4 BUITEN
Akkervogels staan in de belangstelling. Daarbij is het als met
zoveel dingen: pas als iets schaars of zeldzaam wordt, krijgt
het de waardering die verdient. Het is een zeldzaamheid
geworden dat je boven je hoofd meerdere zingende
veldleeuweriken hoort. En een klucht van tientallen
patrijzen, zoals je die nog maar enkele decennia geleden bij
iedere tocht door de polder kon tegenkomen, komt
nauwelijks meer voor. Geen wonder dus dat akkervogels
steeds meer in de belangstelling staan bij vogelaars en
vogelbeschermers. Daarbij gaat het echter vooral om de
vogels die op akkers broeden. Maar ook in de winter telt
ons akkerlandschap de nodige bewoners en ook daarmee
gaat het in veel gevallen helaas niet al te best.
Eerst maar het goede nieuws. Ak
kers met overstaand gewas, zo
als graszaad of luzerne trekken
nog steeds veel vogels aan. Dat
zijn in de eerste plaats planten-
eters; vaak soorten uit het hoge
noorden, die hier de winter
doorbrengen.
De toendrarietgans is zo'n soort. Het is de
enige gans die in zijn voorkomen vrijwel
beperkt is tot akkers. Andere ganzen, zoals
de rotgans, de brandgans en de grauwe
gans zijn weliswaar ook volop op akkerland
te vinden, maar die zijn ook op weiland,
en/of in het buitendijkse gebied heel ge
woon. De toendrarietgans niet; daarvan zit
hooguit eens een verdwaald exemplaar tus
sen de kolganzen in het weiland, maar zijn
echte voorkeur gaat uit naar akkers. Soms
met oogstresten van aardappelen of suiker
bieten, maar ook het jonge wintergraan is
erg in trek bij de rietganzen. Er zijn gebie
den, zoals de Zak van Zuid-Beveland en
het oostelijk deel van Schouwen-Duive-
land, waar je in de winter altijd wel toen-
drarietganzen kunt vinden. Maar hun aan
tal neemt zeker niet toe en in sommige tra
ditionele overwinteringsgebieden zijn ze
verdwenen.
Voor kleine zwanen geldt in veel opzichten
hetzelfde. Hun menu is ongeveer als dat
van de rietganzen, maar hun voedselkeuze
is iets breder. Kleine zwanen foerageren
ook wel in ondiep water, waar ze vooral gra
zen op fonteinkruiden. Daarnaast komen
ze voor op graslanden, zoals op het Platte
van Walcheren. Maar juist in die grasland
gebieden is hun aantal heel sterk terug gelo
pen of ze komen er helemaal niet meer. Op
akkers vind je ze nog wel; soms in gezel
schap van de verwante wilde zwaan. Maar
ook daar is het aantal sterk terug gelopen.
Veel akkers zijn in de winter helemaal kaal
en het hoeft geen betoog dat daar voor vo
gels niks te zoeken valt. Akkers met over
staand gewas, maar vooral ook stoppelvel
den zijn erg in trek bij muizeneters. Roofvo
gels als de buizerd en de torenvalk zijn ner
gens zo talrijk als juist hier. De enorme
muizenplagen die momenteel om zich
heen grijpen in het noordoosten van Neder
land laten zien hoe buitengewoon belang
rijk de rol van die muizeneters is. Zeker nu
er steeds meer knaagdieren komen die - als
gevolg van ongeremd en onnadenkend ge
bruik - immuun zijn voor allerlei vergiften,
is het zaak om muizeneters op de akker te
koesteren. En daarbij gaat het niet alleen
om roofVogels en uilen. Blauwe reigers foe
rageren ook heel veel op akkers en als je ze
een poosje in de gaten houdt zie je dat ook
reigers ware muizenverslinders zijn. Het
zelfde geldt voor kraaien, al moet tegelijk
gezegd worden dat zij rasopportunisten
zijn als het om voedsel gaat. Muizen staan
op het menu, maar in het akkerlandschap
vinden ze tal van andere voedselbronnen.
Een voor de fazanten bedoeld maisakkertje
of een open liggende berg met kuilvoer ge
nieten net zo goed hun warme belangstel
ling.
Op de winterse akker zijn ook nog wat zo
mervogels die proberen de winter te overle
ven. Zij hebben het moeilijk. Overwinteren
de leeuweriken sneuvelen vooral rond deze
tijd van het jaar door gebrek aan voedsel en
patrijzen lijden behalve onder te weinig
eten ook aan het gebrek aan dekking. Op de
kale akkers vormen ze een makkelijke
prooi voor roofvogels. Al met al zijn er
meer dan voldoende redenen om wat meer
aandacht te besteden aan op de akker over
winterende vogels. Niet alleen voor voge
laars zijn ze interessant; voor de boer kun
nen ze - naast de schade die sommige soor
ten veroorzaken - ook veel schade helpen
voorkomen!
doorChiel Jacobusse
HETZEEUWSE LANDSCHAP
WATERDUNEN
Vogels op de
winterakker
Buizerd op een kale akker
Peter Ploegaert: „Mensen zoeken
naar unieke plekken om op vakan
tie te gaan. Kijk naar onze strand-
slaaphuisjes. Een groot succes."
foto Ronald den Dekker
