Ü5» Memorial is de moeder van de Russische mensenrechtenbeweging. Maar de organisatie heeft het zwaar in het huidige Rusland. Mogelijk beslist de rechter woensdag over haar liquidatie. 12 SPECTRUM buitenland Elk jaar komen in Mos kou een paar honderd mensen bijeen op het Ljoebjankaplein voor het gebouw van de Russische geheime dienst FSB, de voorma lige KGB. Ze lezen namen voor van slachtoffers van het Stalinregime en branden kaarsjes voor hen. De laatste jaren waren er geen rege ringsvertegenwoordigers bij aanwe zig. Terwijl die ongetwijfeld ook fami lieleden hadden die bij de zuiverin gen zijn omgekomen. Maar de Sovjet repressie is een ongemakkelijke waar heid in het Rusland van Poetin. En Memorial, die de jaarlijkse bijeen komst organiseert, is als een onbe haaglijk geweten voor het Kremlin. Hoewel al meerdere organisaties in het gedrang waren gekomen, meldde het persbureau Interfax in oktober on verwachts dat het ministerie van Justi tie de mensenrechtenorganisatie wil opheffen. Woensdag doet de rechter uitspraak in de zaak. Memorial kwam eind jaren tachtig op als een burgerinitiatief dat de glasnost en perestrojka van Michaïl Gorbatsjov aangreep om onderzoek te doen naar de Sovjetterreur. Geestelijke vaders waren mensenrechtenridders als Andrej Sacharov en Sergej Kovaljov, die de Sovjetbruutheid aan den lijve hadden ondervonden. De archieven gingen open en de slachtoffers van de zuiveringen, de politieke gevangenen en de in inrichtingen opgeborgen dwarsliggers kregen een naam. Aanvankelijk kon Memorial rekenen op respect en redelijk vrij haar gang gaan. Maar de tijden zijn veranderd. Nu moet de beweging, evenals veel an dere mensenrechtenorganisaties, het ontgelden. „Al meer dan twee decen nia controleert het ministerie van Jus titie om de vier jaar onze registratie. Het was nooit een probleem, tot het bijna drie jaar geleden ineens moeilijk begon te doen", vertelt directeur Arse- ni Roginski (71). Het moment dat hij noemt, valt sa men met de algehele verslechtering van de mensenrechtensituatie in Rus land: de terugkeer van Vladimir Poe tin als president. Volgens Roginski, die in de jaren tachtig vier jaar opge sloten zat vanwege het verspreiden van ondergrondse geschriften, zou het ministerie zich beklagen over de structuur van Memorial. Memorial heeft overal afdelingen in het land, maar die zijn alle onafhanke lijk. Van een centrale organisatie is geen sprake. En daar kunnen de amb- tenaren van het ministerie niet zo veel mee. Althans, zo luidt het offici eel. Waarschijnlijk is zo een stok gevon den om de hond mee te slaan. Want Memorial uitte in de loop der jaren steeds vaker kritiek op het Kremlin. Of het nou ging om de behandeling van Poetins grootste opposant Aleksej Navalny, om een wet die toestaat dat huizen van familie van terroristen te gen de grond gaan of om de oorlog in Oekraïne: Memorial trok aan de bel. Dat heeft ook bij een deel van de Rus sische bevolking kwaad bloed gezet. Want de onderwerpen waarop de or ganisatie zijn pijlen richt, werken in het huidige tijdsgewricht als een rode door Joost Bosman Memorial-directeur Arseni Roginski. foto Joost Bosman

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2015 | | pagina 68