanghai
Eefje Rammeloo
schouder, neemt Tshegu bezoekers
mee voor een wandeling. Tijdens de
tocht vertelt hij over het leven in de
bush, de werking van verschillende
medicinale planten en hoe je de spo
ren van een antilope en een gemsbok
van elkaar kunt onderscheiden. „Het
leven in de Kalahari is beter dan in
Dekar, want hier heb ik geen geld no
dig om te overleven. In de bush is
geen armoede. Iedereen is er gelijk."
Op dit moment wonen zo'n zeshon
derd Bushmen in de centrale Kalahari
dankzij een reeks succesvolle rechtsza
ken tegen de overheid. Maar ook voor
hen is het leven geen pretje. De groot
ste boosdoener is het jachtverbod dat
vorig jaar werd ingesteld. Het doden
van wild in nationale parken is nu
strafbaar, ook voor degenen die jagen
om te overleven. De overheid zegt
met de nieuwe wet stroperij aan te
willen pakken.
„Wanneer je in de Kalahari woont,
een halfwoestijn waar bijna niets
groeit, moet je jagen om te overle
ven", vertelt Gakelebone. „De rege
ring weet dat, maar gebruikt de nieu
we regel om de in het centrale Kalaha
ri wonende Bushmen weg te krijgen.
Zij worden voortdurend in de gaten
gehouden door de paramilitaire poli
tie die hen intimideert, treitert en
mishandelt. Degenen die worden be
trapt op het doden van een dier voor
voedsel, worden keihard aangepakt. Ik
ken drie mensen die zijn overleden
als gevolg van marteling nadat zij een
gemsbok hadden geschoten."
Dan valt de activist stil. Zijn ogen glij
den van links naar rechts. „In mijn be
levingswereld riekt dit naar genoci
de", zegt hij wanneer hij zeker is dat
niemand hem hoort. „Wanneer een
groep er alles aan doet om een andere
bevolkingsgroep er onder te krijgen,
dan is dat in mijn ogen genocide."
Gakelebone's uitspraken worden on
derschreven door een recent rapport
van Survival International, een organi
satie die zich inzet voor de rechten
van inheemse volkeren. Het docu
ment stelt tweehonderd gevallen van
marteling, mishandeling en intimida
tie aan de kaak. Onder hen een kind
dat door de politie in de buik werd ge
schoten en een man die levend werd
begraven omdat hij een antilope zou
hebben gedood.
„Vooral de paramilitaire politie stelt
zich steeds harder op", vertelt Rachel
Stenham van Survival International.
Ook sympathisanten hebben het
moeilijk, waaronder Survival Interna
tional zelf. „Wij mogen het land niet
meer in. Hetzelfde geldt voor onze ad
vocaat, die een groep Bushmen verte
genwoordigde in rechtszaken tegen
de overheid", vertelt ze. „In juni 2013,
enkele dagen voor een belangrijke
Iedere maand weer moet je contant betalen.
Vóór de 28e moet de huur betaald zijn, de
peuterschool van mijn dochter zelfs vóór
de 10e. Dat was in Nederland zo simpel: je
agendeert de overschrijving op de website
van je bank, en dan dacht je er niet meer aan. In
China zijn we nog niet zo ver.
Internetbankieren. Het schijnt te kunnen, maar
mij is het nog niet gelukt. Ik verdwaal tussen de
Chinese tekens en tientallen banken waar ik naar
kan overschrijven. En ik ben niet de enige. Eigen
lijk ken ik niemand die de huur per internet be
taalt.
Het komt erop neer dat ik maandelijks een och
tendje vrij maak (meestal op de 28e
zelf; waarom zou je eerder betalen?)
om naar de bank te gaan. Eerst ga ik
naar mijn eigen bank, want alleen
daar kan ik geld van mijn rekening
halen. Ik doe de glazen deur achter
me op slot en begin mijn karwei:
10.000 rmb voor de huur en 6.000
rmb voor de peuterschool heb ik no
dig. Je mag per keer 3.000 rmb opne
men, dus ik moet 6 keer pinnen.
Zou iemand doorhebben dat ik heel
lang in dit hokje sta? En dus heel
veel geld opneem? China's grootste
bankbiljet is 100 rmb. Een beetje
nerveus prop ik dikke bundels bankbiljetten in
mijn tas. Als ik een minuut later mijn fiets het ver
keer in stuur, probeer ik niet aan te denken aan
wat er gebeurt als ik een ongeluk krijg en er 160
briefjes van 100 over straat dwarrelen.
Gelukkig liggen de twee banken waar ik nu heen
moet, aan dezelfde straat. Er staat een vriendelijke
bewaker naast de deur en een man achter de toon
bank vraagt in het Chinees waar ik voor kom.
Geld storten op een rekening bij een andere bank.
Ik krijg een formuliertje in mijn hand gedrukt.
De procedure is me inmiddels bekend en ik weet
wat ik waar moet invullen. De man overhandigt
me ook een nummertje. Terwijl niemand op zijn
beurt lijkt te wachten, blader ik door wat Chinese
tijdschriften. Dan mag ik bij de caissière komen.
Ze zit achter een glazen wand en tikt de gegevens
van mijn briefje in de computer. Zou zij wél kun
nen internetbankieren? Honderd briefjes van hon
derd ratelen door het telapparaat.
Dan het paspoort dat zo veel belangrijker is dan
een bankpasje. Al een paar keer stond ik hier mét
geld, maar zonder paspoort. Vergeten. En dan krijg
je niets gedaan. De caissière legt het op het kopi
eerapparaat. Zonder naar het resultaat te kijken
schuift ze de kopie in een gleuf onder haar bureau.
Ik herinner me de kopietjes die daar eerder in ver
dwenen. Allemaal even zwartgeblakerd en onlees
baar. Wat zouden ze ermee doen? Het als kladpa
pier gebruiken?
Het is een uur of 11.00 als ik mijn fiets weer pak.
Op naar de volgende bank. En zoals iedere maand
neem ik het me voor: vanavond toch weer eens kij
ken of ik geen wijs kan worden uit dat internet
bankieren.
rechtszaak, werd hij bij de grens tegen
gehouden en voor onbepaalde tijd tot
persona non grata verklaard."
Ook de media lijken bij de overheid
onder de plak te zitten, vertelt Sten
ham. „Het wordt steeds moeilijker
aandacht te krijgen. Eén radiostation
dat altijd te porren was voor Bush-
men-nieuws, neemt nu de telefoon
niet meer op."
Antropoloog Herman Els ziet de toe
komst van de Bushmen somber in.
„Ik weet niet hoe lang deze mensen
het nog uit kunnen houden. Zij staan
onder enorme druk", zegt hij. „Ik
voorspel dat er over dertig jaar geen
Kalahari-Bushmen meer zijn, in ieder
geval niet zoals we ze nu kennen.
Hiermee sterft niet alleen een volk
uit, maar ook een cultuur en de bijbe
horende tradities. Om hun kennis
over te kunnen dragen, moeten ze in
de Kalahari kunnen blijven wonen."
Gakelebone vindt Els' voorspelling te
optimistisch. „Degenen die nog in de
Kalahari verblijven, lijden honger en
zijn bang voor de politie. Langer dan
een jaar of tien kunnen ze het niet uit
houden, mits er wat verandert." Des
ondanks kan hij de strijd niet opge
ven. „Het gaat hier om mensenlevens.
Opgeven is voor mij geen optie."
ZATERDAG 7 FEBRUARI 2015
reageren?
spectrum@depersdienst.nl
