VERDIEPING 15
De hakken gaan in
het zand. Cartoonis
ten, striptekenaars,
scenarioschrijvers
en uitgevers uit de
hele wereld zijn
niet van plan om
een toontje lager te zingen nu acht re
dactieleden van het blad Charlie Heb-
do zijn doodgeschoten. De stemming
op het International Comics Festival
in Angoulême is er een van vastbeslo
tenheid. „Wij zullen niet wijken."
Het grootste stripfestival van Europa,
dat jaarlijks in de Franse stad wordt ge
houden, valt drie weken na de aansla
gen in Parijs. Angoulême is een plaats
waar de straten namen dragen als Rue
Hergé en Rue Goscinny, waar huizen
beschilderd zijn met stripfiguren en
bijna iedere winkelier een plakkaat
met 'Je suis Charlie' voor het raam
heeft hangen. Het is het mekka van de
stripwereld.
Dit jaar verwacht de organisatie van
het vierdaagse festival - dat donderdag
begon - 200.000 bezoekers, een re
cord. Uit 17 landen zijn 750 journalis
ten naar de stad gekomen. De direc
teur van het festival, Franck Bondoux,
beseft dat de enorme belangstelling
het gevolg is van Charlie Hebdo. „De
aanslag heeft iedereen wakker ge
schud. Angoulême was altijd een festi
val waar humor, fantasie, avontuur en
mooie tekeningen centraal stonden.
Dat is voor altijd veranderd. Voortaan
is verantwoordelijkheid een onderdeel
van Angoulême. Wij voelen ons ver
antwoordelijk voor het vrije woord.
Dat dragen we vanaf nu nadrukkelijk
uit. We publiceren wat we willen en
laten ons niet tegenhouden."
Bondoux laat het niet bij woorden.
Geen zelfcensuur op het festival en er
is een nieuwe prijs, de Charlie Hebdo
prix de liberté d'expression, voor talent
volle striptekenaars in landen waar
het slecht gesteld is met de vrijheid
van meningsuiting. „We moeten de
democratie niet laten vallen. Daar
draait het om. Democratie betekent
vrijheid, een samenleving waar zwart
en wit, joden, moslims en christenen
naast elkaar kunnen leven. Het is nu
tijd om je daar sterk voor te maken."
Voorlopig moet de democratie op het
festival flink verdedigd worden. De
straten zien blauw van de politie.
Een omroeper laat via speakers weten
dat mensen geen tassen, rugzakken of
pakjes onbeheerd mogen achterlaten.
Bij iedere expositie moeten alle bezoe
kers langs de metaaldetector en wor
den de tassen geopend. Zelfs kinderen
staan in de rij om de armen omhoog
te heffen voor de detector. Een vrouw
in de rij vindt het niet erg. „Het is op
dit moment het beste wat je kunt
doen. Het festival moet doorgaan. We
moeten niet toegeven aan een paar ter
roristen."
Ook voor Le Lombard, de grote Bel
gische uitgeverij van onder meer Kuif
je, Bernard Prince en Thorgal, veran
dert er niets, zegt André Querton van
het uitgeefteam. „Wij brengen strips
voor de hele familie uit. Le Lombard is
niet provocerend. Wij zijn middle of
the road, maar wij houden ook van
beeld. En daar zijn de salafisten tegen.
Net zoals de protestanten vroeger in
Nederland. We zijn 100 procent soli
dair met de collega's van Charlie Heb
do. Dat geldt voor al onze tekenaars."
Het festival heeft de speciale tentoon
stelling over het tijdschrift Charlie
Hebdo buiten het centrum van de
stad geplaatst, in een museum aan de
andere kant van de rivier de Charente.
Alle exposities staan aangekondigd op
enorme banners, maar de naam Char
lie Hebdo staat er niet op vermeld.
Om geen belangstelling van kwaadwil
lenden te trekken, is zelfs aan de bui
tenkant van het gebouw niet te zien
dat hier het eerbetoon aan het anar
chistische blad wordt gegeven.
Na de gebruikelijke controle stuit de
bezoeker op zes leden van de mobiele
brigade. De breedgeschouderde man
nen kijken speurend rond. Bij de in
gang van de zaal volgt een tweede con
trole. Op de expositie is de geschiede
nis van het blad in chique glazen vitri
nes ondergebracht. Bezoekers lopen
eerbiedig rond. De Vlaamse uitgever
Johan Stuyck krijgt er 'een vreemd ge
voel' bij. „Charlie Hebdo heeft nu eeu
wigheidswaarde gekregen. Dit past to
taal niet bij de geest van het blad. Het
is ineens een artistiek product gewor
den terwijl het eigenlijk niets meer
dan een weggooikrant was."
ZATERDAG 31 JANUARI 2015
door Rob Musters
Guillaume Penchinat en Jean-Francois Biguet
De fwee jonge Franse cartoonisten Guillaume Penchinat (rechts)
en Jean-Francois Biguet, beiden 28 jaar oud, vinden het opmerkelijk dat
rechtse politici ineens op de bres staan voor het links-anarchistische blad
Charlie Flebdo. Biguet: „Op het eerste gezicht denk je dat de rechtse politici pu
blicitair gezien een graantje willen meepikken, maar in feite wordt de vrijheid
van meningsuiting zowel door links als rechts gekoesterd. In de landen waar de
moslims vandaan komen, bestaat die vrijheid meestal niet. Wij willen die vrij
heid hier. Zo zitten we in elkaar." Penchinat:„Uiteraard waren we geschokt
door de aanslagen, maar nu, na een paar weken, denk ik dat zelfs extreem
geweld niets verandert. Er zijn altijd politieke en geëngageerde cartoons
geweest en dat zal ook in de toekomst zo blijven." Biguet en Penchi
nat brengen het blad Radio as Paper uit. Biguet: „Het was een
magazine van een radiostation dat vol stond met
strips. Toen het station failliet ging, zijn we
doorgegaan met het blad."
Miguel Montenegro
Cartoonist Miguel Montenegro uit de Portugese
hoofdstad Lissabon vreest dat de wereld veranderd
is na de aanslagen in Parijs. Montenegro: „Ik hoop
dat de regeringen niet in een kramp schieten en de
beveiliging nog verder opvoeren. Het is zeer onprettig
als er overal camera's hangen en als de geheime dien
sten mijn mail checken. Het gevoel dat je in de gaten
wordt gehouden. Hier op het festival ook. Bij iedere
expositie moet je langs een metaaldetector en moet
je je tas openmaken. Ik haat dat."
Montenegro maakt historische strips en humoris
tische cartoons. Hij heeft werk gemaakt voor het
Amerikaanse Marvel Comics en timmert nu aan de
weg met de strip Psychoducks. Montenegro: „Ik ben
afgestudeerd als psycholoog en ik vind het grappig
om met dat thema te spelen. Mijn strips zijn niet bele
digend. Charlie Hebdo is niet mijn stijl. Het blad heeft
een slechte smaak, vind ik, maar heeft wel recht op
die slechte smaak. Ik denk dat cartoonisten overal
ter wereld op dezelfde voet doorgaan. We blijvenJ
voor de vrijheid van meningsuiting staan."
