SPECTRUM 5
ii
„Via de website overstroomik.nl en de
app. Daarop kunnen mensen zien hoe
hoog het water komt op de plek waar
je woont. Wat de vluchtroutes zijn."
Hoe zit dat bij u thuis
„Ik woon in de historische binnen
stad van Leiden. De oude centra van
steden liggen op hoog zand. Vroeger
wisten ze namelijk heel goed dat ze re
kening moesten houden met hoogwa
ter. Pas later zijn ze gaan bouwen op
lager gelegen grond. Als de zeekering
het niet zou houden door een combi
natie van hoogwater én een storm,
dan komt het bij mij thuis tussen de
20 en 30 centimeter hoog. Dus kan ik
uitwijken naar de eerste verdieping.
Maar vergis je niet: als het water bij
mij 20 centimeter hoog staat, dan is
het elders ook zo. Dus de toevoer van
elektriciteit en water stopt snel."
En dan?
„Zo snel mogelijk de badkuip vol la
ten lopen bijvoorbeeld, om een voor
raad drinkwater te hebben. Zulke tips
staan in de app."
U houdt zich al twaalf jaar met hoogwa
ter bezig. Bent u zelf weieens bang?
„Nee, niet echt. Als staatssecretaris
van Verkeer en Waterstaat (van 2002
tot 2007, red.) had ik nog een rubber
bootje op zolder liggen, maar laatst
bleek dat inmiddels door de muizen
opgegeten. Nee, bang word ik van gro
te stormen als tyfoons, die we geluk
kig in Nederland niet kennen. Denk
echter aan de Verenigde Staten; de ge
volgen in New Orleans en New York
heb ik zelf gezien en die zijn desas
treus. Alles gaat kapot door de kracht
waarmee het water de stad over
spoelt."
Maar door de klimaatverandering kun
nen wij best ook te maken krijgen met
zulke stormen?
„Dat is inderdaad niet uitgesloten. So
wieso blijft de zeespiegel stijgen. Ri
vieren kunnen het water daardoor
minder goed afvoeren en vanuit de
zee stroomt het terug. Bij Dordrecht
kan het dan flink opstuwen."
En dat kunnen we aan?
„Ja, in verreweg de meeste gevallen
wel. Maar belangrijk is dat we ook we
ten hoe we het kunnen oplossen. We
weten inmiddels precies wat er ge
beurt als een dijk doorbreekt, hoe
hoog het water komt en hoelang het
duurt voordat het wegloopt. Na de
Watersnoodramp in 1953 dachten we
vooral aan preventie: hoe hoog moe
ten we de dijken maken? Nu kijken
we ook naar het 'wat als?'-scenario.
Dan moet je precies weten hoeveel
mensen in een gebied wonen, welke
bedrijven er staan en of er risico's
zijn, zoals een kerncentrale. Maar ook:
welke wegen liggen in een gebied?"
Wegen?
„Onder andere om te vluchten. In
New Orleans konden mensen maar
één kant van de snelweg gebruiken
omdat er een vangrail tussen zat. Wij
hebben nu gezorgd dat die hier naar
beneden kunnen, zodat beide helften
open zijn."
En dan? Waarheen?
„Dat weet je niet van tevoren. Dus
moet je op het moment zelf burgers
van informatie voorzien. Maar het
helpt als mensen zich vooraf informe
ren. Bijvoorbeeld als je hier in Den
We zorgen
dat de kans
dat je
overlijdt
aan de
gevolgen
van een
overstro
ming nooit
hoger is
dan 1 op
100.000
Haag woont: weet dat de A44 en A4
zo laag liggen dat ze onderlopen en je
je eigen dood tegemoetrijdt."
Dus dan beter het dak op?
„Dat kan een optie zijn. Gelukkig bou
wen we hier hogere huizen dan in
een stad als New Orleans, waar vooral
bungalows staan."
Ondergelopen snelwegen, het dak op.
Heftig...
„Als we met een overstroming te ma
ken krijgen - let wel: die kans is dus
heel klein - dan hebben we een pro
bleem. Veel erger dan een paar natte
voeten. De Randstad ligt diep. Meest
al heb je in zo'n situatie maar 24 uur
om je voor te bereiden, want een com
binatie van storm en springtij zie je
pas kort van tevoren aankomen. Dat
betekent dat je bij een dreiging vanuit
zee in de Randstad maar zo'n 15 pro
cent van alle inwoners kunt evacue
ren. Als de rivieren dreigen te over
stromen is het anders: dan hebben we
veel meer tijd, dat is een kwestie van
dagen."
U denkt dat burgers zich daarop kunnen
voorbereiden?
„Ik verwacht echt niet dat ze nu mas
saal blikken eten en kaarsen gaan in
slaan, dat heb ik zelf ook niet gedaan,
maar het is goed om te weten wat er
kan gebeuren en waar je aan moet
denken. Dat bewustzijn is ook nodig
bij de regionale veiligheidsregio's,
brandweer, politie en ziekenhuizen
moeten zich voorbereiden."
Zij lopen achter?
„Dat verschilt. Rotterdam bijvoor
beeld, als knooppunt van zee en ri
vier, is heel ver. Maar sommige ande
re regio's nog niet. Zij zijn heel hard
bezig nu om rampenplannen aan te
scherpen. Maar er worden nog steeds
brandweerkazernes op het laagste
punt van de stad gepland, dat moet
echt niet meer gebeuren. Zij lopen
dan als eerste onder en kunnen geen
hulp meer verlenen. We denken bij
rampen vaak aan de gevaren van
brand, gas en chemische stoffen, maar
niet aan water, en juist water legt de
maatschappij veel meer lam."
Mooi als wij het optimaal regelen, maar
buurlanden doen dat niet.
„Nee, Duitsland regelt het anders. Zij
beschermen zich nog deels met zand
zakken. Maar het belangrijkste is dat
ze bijvoorbeeld de rivieren niet ver
smallen, waardoor ze het water zou
den opstuwen en vaart geven. Buur
landen mogen waterproblemen niet
afwentelen. Dat is inmiddels op mijn
initiatief Europees geregeld."
reageren?
spectrum@depersdienst.nl
Omdat het twintig jaar geleden is dat grote delen van het
rivierengebied werden geëvacueerd, voert het Rijk met an
dere organisaties een campagne om Nederlanders bewus
ter te maken van de gevaren van overstromingen.
Op de website overstroomik.nl en de gelijknamige app, kan
iedereen zien hoe hoog het water kan komen in zijn eigen
huis. Er staat een kaart op met de droge plekken in de di
recte omgeving. Ook wordt aangegeven hoeveel tijd er is
om te evacueren, wat de vluchtroute is en of die niet onder
water loopt.
