Alle terreurverdachten bij elkaar moet ronselen tegengaan
AANSLAGEN PARIJS
10 IN HET NIEUWS
Franse gevangenissen zijn
kweekvijvers van terrorisme.
Jihadisten winnen er volop zieltjes.
PARIJS - Mohammed Merad
schoot zijn geweer leeg op een
joodse school in Toulouse. Mehdi
Nemmouche pleegde een viervou
dige moord in Brussel. Chérif
Kouachi was een van de mannen
achter de aanslag op Charlie Heb-
do. En Amedy Coulibaly schoot
een politieagente en vier gijze
laars dood.
Deze vier terroristen, die in twee
jaar dertig onschuldige levens na
men, hadden één ding gemeen.
Allen doorliepen dezelfde leer
school: de Franse gevangenis.
Frankrijk sloot lange tijd de ogen
voor de omstandigheden in zijn
overvolle gevangenissen, door de
Raad van Europa geduid als 'gren
zend aan menselijke onwaardig
heid'. Na de terreurdaden van vo
rige week zint de regering op
maatregelen om deze kweekvijver
van terrorisme te dempen.
In het seculiere Frankrijk was
nooit plaats voor moslim-aalmoe-
zeniers. Vandaag dienen niet
meer dan dertig gematigde
imams in de Franse gevangenis
sen, te weinig voor 70.000 gedeti
neerden. Dat heeft vrij baan gege
ven aan jihadistische imams.
Het verhaal van Chérif Kouachi,
een Charlie-terrorist, is illustra
tief. Hij was lange tijd een kleine
crimineel. Zijn eerste ontmoeting
met de radicale islam had hij in
2004, toen hij in contact kwam
met een extremistische imam in
zijn Parijse woonwijk.
Kouachi veranderde pas echt toen
hij in 2005 de stalen deuren van
de gevangenis van Fleury-Méro-
gis bij Parijs achter zich in het
slot hoorde vallen. Drie gevange
nisjaren later, toen zijn zaak ein
delijk voorkwam, was hij een an
der mens. Zijn advocaat, Domini
que Many, herkende hem niet
meer. „Mijn cliënt weigerde tij
dens zijn zaak op te staan, omdat
de rechter een vrouw was", zei de
raadsman. „En ze vertegenwoor
digde de Franse staat."
In de gevangenis kwam Kouachi
onder invloed van Djamel Beghal,
een jihadist die was veroordeeld
omdat hij in 2001 een bomaanslag
op de Amerikaanse ambassade in
Parijs. Beghal nam ook een ande
re gevangene onder zijn vleugels:
Amedy Coulibaly, die afgelopen
vrijdag vier mensen doodschoot
in een joodse winkel.
Extremistische gedetineerden die
jihadisme prediken vormen niet
het enige probleem. Het andere
is, zeggen experts, dat gedetineer
den zich vrijelijk door de gevange
nis kunnen bewegen.
Het was Amedy Coulibaly, de
'zwarte' terrorist, die de omvang
van dat probleem voor het voet
licht bracht. Hij maakte tijdens
zijn verblijf in de gevangenis met
een verborgen camera opnames
die hij later aan de Franse tv ver
kocht. De documentaire, Reality
Taule, schokte Frankrijk in 2008.
De beelden toonden de deplorabe
le staat van het gebouw, de over
volle cellen, het endemische ge
weld en het gemak waarmee jiha
disten zieltjes konden winnen.
„De gevangenis is de beste school
voor criminelen", zei Coulibaly.
De premier, Manuel Valls, wil een
groot aantal moslim-aalmoeze
niers inhuren en jihadisten van
gewone criminelen scheiden.
Maar dat vergt geld en tijd. „Als je
alle jihadisten bij elkaar zet, loop
je een groot gevaar", zei Céline Pa-
risot, woordvoerder van een vak
bond van magistraten.
„Als er dan een ontsnapping is,
heb je gelijk vijftien terroristen
op straat."
In het laatste geval: zeker 22 uur
per dag in je cel, inspecties waar
bij de gevangene helemaal naakt
moet zijn en nauwelijks contact
met medegevangenen. Of je pro
ces thuis afwachten; met alleen
een enkelband of meldplicht om
te voorkomen dat je opnieuw
naar Syrië afreist. Een tussenweg
is er slechts in zeldzame gevallen.
Justitie wil terreurverdachten per
se niet tussen de 'gewone' gevan
genen, uit angst voor radicalise
ring van mede-gedetineerden.
Er liepen eind vorig jaar in Neder
land dertig strafrechterlijke onder
zoeken naar terreurverdachten.
Onbekend is hoeveel van die ver
dachten nu vastzitten. Het gaat
om ex-Syriëgangers, maar ook om
verdachten in het grote Haagse
ronselproces. Zij verblijven op
een van de twee terreurafdelin-
gen in Nederland: in de gevange
nissen in Vught en Rotterdam.
Het strenge regime op die afdelin
gen ligt al een tijd onder vuur. De
verdachten zelf voeren procedu
res om overgeplaatst te worden.
De hoofdverdachte in de Haagse
ronselzaak Azzedine C. ging twee
keer in hongerstaking om veran
deringen af te dwingen. Het leid
de tot marginale aanpassingen.
De rechtbank in Den Haag stelde
wel vraagtekens bij het opsluiten
van een andere verdachte op de
terreurafdeling: de pas 18-jarige
Oussama C. Justititie stelde ook
in zijn geval geen uitzondering te
kunnen maken. Ex-Syriëganger
Hicham el O. ging eind vorig jaar
wel van de terreurafdeling naar
de bank thuis. De rechter stelde
dat hij zijn rechtszaak in vrijheid
mag afwachten omdat er geen re
cidivegevaar is.
Deskundigen en ex-gedetineer-
den betwijfelen het nut van het
isoleren van terreurverdachten.
Abou Ilias, een verdachte in de
ronselzaak, zat enige tijd op een
terreurafdeling. Hij stelde in de
media dat 'je er wordt behandeld
als een straathond'. „Opsluiting
daar heeft een averechts effect."
Onderzoekers melden eerder al
dat de harde omstandigheden tot
een grotere afkeer van de Neder
landse samenleving kunnen lei
den. Onderzoekster Tinka Veld
huis van de Universiteit Gronin
gen deed onderzoek naar de ter-
reurafdelingen. Zij stelde tijdens
enkele rechtszaken in december:
„Het regime is er niet gericht op
re-integratie, maar op controle op
gedrag. Die twee zaken zijn met
elkaar in tegenspraak." Ook vond
zij geen aanwijzingen dat 'gewo
ne' gevangenen erg vatbaar zou
den zijn voor radicalisering.
Terrorist
leert Vak'
in de bak
door onze correspondent
Cees van Zweeden
Na drie jaar gevangenis was
Kouachi een ander mens;
hij weigerde op te staan
voor de vrouwelijke rechter
De binnenplaats van de gevange
nis Fleury-Mérogis bij Parijs, waar
Chérif Kouachi radicaliseerde.
foto Charles Platiau/Reuters
door Cyril Rosman
Azzedine C. foto HH
VUCHT/ROTTERDAM - Het is bijna al
tijd alles of niets voor terreurver
dachten in Nederland: óf vrijheid,
óf de terreurafdeling van de gevan
genis.
Experts zetten vraagtekens
bij het opsluiten van alle
terreurverdachten op één
strenge afdeling
