66 We zijn er niet
voor om heel
Zeeland te
screenen, zoals
bij borstkanker
28 ZEELAND
DEMENTIE
Hoe eerder je de oorzaak van geheugenproblemen
opspoort, hoe beter je mensen kunt helpen. Het University
College Roosevelt in Middelburg heeft een test ontwikkeld
die inzicht geeft in wat er loos is met je geheugen.
naai Test. Ze verschillen behoorlijk van elkaar.
„De MMSE is nooit ontwikkeld om dementie
op te sporen", vertelt Andringa. „Huisartsen
en geheugenpoli gebruiken het om snel een in
dicatie te krijgen of er problemen zijn met het
geheugen." Bij de MMSE stelt iemand, bijvoor
beeld de huisarts, de vragen. „Dat wordt soms
als betuttelend ervaren. En de wijze waarop ie
mand vragen stelt, kan van invloed zijn op de
resultaten. Ook is de MMSE minder geschikt
voor het signaleren van geheugenproblemen
bij hoog opgeleiden."
De nieuwe Memorie Signaal Test kan iemand
zelfstandig uitvoeren, al is het geen zelftest.
„We zijn geen voorstander van zelftesten,
want je krijgt dan een uitslag die je met geen
enkele professional kunt duiden. Zie de test
als een soort kruiswoordpuzzel. Tijdens het
maken zit er een verpleegkundige bij."
Een ander verschil is dat de Memorie Signaal
Test ook iemands taalvaardigheid, ruimtelijke
oriëntatie en verschillende soorten geheugen
(korte en lange termijn) test. Ook wordt geke
ken in hoeverre iemand doel- en planmatig
kan denken en eigen initiatief toont.
Het afgelopen jaar heeft het UCR de Memorie
Signaal Test in de praktijk getest bij 343 men
sen. Daarvoor is samengewerkt met zorginstel
lingen, huisartsen, verpleegkundigen, Impuls
Zeeland en het bedrijfsleven.
Aanvankelijk waren huisartsen bang dat de
test zou zorgen voor onrust onder ouderen.
„Desondanks hebben veel huisartsen meege
werkt en hebben we geen klachten gekregen
over een toeloop van verontruste mensen."
De eerste onderzoeksresultaten bevestigen
wat Andringa al had beredeneerd: de Memo
rie Signaal Test lijkt gevoeliger dan de klassie
ke MMSE-test. Bovendien is die heel geschikt
om hem - onder begeleiding - thuis te laten
doen. „Door een goed scoringssysteem scha
kel je de verschillen tussen de afnemers uit."
Mensen vinden de Memorie Signaal Test lasti
ger om te maken, maar ook wel uitdagend en
leuk, heeft Andringa ondervonden.
Er is één nadeel, aldus de neurobioloog. „Op
de geheugenpoli bleek dat de test niet ge
schikt is voor mensen die al zware geheugen
problemen hebben. Want er wordt veel ge
vraagd van de zelfstandigheid van mensen."
De missie is dus geslaagd. Maar wanneer kun
nen Zeeuwse ouderen de test in de praktijk af
leggen? „Daarvoor zoeken we de samenwer
king met partners in zorg en welzijn in Zee
land maar ook met onderzoekers in Japan, Po
len, Portugal en Engeland. Verder heeft het be
drijf Memorie-care een tablet-versie gemaakt
van de test en dat bedrijf kijkt of het in de
markt te zetten is."
bekendste is. Momenteel lijden 7500 Zeeuwen
aan een vorm van dementie. Over 25 jaar zijn
dit er naar schatting meer dan 14.000.
„Door die toename zal de druk op de zorg toe
nemen", denkt neurobioloog Gerda Andringa.
Ze doceert cognitieve wetenschappen aan het
University College Roosevelt in Middelburg
en zoekt samen met Zeeuwse zorginstellin
gen naar een nieuwe (lees: eenvoudige en
goedkopere) manier om geheugenproblemen
op te sporen.
„De zorg verandert sterk. Er wordt vanuit ge
gaan dat mensen minder snel terecht moeten
komen bij de duurdere zorg. Als er een test is
die onder begeleiding thuis kan worden ge
daan en die een nauwkeurige indicatie geeft
van wat er aan de hand is, dan kun je de ziek
te beter behandelen. Huisartsen hoeven zelf
niet meer een test af te nemen en ze kunnen
direct aan de slag met de resultaten."
Veel mensen weten niet eens dat ze Alzhei
mer hebben, blijkt uit onderzoek naar
hersenen van veel overleden ouderen.
„Dat hoeft geen probleem te zijn. Men
sen die gelukkig zijn en die hun pro
blemen niet willen duiden, moet je
met rust laten. Maar wij denken
dat er een groep is die zich wel on
gerust maakt over het geheugen,
maar niet naar de huisarts durft
te stappen. Let wel: we zijn er
niet voor om heel Zeeland te
screenen, zoals bij borst- of
darmkanker. Je geheugen kan
achteruit gaan, terwijl je tevre
den bent over het leven."
Als basis voor de zoektocht naar
een nieuwe geheugentest, nam
Andringa Test Your Memory
(TYM), een test ontwikkeld
door de universiteit van Cam
bridge. Maar die test was na
tuurlijk toegesneden op de situa
tie in het Verenigd Koninkrijk.
En dus moest Andringa die we
tenschappelijk vertalen en door
ontwikkelen. Praktijkervaring
werd opgedaan bij de geheugen
poli's van ZorgSaam in Terneuzen.
Bij ZorgSaam is de klassieke geheu
gentest die artsen nu veelal gebrui
ken (Mini Mental State Exami
nation, MMSE) vergeleken met
de test die door het UCR is
ontwikkeld: de Memorie Sig-
Opa die eindeloos zoekt naar zijn
bril of moeder die regelmatig in
het geheugen graaft naar het
juiste woord. Zijn het de eerste
verschijnselen van dementie?
Het zou kunnen. Om daar achter te komen,
moet je nu nog naar een (dure) specialist.
Maar dat kan een stuk eenvoudiger en goedko
per. Want onder begeleiding van een verpleeg
kundige kun je straks thuis vaststellen of er
iets mis is met je geheugen.
Hoe ouder je wordt, hoe groter de kans dat je
een vorm van dementie krijgt. Dementie is
een verzamelnaam voor zo'n vijftig verschil
lende hersenziekten, waarvan Alzheimer de
Uh, waar heb ik
mij n bril gelaten?
door Jeffrey Kutterink
Gerda Andringa, UCR
Neurobioloog Gerda Andringa
zoekt naar een eenvoudige en
goedkopere manier om geheugen
problemen op te sporen.
foto Lex de Meester
