Het had
allemaal
veel erger
gekund
DIZZIE 19
Win 'Het grotere
wonder' van Glavinic
Thriller van Lars Kepler
gruwelijk en expliciet
BOER BORIS
Voorleestips
van Boer Jan
we, ongefilterde werkelijkheid ziet. De illu
sie van de werkelijkheid komt alleen tot
stand omdat ze geregisseerd is. En je ziet
het ook met onze politici. Ze zijn tot in
hun vingertoppen gespindokterd om spon
taan en oprecht over te komen. Wij eisen
dat, maar het is heel erg ingewikkeld."
Hoe verhoudt zich dat tot de liefde?
„Er heerst zo'n soort idee bij mensen dat
ze de ware hebben gevonden. Dat denk jij
misschien ook wel. Statistisch is dat heel
erg onwaarschijnlijk. Zeven miljard men
sen, en jij vindt toevallig net die ene...
„De liefde is niet iets irrationeels dat je
overkomt alsof je wordt getroffen door een
bliksemschicht. Het is een besluit. Dat
heeft te maken met dingen die je erbij be
denkt. Met dingen die je in je hoofd hebt.
Daarover gaat Giro giro tondo."
Eigenlijk jammer, datje de liefde terugbrengt
tot een besluit dat mensen nemen.
Hij schudt zijn hoofd. „Ik vind het op een
bepaalde manier juist mooier en romanti
scher. Het beeld dat twee geliefden elkaar
treffen, zoals atomen uit deeltjes bestaan,
bevalt mij minder goed dan dat twee men
sen de keuze maken om van elkaar te hou
den." Omdat dat echter is?
„Dat is natuurlijk de vraag. Misschien is
echt of onecht wel helemaal geen crite
rium. Dat kun je niet meten."
Voor Giro giro tondo heeft Ilja Leonard
Pfeijffer een lastige vorm gekozen. Een
krans van vijftien sonnetten waarvan de
laatste regel de eerste vormt van het volgen
de gedicht. De veertien beginregels vor
men het laatste sonnet. Samen vertellen ze
hoe de cyclus van de liefde verloopt.
Loopje niet het risico dat de bundel een etala
ge van jouw vakmanschap wordt?
„Dat ik mij bedien van een moeilijk te reali
seren vorm wil niet zeggen dat het mij al
leen om de vorm te doen is. Integendeel. Ik
kies voor de strenge regels van de sonnet
tenkrans om te laten zien hoe het cyclische
verloop van de liefde gaat. Een relatie ont
wikkelt zich van verlangen naar beminnen
naar kwijtraken naar missen. Dat missen
wordt een nieuw verlangen en zo kun je
aan het einde van de cyclus weer van voor
af aan beginnen. Het is een rondedans,
waarnaar de titel ook verwijst."
Hij schaamt zich niet voor zijn vakman
schap, zegt hij. „Maar het is geen circusver
toning. Mensen mogen best 'oh' en 'ah' zeg
gen maar het is meer dan alleen een kunst
je." Hij heeft zich er weieens over be
klaagd, knikt hij, dat critici heel erg in de
vorm blijven hangen.
„Als ik het fatsoen heb om aandacht te be
steden aan de vorm, is het primitief om te
denken dat ik niets te zeggen heb. Ook als
ik vrije verzen schrijf, is er heel erg over na
gedacht. Als ik dat niet doe, zou ik mijn
naam als dichter niet waard zijn."
En nee, zijn poëzie is ook geen wiskunde
in taal.
„Dan suggereer je dat er een uitkomst is.
Poëzie heeft geen oplossing. Ze is wat zij
is. Net zoiets als een liedje op de radio
waarvan je misschien niet de hele tekst
hebt verstaan, maar waarvan je wel zeker
weet dat het over jou gaat. Als een gedicht
een raadsel is waarin het antwoord zit ver
stopt, zou een dichter een sadist zijn."
Nederland telt meer dichters dan poëzielezers,
zeg jij in jouw roman 'La superba'.
„Veel amateurdichters gebruiken poëzie als
een veredeld dagboek waarin ze hun emo
ties uitstorten. Dat is allemaal prima, maar
dat wil nog niet zeggen dat je daarmee een
lezer kunt bereiken. Een amateurdichter
huilt. Een professionele dichter maakt de
lezer aan het huilen. Een goed gedicht is
eerder een vraagteken dan een uitroepte
ken."
Eens in de zoveel tijd wakkert
ook in de Verenigde Staten zelf de
discussie weer aan of de Great
American Novel wel of niet be
staat en zo ja wat die dan precies
is? Vorige week nog weer, in The
New York Times, waar de discus
sie werd toegespitst op de vraag
of het schrijven van die ene ro
man die 'het complexe nationale
karakter' van Amerika van dat mo
ment het best in de kuif pikt, is
voorbehouden aan één auteur.
Als dat zo is, dan werd de Great
American Novel van de jaren ne
gentig geschreven door Richard
Ford. In 1995 publiceerde hij Inde
pendence day, de tweede roman
waarin hij schrijver en later make
laar Frank Bascombe als
centrale figuur opvoerde.
Niemand die de tijdgeest
zo wist te pakken als
Ford. Hij won zowel de
Pulitzer Prize als de
PEN/Faulkner met de ro
man: een unicum. Ford
zou een trilogie rond Bas
combe schrijven, dachten
we. Met The sportswriter
als eerste en The lay of the
land als afsluitende deel,
maar zie: de actualiteit
heeft Richard Ford ertoe
aangezet Frank Bascombe
van pensioen terug te roe
pen. Die actualiteit was
de orkaan Sandy die in
20t2 de Amerikaanse oost
kust teisterde.
In vier verhalen schetst
Ford, even vermakelijk als scherp,
wat Sandy bij Bascombe en zijn
directe leefomgeving aanricht. De
orkaan confronteert hem tegen
wil en dank met sterfelijkheid en
verleden. Hij is 68 en gaat onwille
keurig terugblikken.
In het laatste van de vier verhalen
neemt een oude vriend, die ster
vende is, contact met hem op. Hij
wil er niks van weten, maar ne
geer zo'n signaal maar eens. Zijn
ex bezoeken in het verzorgings
huis valt in dezelfde categorie. En
zo stuurt Richard Ford Bascombe
erop uit om uit te vinden hoe het
ooit welvarende, blanke deel der
natie aan de oostkust er in de
nieuwe eeuw, na die verwoesten
de storm, voor staat. De titel vat
het wel mooi samen: Het had erger
gekund. Thema's als de dood,
ouder worden, verlies van vriend
schappen en algehele teleurstel
ling in het leven maken dit boek
tot meer dan een naschrift bij de
trilogie. De tijdgeest is bij Ri
chard Ford in goede handen.
VRIJDAG 23 JANUARI 2015
ACTIE
Dizzie geeft tien exemplaren weg
van Het grotere wonder van Thomas
Glavinic. In dit boek overziet Jonas
zijn leven, terwijl hij tijdens de be
klimming van de Mount Everest
de elementen moet trotseren.
RECENSIE
In Stalker van Lars Kepler is Zweden in de
ban van een seriemoordenaar die zijn
slachtoffers eerst filmt. „Een origineel en
goed opgezet verhaal. De beschrijvingen
van de moorden zijn expliciet en gruwe
lijk", aldus een recensie op Dizzie.nl.
VIDEO
Boer Boris gaat naar zee is Prentenboek van
het jaar 2015. Boer Jan, bekend van
KRO's Boer zoekt vrouw, heeft voorlees
tips in het kader van de Nationale Voor
leesdagen die deze week van start gin
gen. Zie het filmpje op Dizzie.nl.
VERHALEN
door Theo Hakkert
HET HAD
ERGER
GEKUND
Het had erger
gekund
Richard Ford
Vertaling Frans
van der Wiel
224 blz.
De Bezige Bij
Antwerpen
19,99 euro
