Dizzieni
Een jaar van aardse poëzie
De grote oorlog
in klein verhaal
interview Met zingen
is de liefde begonnen.
Deze regel van Ilja
Leonard Pfeijffer is
het motto van de Poë
zieweek 2015.
N
18 DIZZIE
De mooiste boeken
ontdek je samen!
THEO HAKKERT
Zoals elke dag op de
heiligenkalender is
vergeven, zo gaat er
geen week voorbij
of die heeft een the
ma gekregen. De week van de
lentekriebels, de begraafplaats
of de cateraar zelfs.
Bij het lezen hebben het kin
derboek en de Boekenweek
hun stek veroverd, evenals de
Maand van het Spannende
Boek. En wat is het mooi om te
zien dat de Poëzieweek, volgen
de week weer, steeds serieuzer
wordt genomen en daarmee de
VSB Poëzieprijs en andersom.
Dat valt af te leiden uit het aan
tal bundels dat verschijnt. Kort
voor juni, de Maand van het
Spannende Boek, zijn de nieu
we thrillers niet aan te slepen,
in januari de poëzie niet.
Niet alleen nieuwe bundels; bij
Atlas Contact verscheen een
prachtige uitgave van De gedich
ten van Piet Gerbrandy, win
naar van de Jan Campert-prijs
voor de bundel Vlinderslag.
Het wordt interessant te zien
Opvallend veel
dwarsverbanden
tussen de vijf
dichtbundels van
VSB Poëzieprijs
of Piet Gerbrandy ook de VSB
Poëzieprijs ontvangt.
In Vlinderslag dicht Gerbrandy
naar cursieve stellingen toe. Op
linkerpagina's in prozagedich
ten, op de rechterpagina's in
terzinen en kwatrijnen. Naar
stellingen als: 'De kwaliteit van
zwemwater is voorwerp van
permanente zorg'. Met halver
wege, ter ontregeling, een ver
taling van een antieke dialoog.
Hoe sterk Vlinderslag ook is
Gerbrandy heeft bij de VSB be
hoorlijke concurrentie.
Wat opvalt aan de bundels op
de shortlist is het grote aantal
dwarsverbanden. Ik hoef niet
eens te chargeren als ik beweer
dat de vijf bundels gaan over
het ontstaan en het basale en
aardse van het leven en het
dierlijke in verhouding tot het
menselijke.
De titel van de bundel van
Alfred Schaffer vat het bondig
samen: Mens dier ding. Met Ar
chaïsch de dieren doelt Hester
Knibbe op mensen. Sasja Jans
sen liet een vacht op het om
slag zetten en ze trekt haar spe
cies aan: haar soort.
Peter Verhelst durft, in Wij tota
le vlam, in het groot naar de
sterren te kijken en in het klei
ne met warmte over intimiteit
te dichten. 'Het is zo moeilijk
je tedere dingen op een tedere
manier te herinneren'. Geef
hem de prijs.
Europa heeft vorig jaar uitvoerig
herdacht dat honderd jaar gele
den de Eerste Wereldoorlog uit
brak. Er verschenen mooie boe
ken, zoals Oorlog en terpentijn van
Stefan Hertmans. En nu, een
maand na het herdenkingsjaar,
krijgen we, als toetje voor goed ge
drag, een piekfijne korte roman
toegeschoven: 14 van de Franse
schrijver Jean Echenoz.
In 14 komt de oorlog niet geheel
onaangekondigd, maar wel ruw
en ongewenst, de rust verstoren
in een dorpje in de Vendée, de
streek onder Nantes. Anthime is
boekhouder in een schoenenfa
briek. Fietsend op een oude kape-
laansfiets hoort hij in de verte de
stormklok luiden. Storm in over
drachtelijke zin: mobilisatie.
Hoe Echenoz vervolgens be
schrijft hoe de jongemannen van
Anthime's generatie de kazerne
in worden gezogen, aan de oefe
ningen beginnen - met veel wijn
na afloop - en uiteindelijk in de
loopgraven belanden, is zo mooi
gedaan. In milde, empatische stijl.
Zo'n kleine gemeenschap laten
spiegelen met zo'n groot conflict,
prachtig gedaan.
Net iets te vaak merkt Echenoz
op dat alle dorpsjongens verwach
ten snel weer thuis te zijn. 'Op
tijd voor de septemberbestellin-
gen', volgens Charles, de onderdi
recteur van de schoenenfabriek
met wie het minder goed afloopt
dan hij had gedacht. Wat voor
bijna iedereen geldt. De oorlog is
nu eenmaal niet kieskeurig. Ran
gen en standen tellen niet.
Onder dit verhaal vertelt Echenoz
dat andere. Van hoe het zit met
Anthime en Charles en met de
mooie Blanche. Vertelkunst van
de bovenste plank.
Maartje Wortel winnares BNG Literatuurprijs
jjr
en druilerige namiddag in
Leiden. In de straat met
misschien wel de hoogste
kappersdichtheid van de
wereld, houdt Ilja Leonard
Pfeijffer (47) audiëntie.
Hij is een paar dagen terug
in de stad waar hij zo lang woonde, om te
praten over Giro giro tondo, de sonnetten
krans die hij maakte voor de Poëzieweek.
Morgen vertrekt hij weer naar Genua.
Daar is hij in de zomer van 2008 verzeild
geraakt en gebleven. „Ik hoefde in Neder
land steeds minder te dichten om dichter
te zijn."
In het café, aan een tafeltje naast de tap,
zo kan hij makkelijk een Chouffe bestel
len, verbaast hij zich dat het hem niet is
opgevallen dat de Breestraat zo veel kap
pers telt. Hij glimlacht beminnelijk als
hem wordt gevraagd of zijn kracht in zijn
haar zit. „Zoals Samson."
Het heeft een reden dat hij lang haar
heeft, zegt hij. „Ik heb een tijd gewoond
aan de Kraaierstraat, in een hoekhuisje
van een hofje op de begane grond. In die
straat was een kapper. Het meisje van de
kapper was een van de allermooiste meis
jes van Leiden. Elke dag precies om één
uur liep ze voor mijn raam om aan de
overkant naar de supermarkt te gaan om
daar een pakje melk en twee broodjes te
halen. En elke dag om kwart over één
liep ze weer terug langs mijn raam. Ik
was helemaal verliefd op haar. Te verliefd
om naar haar toe te gaan en mijn haar te
laten knippen. Tegelijk zou het ook ver
raad zijn geweest om naar een andere kap
per te gaan." Hij haalt een hand door zijn
haar en grinnikt. „En zo is het gekomen."
Het staat hem goed.
De liefde. Toen hem werd gevraagd om
het geschenk voor de Poëzieweek te
schrijven, was hij verheugd dat de liefde
het thema van 2015 is.
Ilja Leonard Pfeijffer maakte vijftien son
netten die samen de rondedans van de
liefde vormen. Giro giro tondo, een obsessie.
„De liefde is een snelkookpan waarin je
de dingen heel erg kunt uitvergroten."
Hij had natuurlijk ook een ander onder
werp kunnen kiezen om te zeggen wat
hij wilde. „Maar nauwelijks een beter."
Is 'Giro giro tondo' ook een korte kennisma
king met de thematiek van Ilja Leonard
Pfeijffer
„Het gaat over de liefde, maar ook en mis
schien meer nog over de verhouding tus
sen fantasie en werkelijkheid; tussen feit
en fictie. Speciaal in de liefde is het erg in
teressant om te onderzoeken in hoeverre
je grenzen kunt trekken tussen het beeld
dat je in je hoofd creëert van de ander en
de ander zoals die werkelijk is."
Een van de redenen waarom hij zo is geïn-
7
teresseerd in fantasie en werkelijkheid, is
dat het heel erg een thema van nu is, ver
telt hij. „Een van de meest voor de hand
liggende voorbeelden is hoe mensen zich
voordoen op de sociale media. Mensen
creëren een beeld van zichzelf. Op een ra
re manier willen we heel graag dat alles
echt en eerlijk is, tegelijkertijd is dat
moeilijker dan ooit te realiseren. Wat is
nog authentiek? Zo wordt bij reality tele
visie de illusie gewekt dat je de pure, rau-
Dizzie is hét online boekenplatform
van deze krant en staat vol nieuws, re
censies, interviews en informatie
over boeken en schrijvers.
Dizzie verbindt enthousiaste lezers
met elkaar en hun favoriete boeken.
Ga naar Dizzie.nl
ROMAN
door Theo Hakkert
Jean Echenoz -14.
Vertaling Martin de Haan. 121 blz.
De Geus, 15,95 euro.
BLOG
Voor haar roman Ijstijd kreeg
Maartje Wortel (32) gisteren de
BNG Literatuurprijs. Jonge schrij
vers komen daarvoor in aanmer
king als er twee of meer prozawer
ken op hun naam staan en ze niet
eerder een grote prijs hebben ge
wonnen. Ze kreeg de voorkeur bo
ven Hanna Bervoets en Naomi Re-
bekka Boekwijt. Wortel was recent
te gast bij een talkshow in Nijme
gen, waar ze vertelde dat ze niet op
Facebook en Twitter zit. Merel Da-
do was erbij. In haar blog op diz-
zie.nl legt ze uit waarom de schrijf
ster niet doet aan sociale media.
door Marjon Kok
De
ware
liefde
is een
illusie
Giro giro tondo
Ilja Leonard
Pfeijffer
Tijdens de Poëzie
week (van 29-1
t/m 4-2) is het Poë-
ziegeschenk gratis
bij 12,50 euro aan
poëziebundels
foto Gelya
Bogatishcheva
GIRO GIRO TONDO.
