in liefdevolle herinnering
ZEELAND 41
Susan rouwt om haar
moeder, die ze nooit
heeft gekend.
In deze rubriek
praten mensen
over verlies,
rouw en hoe
het leven
verder gaat.
Heiltje Sparrius
ïo januari 1933 - 25 december 1964
Moeder Heiltje overleed vijf
tig jaar geleden op eerste
kerstdag, toen Susan twee
was. Dan heb je als doch
ter, uiteraard, geen herinne
ringen aan je moeder. Toch wil Susan ver
tellen. Over geboortemoeder, over tweede
moeder en over rouw.
Susan is Susan van der Beek. Ze is 52 jaar,
getrouwd, heeft een zoon en twee dochters
en woont in een verbouwde boerderij in
Kleverskerke. Daar coacht ze stiefouders.
Tien jaar geleden kwam ze vanuit Dor
drecht naar Zeeland, waar ze als sector-
hoofd bij het Zeeuwse sociaal-cultureel
kenniscentrum SCOOP ging werken. Dat
deed ze tot 2010, daarna was ze actief als
zelfstandig tekstschrijver.
Susan werd geboren in Krimpen aan den
IJssel. Haar vader werkte daar bij de ge
meente. Het gezin - haar anderhalfjaar
oudere broer Han en 4,5 jaar jongere half
zus Dorine - volgde zijn carrière en ver
huisde mee naar de gemeente Ooststelling
werf in Friesland en vervolgens naar Oos
terhout in Noord-Brabant, waar hij ge
meentesecretaris werd.
Haar moeder was Heiltje Sparrius. Een aan
tal maanden na de geboorte van Susan
werd er bij Heiltje borstkanker geconsta
teerd. Ze werd geopereerd, maar de kanker
cellen waren uitgezaaid, ze overleed op 25
december 1964.
Susan: „Ik noem Heiltje mijn geboortemoe
der. Eigenlijk heb ik geen herinneringen
aan haar. Toch is ze altijd aanwezig ge
weest in ons gezin. Door een foto, die in
een zilveren lijstje in de woonkamer stond.
En ze kreeg ook altijd een plaats in de ver
halen die werden verteld. Door mijn werk
weet ik hoe belangrijk dat is."
Zelf maakte ze als kind mee dat de komst
van een stiefmoeder ook goed kan gaan. In
het voorjaar van 1965 kwam eerst Janke in
huis, de zus van Heiltje. Ze was maatschap
pelijk werkster in Den Haag en had een
jaar vrij kunnen krijgen van haar werkge
ver. Susan: „Tante Janke levert mij een eer
ste herinnering op. Zij lakte de tafel en zei
toen ze even weg moest tegen mijn broer
en mij: niet aanzitten. Natuurlijk deden we
dat wel. Toen ze terugkwam zag je alle
maal kinderhandjes in de lak staan."
Door tante Janke ontmoette Susans vader
zijn tweede vrouw. Een vriendin van Janke
kwam op visite, die nam haar jongere zusje
mee. Dat jongere zusje was Janine Veer
man. „Hoewel mijn vaders familie het best
snel vond", vertelt Susan, „trouwden ze in
het voorjaar van 1966. Daar heb ik ook een
herinnering aan: een mooie jurk en
lakschoentjes. Na enige tijd stelde ik mijn
broer voor om tante Janine maar 'mama' te
noemen. Ik weet niet meer of hij dat met
een deed, want hij had wel herinneringen
aan Heiltje. Toch heeft mijn stiefmoeder
zich op een goede manier in het gezin ge
past. Als je namelijk als tweede vrouw de
Dan realiseer je je:
mijn vroegste vroeger
is weg.
Dat kon ik met niemand
delen
plaats in wilt nemen van de eerste, gaan er
dingen mis."
Janine werd dus 'mama', voor Heiltje werd
de naam 'geboortemoeder' gereserveerd.
Rond haar twintigste ging Susan zich vra
gen stellen. Ze realiseerde zich dat ze be
paalde karaktertrekken niet van haar vader
had. Een zekere vurigheid, levenslust,
soms koppigheid: dat was Heiltje. Susan:
„In die tijd was ik onbestemd verdrietig. Ik
identificeerde me met Heiltje en dacht dat
ik met dezelfde genen ook wel borstkanker
zou krijgen. Dus, dacht ik, als ik een lief
krijg moeten we maar geen kinderen ne
men. Mijn trouwdag in 1992 was weer een
ervaring, waarop ik zo'n gevoel van diep
missen had. Mijn vader Andries van der
Beek en Janine Veerman zaten er bij. Bij
die gelegenheid worden de namen van je
ouders genoemd: Andries van der Beek en
Heiltje Sparrius. Dan realiseer je je: mijn
vroegste vroeger is weg. Dat kon ik met nie
mand delen. Ook bij de geboorte van mijn
eerste kind. Dat is een soort oergevoel. Je
wil vragen: mama, hoe was dat bij jou toen
ik kwam."
Zoon Helmer en dochter Bregje kwamen
vrij snel na elkaar. Dochter Kerewin liet
ruim twee jaar op zich wachten. „Na haar
geboorte wist ik even niet hoe het verder
moest. Een burn-out of een post-natale de
pressie, zo noem ik het nu. In Dordrecht
ben ik naar een praktijk voor rouwbegelei
ding gegaan. Ik wist dat ik iets met het ver
haal van Heiltje moest doen. Als een soort
ritueel heb ik mijn kinderen toen al eens
meegenomen naar haar graf. Maar het brak
niet door: het deurtje naar het grote ver
driet bleef dicht."
De omslag kwam in 2010, toen Susan een
opleiding professionele communicatie ging
volgen. Daar leerde ze over familiesyste
men, waar zowel de levenden als de doden
een plaats hebben. „Op de eerste cursusdag
was het meteen raak. Van wie ben je een
dochter, werd er gevraagd. En hoe ben je
ooit welkom geheten? Bij mij speelde een
zekere loyaliteit naar Janine. Zij had het zo
goed gedaan, dat verdriet om Heiltje niet
op zijn plaats was. We moesten ook ons le
vensverhaal opschrijven. Zo voelde ik pas
de impact die het overlijden van Heiltje
had gehad. Bijna vijftig jaar later ga je dan
alsnog een diep rouwproces aan. Pas toen
kon ik tot me laten doordringen, wie mijn
overleden moeder voor me geweest is. En
wat ze me gegeven heeft. Ik weet dat ze
goed orgel kon spelen. Na een opleidings
dag hoorde ik in de auto de orgelversie van
'Don't you worry child' van Swedish Hou
se Mafia. Thuis heb ik opgezocht wat voor
muziek dat was. Het bleek een uitvoering
te zijn van Jelle de Jong. Prachtig. Toen
dacht ik: dankjewel mama."
Een mooie afronding - Susan beaamt het -
van een proces, dat bijna een halve eeuw in
beslag heeft genomen.
Ze zegt: „Ik voel nu een ongelooflijk krach
tige liefde voor haar. Het graf in Krimpen
aan den IJssel is er nog. Jarenlang had ik
het niet bezocht. We hebben het nu hele
maal laten restaureren. Vorige maand ben
ik er op de dag voor kerst met mijn man en
oudste dochter naar toe geweest. We heb
ben een soort kerstkrans met rozen en een
kaars op haar steen gelegd. Het was voor
het eerst dat ik me niet meer zo verdrietig
voelde. Vreugde overheerste. Vreugde dat
zij er geweest is en dat ik haar dochter ben.
En dat het leven nu verder gaat. De lijn van
moeder naar dochter is hersteld, dat is het
grootste cadeau wat ik mezelf kan geven.
Voor mijn kinderen is dat ook heel erg be
langrijk. Wordt de band niet hersteld, dan
nemen zij dat onbewust weer mee. Nu is
de familielijn geheeld."
ZATERDAG 24 JANUARI 2015
Heiltj e was er altij d
door Jan van Damme
Heiltje Sparrius met dochter Susan, 1962.
Susan van der Beek
Hebt u ook mooie herinneringen aan een dier
bare die is overleden?
We willen uw verhaal graag delen in onze ru
briek 'In liefdevolle herinnering'.
U kunt contact opnemen met Ab van der Sluis:
0118-434003 ofchefnieuws@pzc.nl.
