ZEELAND GEPEILD
2 BUITEN
HOEDEKENSKERKE
In deze serie reizen we de pijlen achterna. Wekelijks landt er
eentje lukraak op de kaart van Zeeland. En precies daar, op
die toevallige plekken waar ze natrillend wijzen, nemen we
poolshoogte. Op akkers waar bieten op de rooier wachten,
op borrelende schorren en slikken, in door westenwinden
getekend bosgebied, op dromerige duinen - elk stukje
Zeeland heeft een verhaal.
door Jacoline Vlaander
Hij vindt het jammer dat het is
gesloopt. Het stemt hem wee
moedig, zegt hij. Hij voelt zich
nog steeds wat ontheemd.
Want hij kwam altijd graag
vanuit zijn werk in Heinkens-
zand hiernaartoe. Veel zwoele
zomeravonden bracht hij door onder de para
sols van Paviljoen De Steiger: „Dan genoot ik
van het weidse uitzicht, dronk een heerlijk
biertje, las de krant, ontmoette anderen." Hij
vond het er niet alleen ouderwets bruin café-
achtig-gezellig, met zelfs Belgische stamgas
ten en toeristen, maar waardeerde dat er in de
schemering geen drenzerige geluiden uit kra
kerige speakers klonken: „Ik heb een hekel aan
muziek op buitenterrassen; zeker in pittores
ke haventjes. Je wilt immers de golfslag rond
de meerpalen horen, het flapperen van een
vaantje, foeragerende meeuwen."
Voor het hek langs de getijhaven bij Hoede-
kenskerke kijkt Ton Stapels (55) uit over de
schommelende jachtjes van watersportvereni
ging De Val. Hij ontdekte de haast buiten
lands aandoende verstilling toen hij in septem
ber 2002 vanuit Doetinchem naar Goes ver
huisde: „Ik toerde regelmatig rond om de om
geving te verkennen." Hij werkte als juridisch
beleidsmedewerker bij de gemeente op de af
deling Milieu, en hield zich onder meer inten
sief bezig met de anti-hagelgenerator: „De ge
meente Borsele heeft volgens het CBS de
meeste hectare appels- en perenboomgaarden
in Nederland. Daarom hebben we er tien ha-
gelkanonnen staan. De problematiek spitste
zich vooral toe op geluidsoverlast. En ook juri
disch was het een uitdaging: geen landelijke
normen. Maar intussen is het geregeld in de
wet."
Vanaf de oprichting in 2014 van de Regionale
Uitvoeringsdienst Zeeland zijn alle milieu
ambtenaren van de provincie en de Zeeuwse
gemeenten ondergebracht in een milieudienst
in Terneuzen en rijdt hij dagelijks onder de
Westerschelde door, op steenworp afstand
vanwaar hij altijd boven zijn krant uitkeek
over het glinsterende slik, de scholeksters,
langs de havenhoofden naar de schepen.
„Sinds de dijkversterking is het oude wachtlo
kaal van de voormalige veerboot op de plaats
gekomen van Paviljoen De Steiger", wijst hij.
„Er was hier ooit een stoombootdienst naar
Terneuzen en Hansweert en weer terug. Van
een aantal keren per week in 1838 groeide dat
uit tot een heel regelmatige dienstregeling.
Pas in 2972 is het vanwege hoge exploitatiekos
ten en oplopende tekorten opgeheven. Het is
er hier levendig aan toegegaan: reizigers die
vertrokken en aankwamen; diligences rich
ting Goes en andere wagendiensten voor ver
voer over land."
Hij wil een boek schrijven over het verdwe
nen café dat vanaf het begin van de jaren vijf
tig is geëxploiteerd om wachtende passagiers
comfort te bieden. Inmiddels heeft hij erover
gesproken met Wies Burgel, de zoon van de
tweede eigenaar: „Die woonde er als kind,
heeft er van alles meegemaakt en richtte later
de watersportvereniging op. Indertijd heette
de uitspanning 'De Schelde Oever'. Een café
met een woon- en slaapkamer, geen douche
V -
v
en nog geen terras. Op de kaart prijkten kof
fie, flesjes bier, friet, ijs, uitsmijters, soep en
een paar eenvoudige gerechten. Ook werden
in die tijd bij een zak friet zure mossels ver
kocht; dan was het handig om het puntje eraf
te knippen om de azijn eruit te laten lopen.
En niet te vergeten de installatie van de softijs
machine in 1964: een ware happening. De eer
ste dag was het ijs gratis, vertelde Wies Burgel
mij."
Stapels geniet van die verhalen. „Je staat hier
midden in de geschiedenis", zegt hij. En al
wisselde het café door de jaren heen een aan
tal keren van uitbater en werd het flink gemo
derniseerd, de authentieke en verstilde sfeer
bleef: „Je hebt in deze provincie niet veel
meer van dit soort brasserietjes, denk ik. De
diversiteit verdwijnt. Als alle strandtenten en
bruine kroegen loungeclubs worden, prijst
Zeeland zich vanwege de eenvormige horeca
wellicht uit de markt."
Het uitgangspunt van zijn boek over Paviljoen
De Steiger is het vele historische bronnenma
teriaal dat volop beschikbaar is, aangevuld
met oral history: de verhalen van mensen die
het hebben gekend: „En allerlei beelden, van
vroeger en later. Ikzelf heb hier tijdens de laat
ste avond gefotografeerd; gasten boden ca
deaus aan, treurden. Daarom wil ik dat het
een uniek tijdsdocument wordt en hoop ik
dat er anderen zijn die hun ervaringen en ma
teriaal met mij willen delen. Ik ga een face-
book-pagina openen zodat de ontwikkelingen
voor iedere geïnteresseerde te volgen zijn." De
vormgeving en oplage van het boek zullen
voornamelijk een geldkwestie zijn, denkt hij.
Of hij een crowdfundingsactie gaat starten,
weet hij nog niet: „Dat vind ik eigenlijk de he
dendaagse vorm van bedelen."
En uiteraard zullen zijn eigen ervaringen niet
ontbreken: „Zonder kleurrijke herinneringen
ben je niets. Films en foto's, vriendschappen
die een levenlang duren - het vormt je, maakt
deel uit van je bestaan. Je kunt er telkens naar
toe terug om te zien wie je bent en waar je
vandaan komt." En daarom weet hij al hoe hij
het eerste stuk zal schrijven. Over het beeld
dat hem het meest trof, elke keer, als hij hier
kwam aanrijden, en dat ook anderen zullen
herkennen: „Je stijgt langs de dijk omhoog en
door de bocht heen wentel je eerst voorbij de
Westerschelde, dan langs de dommelende
bootjes in de havenkom en vervolgens, wat
omlaag in de ronding van de baai - Paviljoen
De Steiger." Het deed hem telkens denken aan
de vakanties in zijn jeugd, toen zijn vader nog
leefde. Het huisje bij St Just, Cape Cornwall in
Zuid-West Engeland, waar het oceaanwater te
gen de ramen spatte: „Ook die sfeer vond ik
hier, en wil ik laten terugkeren in mijn boek."
Heeft u herinneringen aan Paviljoen De
Steiger? Of beeldmateriaal van het café en
de haven? Het trefwoord van de
facebook-pagina die binnenkort verschijnt:
Grandcafe Paviljoen De Steiger.
Herinneringen in de steigers
Ton Stapels wil een boek schrijven
over Paviljoen De Steiger bij de ha
ven van Hoedekenskerke.
V
i
Herinnering aan de oude veerhaven
