Roman als een ekster zonder staartpennen Verhaal achter waardig zwijgen DIZZIE 27 Volop herkenning bij verhaal over oma worden Opbeurende boeken op een deprimerende dag Ze besefte dat ze die kennis moest gebrui ken voor een roman. Tan is gestopt met het boek waarmee ze op dat moment bezig was en schreef De vallei van verwondering. Het verhaal begint in 1912 in Shanghai, wanneer Violet Minturn wordt gedwon gen om een maagdelijke courtisane te wor den. Als half-Chinese, half-Amerikaanse ontpopt ze zich als een zakenvrouw die handelt in verleiding en illusie. Ook haar moeder Lulu worstelt met haar identiteit. Vergeving speelt een belangrijke rol in het boek. „Violets moeder heeft haar verlaten. Zal ze dat haar moeder vergeven? Je wilt na tuurlijk graag lezen dat Violet haar moeder vergeeft en aan het eind iedereen herenigd is. Een happy end. Maar tijdens het schrij ven ontdekte ik dat Violet haar moeder nooit echt kan vergeven. Ze moet haar ver geven met het hart van een kind, maar kan niet terug in de tijd en weer dat kind wor den. De enige mogelijkheid is dat ze een nieuwe relatie begint met haar moeder." Amy Tan heeft zusjes in China. Haar moe der was daar eerder getrouwd en liet de meisjes er achter om in Amerika te trou wen met haar echte liefde. „Het lijkt alsof mijn zussen mijn moeder hebben verge ven", zegt Tan. „Maar soms komt hun woe de eruit. Dan zie ik ze denken hoe anders hun leven zou zijn geweest wanneer mijn moeder hen niet in China had achtergela ten. Ze zien in mij hoe anders ze dan wa ren geweest." Haar zusjes hadden het zwaar. Tijdens de culturele revolutie werden ze naar het plat teland gestuurd om te werken. Hun vader was piloot en stond aan de 'verkeerde' kant van het communisme. „Ze dachten dat mijn moeder naar Amerika ging om rijk te worden en te dansen met Fred Astaire. In werkelijkheid werkten mijn ouders heel erg hard. Ze verbeeldden zich dat ik heel close met haar was en dat hun moeder mij troostte, beschermde, mij elke dag vertelde dat ik zo'n mooi meisje was en mij van goe de adviezen voorzag." Lang verzon Amy Tan allerlei excuses. Ssommige daarvan waren waar. „Ze zat ge vangen in een huwelijk waarin ze mishan deld werd. Toen ze haar man verliet, kreeg ze de kinderen niet mee. Intussen namen de communisten de macht over en kon ze niet meer terug." Ze vindt het nog steeds fijn om te geloven dat haar moeder niet wist dat ze nooit zou terugkeren toen ze China in 1949 verliet. „Ik wil geloven dat ze dacht dat ze ooit haar dochters zou ophalen. Maar de relatie tussen China en de VS werd zo slecht, dat ze niet terug kon." Als ze zou geloven dat een moeder haar dochters zomaar zou ver laten voor een andere man, zou dat beteke nen dat ze haar ook zou kunnen verlaten. Haar moeder, die in 1999 overleed, is nog steeds sterk aanwezig. „Later, toen ze Alz heimer kreeg, zei ze in een helder moment dat ze spijt had van alles waarmee ze mij pijn had gedaan. Dat ontroerde mij zo. Dat is wat ieder kind van zijn moeder moet ho ren. Mijn zussen hadden het moeten ho ren. Maar ze weigerde zich schuldig te voe len." Van Ellen Ombre verscheen tien jaar geleden de roman Neger jood in moederland. Sindsdien was het stil. Dus een nieuwe roman van de Surinaams-Nederlandse schrijf ster is een gebeurtenis op zich. Ellen Ombre (66) publiceerde in de jaren negentig vier verhalen bundels, voordat ze zich in 2004 waagde aan haar eerste roman. Haar thematiek is door de jaren heen niet veranderd. Zij schrijft op fijnzinnige wijze over mensen die familiebanden en culturele grenzen als knellend ervaren en daar willen uitbreken. Mensen ook voor wie hun verleden vaak geheimen heeft. Dat was in Negerjood in moeder land zo, dat is zo in Erfgoed. Lakshmi Kanhai is de 30-jarige dochter van een Surinaamse moe der die in Nederland is gaan wo nen. Over de achtergronden hier van heeft ze altijd gezwegen. Moe der en dochter lezen veel, ook een vorm van zwijgen. Een leraar op school was moeders zwijgzaam heid ook al opgevallen. 'Zelden heb ik iemand zo waardig zien zwijgen'. Tot Lakshmi op een dag in het Mauritshuis, bij Vermeers Meisje met de parel, kennismaakt met een charismatische, oudere man, die haar even omstandig als vasthou dend het hof maakt. Zonder zijn achtergronden te kennen, begint ze een relatie met hem. Als ze zwanger raakt van de man, die ge trouwd blijkt, lijkt het er warem pel op dat haar moeder hier op heeft zitten hopen. Reden voor de dochter uit te zoeken hoe de re latie van haar moeder en haar bio logische vader in elkaar zat. Ombre ontrafelt deze geschiede nis op subtiele wijze, met een fraaie, klassieke toon in haar stijl. Helemaal onderaan de eerste pagi na van Liefde bij wijze van spreken, de zesde en meest ambitieuze ro man Yves Petry (47), strijkt 'een ekster die zijn staartpennen er gens aan is kwijtgeraakt' neer op een grasveld. Dezelfde vogel komt zeventig pa gina's verderop opnieuw voorbij vliegen. Rond pagina 200 fladdert de ekster nog altijd rond in de geest van Jasper Fielinckx. Zoals hij ook een vlinder, zo groot als een kinderhand, maar niet uit zijn gedachten krijgt. Alex Jespers vindt al die dieren maar lastig. Hij werkt aan een roman over Jasper Fie linckx en diens zuster Kristien. 'De trend om mensen te verdierlijken en hun gedrag te duiden in biologische termen, was destijds al in opmars maar nog niet zo domi nant als tegenwoordig. Ik had me er altijd verre van gehouden. Hij wrong met mijn literaire oriëntatie', schrijft Jespers. Een aardig voorbeeld van het ingenieuze Droste-ef- fect waar Petry de lezer op trakteert. Jespers is de schrijver van één zeer suc cesvolle roman, die niet re presentatief is voor zijn hele werk, maar de kachel rookt er goed van. Een ka chel die hij deelt met zijn uitgever. De heren zitten er warm pjes bij. Maar nu heeft Jespers het op zich genomen zijn vriend, in de vorm van zijn volgende ro man, uit te leggen wat hem zo fas cineert aan Jasper en Kristien. Die kent hij nog van de basisschool. Broer en zus verliezen hun ouders bij een auto-ongeluk. Wan neer Jasper weer uit het zieken huis komt, blijkt dat het ongeval hem heeft veranderd. Hij ziet zich zelf (volgens Jespers) als derde slachtoffer en 'hij doet of hij met hen is gestorven'. Het zou zelfs zomaar kunnen zijn dat ook zijn seksuele geaardheid een andere is geworden. Er ont spint zich een lastige driehoeksverhouding tussen hem, Kristien en Alex Jespers, waarin de drie telkens van rol wisselen. Dat is mooi gedaan. Liefde bij wijze van spre ken, de roman over de niet zo heel goede ge fingeerde roman Liefde bij wijze van spreken, is een gelaagd monster. Petry heeft Jespers tus sen het kernverhaal en zichzelf geschoven. Een interessant spel, maar het maakt ook dat de vele als serieus geponeerde literatuur opvattingen van Jes pers als hol en preten tieus in de lucht blij ven hangen. OMA GEBOORTE VAN EEN Hilary Mantel: 'Ik simuleer de vrije wil' MAANDAG 19 JANUARI 2015 RECENSIE De geboorte van een oma is de biografische roman van Rita Spijker, die voor het eerst oma werd. Lezers kunnen zich vinden in de persoonlijke beschrijvingen: „Zeer in nemend, integer en herkenbaar geschre ven", aldus recensies op Dizzie.nl BLUE MONDAY Het is Blue Monday vandaag, de meest deprimerende dag van het jaar. Op Diz- zie.nl vind je opbeurende boeken. Zoals Sjeumig, het debuut van Pepijn Lanen, be kend als Faberyayo van De Jeugd van Te genwoordig. Amy Tan foto Hollandse Hoogte ROMAN door Theo Hakkert Ellen Ombre - Erfgoed. 221 blz. Nijgh Van Ditmar, 19,90 euro. VAN EIGEN BODEM door Theo Hakkert Liefde bij wijze van spreken Yves Petry 334 blz. De Bezige Bij 19,90 euro RITA SPIJKER INTERVIEW Wolf Hall van Hilary Mantel (foto) is een historische roman over Thomas Crom well (1 485-1540), de manipulator aan het hof van de Britse koning Hendrik VIII. De BBC maakte er een tv-serie van. „Ik si muleer de vrije wil", zegt ze op Dizzie.nl.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2015 | | pagina 27