Steeds meer ouderen volgen
hoger onderwijs. Uit interes
se of om de loopbaan een
duw te geven. „De grijze cel
len moeten bezig blijven."
SPECTRUM 9
actueel
De collegezaal zit
bomvol. Jan van
Oudheusden do
ceert over het
Midden-Oosten,
honderd jaar
brandhaard van
de wereldpolitiek. Zijn verhaal over
de nadagen van het Ottomaanse Rijk
tot de opkomst van IS wordt gaande
weg deprimerender, maar de studen
ten willen geen moment missen.
Hier zitten echter geen twintigers,
maar ouderen, velen al in de zeventig.
„Geschiedenis is interessant, omdat
die veel vertelt over wat er nu ge
beurt", zegt student Bert van Esch
(75). Tot zijn pensioen werkte hij als
luchtvaartdeskundige. Tegenwoordig
zit Van Esch met zijn vrouw Diny
(74), schilderes en vooral geïnteres
seerd in kunstgeschiedenis, geregeld
in de collegebanken. „Wij willen onze
grijze cellen zo lang mogelijk aan de
gang houden."
Peter van den Oetelaar (79), econoom:
„Deze vorm van studeren doet meer
een beroep op je interesse dan op de
plicht. Je kunt wel weer een 'echte'
studie gaan volgen, maar dat vereist
heel veel discipline, want je moet bin
nen een beperkte tijd een flink aantal
studiepunten halen. En dan zit je ook
nog voornamelijk tussen twintigers;
toch een verschil van twee, drie gene
raties. De meesten van die studenten
weten, om maar iets te noemen, niet
eens wie Stalin was."
De maatschappij vergrijst en de oude
ren van nu zijn over het algemeen ho
ger opgeleid dan eerdere generaties.
Ze hebben nog altijd veel interesses
en behoefte om kennis te vergaren.
Van degenen die daar serieus werk
van willen maken, gaan veruit de
meesten, ruim 25.000, naar een instel
ling voor Hoger Onderwijs Voor
Ouderen (HOVO). Het onderwijs
daar wordt verzorgd door universitei
ten en hogescholen.
De senioren volgen colleges van soms
één of meerdere dagen, maar door
gaans zijn er per cursus vijf tot tien
colleges, die gecombineerd kunnen
worden met zelfstudie. Ook zijn er en
kele leergangen van meerdere jaren.
Het HOVO biedt ruim duizend oplei
dingen op ruim dertig locaties.
„Het is een toegevoegde waarde in
het welbevinden van deze senioren,
het houdt hun brein wakker", zegt
Korrie van Helvert. Zij is directeur
van HOVO Brabant, waar afgelopen
studiejaar 2.200 senioren stonden in
geschreven met een gemiddelde leef
tijd van 64 jaar.
Van Helvert: „Voor die mensen is het
een voortzetting van hun denkni
veau. Zij het vaak op een ander ter
rein, zoals een tandarts die zich in de
filosofie wil verdiepen. Er is veel inte-
lk zat tussen jongeren.
Ze hadden medelijden
met me; ik kreeg veel
samenvattingen van ze
resse voor actuele zaken, maar kunst
geschiedenis en filosofie zijn de top
pers. Je zoekt in het leven toch vooral
troost en schoonheid. Filosofie ver
zoent je met je lot en dat kan troost
geven. Kunstgeschiedenis maakt het
mogelijk nog meer te genieten van
het mooie en dat geeft schoonheid
aan het leven."
Harry Vergouwen (71) vindt bijna al
les interessant sinds hij er, met dank
aan zijn vriendin, vijftien jaar geleden
mee in aanraking kwam. „Op mijn
37e heb ik op de avonduniversiteit in
Rotterdam bedrijfskunde gestudeerd,
omdat ik de directeur van een Ameri
kaans bedrijf zou gaan opvolgen. Op
mijn 54e ben ik gestopt met werken
en vanaf dat moment heb ik af en toe
wat studies meegepakt. Een voltijdstu
die zou ik verstandelijk misschien
nog wel aan kunnen, maar ik vrees
dat het moeilijk is om naarmate je
ouder wordt nog dag in dag uit die dis
cipline op te brengen."
Voor Tjhoen Oei (77) is dat geen pro
bleem. Tot op hoge leeftijd was hij
een van de weinige artsen die zowel
neuroloog als psychiater was. Na af
loop van dat werkzame leven begon
hij aan de Universiteit van Tilburg
een studie rechten en studeerde af
met een scriptie over long stay tbs'ers.
„Studeren verruimt je kennis en de
wereld om je heen enorm", zegt hij.
„Als je ouder wordt, moet je dan aan
euthanasie gaan denken of moet je le
ren om bewust met je leeftijd om te
gaan? Ik kies voor het laatste. Ik stu
deer niet meer om er iets mee te ver
dienen. Nu is het moderne meditatie,
het geeft rust. Al kost het wel meer
moeite dan in mijn jonge jaren. Voor
mijn eerste tentamen had ik een 4,3
en een meisje dat nu ergens griffier is
een 9,3. Ik zat voornamelijk tussen jon
geren. Ze hadden medelijden met me;
ik kreeg veel samenvattingen van ze."
Het huidige aantal inschrijvingen aan
universiteiten en hogescholen is pas
over enkele weken bekend, maar alle
maal zien ze het aantal oudere studen
ten toenemen. Volgens de meest re
cente cijfers staan bij de universitei
ten ruim 2.600 mensen van 45 jaar en
ouder ingeschreven en bij de hoge
scholen ruim 9.000. Veruit de mees
ten studeren in deeltijd. Bij de univer
siteiten wordt het aantal ouderen klei
ner naarmate de leeftijd toeneemt.
Tussen 45 en 54 jaar zijn het er nog
meer dan 1.800, vanaf 65 jaar slinkt
hun aantal tot iets onder de 200.
Naast het volgen van colleges zijn er
ook ouderen die thuis achter hun pc
studeren. Bijna 5.000 mensen van 46
jaar en ouder doen dat aan de Open
Universiteit. Dat is bijna een derde
van het totale aantal ingeschreven stu
denten en meer dan ooit. Karina Me
ijer (53) is één van hen. Ze hoopt deze
zomer haar bachelor rechten te halen
om daarna door te gaan voor haar mas
ter. Ze wilde vroeger altijd al stude
ren, maar werd steeds uitgeloot. „Dat
bleef wringen", vertelt ze. „Bovendien
heb ik al lang de ambitie om iets an
ders te gaan doen, maar voor wat ik
heel graag wil, heb je een titel nodig.
Dus er was een dubbele aanleiding
om naast een drukke baan toch nog te
gaan studeren. Het is een pittige stu
die, je moet enorm veel uit je hoofd le
ren, maar ik heb geen enkel probleem
met de discipline die daarvoor vereist
is. Het belangrijkste is dat je het er
voor over moet hebben. Bovendien
gaat het beter naarmate je het langer
doet en als je ouder bent, kun je ook
goed plannen."
HOVO-student Peter van den Oete
laar kiest bewust niet voor thuis stu
deren. Hij vindt het juist stimulerend
om iets met een groep te doen. „Met
z'n allen een college volgen, is levendi
ger dan studeren via internet, want
dan zit je toch de hele tijd in je eentje
voor een scherm. Ik ben nu met gelijk
gestemden onder elkaar, heb leuke en
interessante gesprekken en soms orga
niseren we een reisje als vervolg op
een cursus. Als je thuis studeert, heb
je dat allemaal niet."
Van Helvert zegt dat studeren aan een
HOVO vijftigplussers het meest aan
spreekt omdat het weliswaar op uni
versitair niveau is, maar vrijblijvender
dan een voltijdstudie. „Niet iedereen
wil nog tentamens doen. Je kunt hier
zo'n beetje alles studeren, maar je be
haalt er geen diploma mee."
Wie interesse in een studie als hobby
heeft, moet het wel zelf betalen, want
deze vorm van studeren heeft geen
'maatschappelijk nut', zoals dat heet.
Van Helvert: „Je doet het vooral voor
jezelf. De doelstelling van deze groep
is leren. Een leven lang leren, nemen
wij letterlijk. Een begrip als 'de eeuwi
ge student' was vroeger negatief; ie
mand die op kosten van zijn ouders
niet van school was weg te slaan. Nu
is het een geuzennaam. Er zijn men
sen bij die op hun 92e nog studeren."
ZATERDAG 31 JANUARI 2015
door Dick Hofland
Tjhoen Oei (77)
reageren?
spectrum@depersdienst.nl
