De honger naar meer huizen
verleidt Middelburg in de jaren
zestig tot de sprong over het Kanaal
door Walcheren. Dertig jaar later
zijn aan weerszijden van het kanaal
'separate werelden' ontstaan. Het
Stationsgebied moest de
verbindende schakel worden.
24 ZEELAND
STATIONSGEBIED MIDDELBURG
TUSSEN DROOM EN DAAD
Zeeland is een provincie van over
kanten. In de delta wordt overal
land doorsneden door water. Vaak
op natuurlijke wijze zo ontstaan,
soms door mensenhanden gegra
ven. Het Kanaal door Walcheren bijvoorbeeld,
aangelegd tussen 1870 en 1873, gelijktijdig met
het Walcherse deel van de spoorlijn Vlissin-
gen-Roosendaal.
Kanaal en spoorlijn zorgen voor een economi
sche opleving van Middelburg, dat veel van
zijn macht en rijkdom uit de Gouden Eeuw
had verloren. Maar ruim een eeuw later vor
men zij vooral een barrière. Pakweg de helft
van de Middelburgers woont aan de verkeerde
kant van het kanaal. Ze wonen in Zuid en wer
ken in de stad, of wonen juist in het centrum
en de wijken daaromheen en werken in Zuid
en het Sloegebied. Duizenden stedelingen ste
ken dagelijks het kanaal over om te werken en
te winkelen. Dat gaat gepaard met frustraties
als de bruggen weer eens open staan. Rotboot-
jes! Als dan ook nog eens de spoorbomen
dichtgaan...
De neiging is groot om aan de eigen kant te
blijven. Zo komt het gemeentebestuur medio
jaren negentig geschrokken tot de constate
ring dat 'separate werelden' zijn ontstaan. De
zoektocht naar een verbinding begint.
In het probleem ligt ook de oplossing beslo
ten. Het Stationsgebied en de Kanaalzone, die
samen een verrommeld stuk niemandsland
vormen, moeten juist een levendig gebied
worden waar Middelburgers van beide werel
den snel en veilig doorheen kunnen en, nog
liever, verblijven om elkaar te treffen. Van
breukzone naar koppelstuk.
Middelburg, dat in de VOC-tijd met Amster
dam om de macht streed, doet nu juist inspira
tie op in de hoofdstad. Een combinatie van
stadskantoor en schouwburg, zoals de Stopera
aldaar, zou het perfecte begin zijn van de her
ontwikkeling van het Stationsgebied, dat in
de Kwaliteitsatlas Middelburg 2030 van stede-
bouwkundige Riek Bakker wordt gepromo
veerd tot Strategisch Project.
Antiekhal Verhulst, Dansschool Janvier, de
voetgangersbrug over het spoor en het sein
huisje naast het station moeten wijken voor
kantoren, woningen en een nieuw busstation.
Een extra tunnel onder het spoor moet het ge
makkelijker maken van Zuid naar centrum, vi
ce versa, te fietsen. Een autovrije Stationsbrug
moet het pendelen bovendien veiliger maken
voor tweewielers en voetgangers. Extra voet
gangersbruggen zijn voorzien naast de Schroe-
brug en van de Kanaalweg naar de Maisbaai
(en later De Punt, nog later Ramsburg).
Jaap van den Bout is de penvoerder van het
Masterplan Stationsgebied dat het bureau
Palmhout Urban Landscapes in 1998 maakte.
„In algemene zin kun je zeggen dat de ambi
tie was om er een verblijfsgebied van te ma
ken. Al hebben wij dat minder wild geformu
leerd in ons plan hoor. Maar er waren inder
daad kansen genoeg om functies toe te voe
gen aan het Stationsgebied en de Kanaalzone.
De oude situatie was vreselijk slecht."
Rommelig. Geen mooie waterkant om van het
zicht op de binnenstad te genieten. „En als je
het station in Middelburg uitliep, reden de au
to's de koffer uit je handen", herinnert Van
den Bout zich. Of zoals Riek Bakker het des
tijds ongeveer verwoordde: 'Het stationsge
bied, daar wil je zo snel mogelijk weg'.
Uiterlijk is er veel verbeterd, constateert Van
den Bout. Met drie markante gebouwen van
Rijkswaterstaat, Waterschap Scheldestromen
en de gemeente Middelburg. Met een aantrek
kelijke promenade langs het water. Met een
overzichtelijk busstation en een groot plein
voor het station, zodat je rustig je koffer kunt
neerzetten om je te oriënteren op waar je
heen moet. „Het is goed geslaagd, in die smal
le strook die we ter beschikking hadden."
Maar nee, erkent de stedenbouwkundige, een
uitgaansplein met bijvoorbeeld horeca, is er
niet gekomen. „Dat kan ook niet. Je kunt er
geen binnenstad van maken. Wellicht was die
ambitie er wel in sommige Middelbrugse
hoofden, maar wij hebben die getemperd. Net
als dat Stopera-idee dat een groot gebouw
over het spoor heen moest worden. Dat had
met zijn megalomane volume geen aandacht
voor de openbare ruimte eromheen. Reuring
staat trouwens niet alleen voor cafés, reuring
heb je ook als er mensen lopen en fietsen."
De verbindingen tussen de separate werelden
aan weerszijden van het kanaal zijn verbeterd
- ook door het aquaduct en de N57. Verder
zijn er door de kantoren van het waterschap
en gemeente meer redenen om naar het Sta
tionsgebied toe te komen. En als werkgebied
is het veel aantrekkelijker geworden, vindt
wethouder Johan Aalberts.
Met die drie grote blikvangers en de kantoren
langs de Schroeweg werken er nu duizenden
mensen. Meer zullen het er niet worden. De
plannen voor nog meer kantoren tussen het
station en de Schroebrug zijn mislukt. Het On
dernemershuis - met onder meer de Kamer
van Koophandel - kwam er niet; daarna haak
te ook Woongoed Middelburg af „Achteraf be
zien misschien maar goed ook", verzucht Aal
berts. „De Kamer van Koophandel en Woon
goed zijn allebei veel kleiner geworden. Dan
hadden we nu leegstand gehad, dat was nog
erger geweest."
Het kanaal blij ft een
Wat is er terechtgekomen van de
Grote Plannen die volgens indruk
wekkende artist's impressions het
Zeeuwse landschap zouden her
scheppen? Vandaag: het Stations
gebied als schakel tussen stadsde
len van Middelburg.
door Maurits Sep
