JE SUIS
s^g.C^s
ï5"£S:SS
z&zgzsz
ss^ssm
A/Zes is opener geworden
Roep om extra maatregelen
Sinds 9/11 is het westen vele terreuraanslagen
op eigen bodem verder.
Wat leren we er iedere keer van?
10 VERDIEPING
TERREURDAAD PARIJS
:Ö3£S®bt«-.
sz^r-cT"'-^
te$3&b»SS
TGEVNG
SfAï—
Algemene Inlicl
en Veiligheidsr
gRLOppenheimer
^•vYL***
jw tv J^5"»
In de tijd dat Theo van
Gogh werd vermoord,
was iedereen angstig.
„Maar het lijkt erop
dat de situatie nu drei
gender is dan toen", is de
overtuiging van schrijver
Joost Zwagerman.
Zwagerman presenteerde in
augustus 2004 de roemruch
te Zomergasten-uitzending
met Ayaan Hirsi Ali, waarin
zij de islam-kritische film
Submission, Part 1 presenteer
de. „De beveiliging was
toentertijd scherp: redacteu
ren werden gefouilleerd, de
studio werd bomvrij ge
maakt", blikt hij terug. „Ik
vond het wat overtrokken,
maar achteraf was het een
juiste inschatting. In novem
ber 2024 wilde Nieuwsuur
terugblikken op de uitzen
ding. Niemand van de
VPRO was nog genegen er
iets over te zeggen."
Het fenomeen wordt het
chilling effect genoemd: de
vrijheid van meningsuiting
wordt bedreigd door de mo
gelijk negatieve effecten
van de uitoefening ervan.
Dat houdt mensen tegen
zich nog langer kritisch uit
te laten.
Na de commotie over de car
toons van de Deense Kurt
Westergaard over
Mohammed - op de bekend
ste is de profeet afgebeeld
met een bom als tulband -
reageerden veel redacties te
rughoudend en plaatsten de
afbeelding niet. „Iedereen
weegt zoiets toch mee",
zegt mediasocioloog Peter
Vasterman van de Universi
teit van Amsterdam.
Na n september is er ook
een andere beweging inge
zet, constateert mediahisto-
ricus Huub Wijfjes van de
Rijksuniversiteit Gronin
gen. „Lange tijd was er een
zeker klimaat van politieke
correctheid, nu is alles ope
ner. De aanslagen hebben
geleid tot een debat over de
multiculturele samen
leving. De problematiek
wordt plots benoemd", zegt
Wijfjes.
Het debat over mosliminte-
jratie heeft ervoor gezorgd
dat mensen zich in een rol
gedrukt voelen, vindt Vas
terman. Volgens hem is de
huidige berichtgeving over
verbondenheid waardevol.
„Het is positief dat er artike
len verschijnen over mos
lims die massaal twitteren
met de hashtag
ffnietmijnislam."
at 'de wereld
nooit meer
hetzelfde zal
zijn' - een
veelgehoorde
analyse na de aanslagen op
11 september 2001 - is in elk
geval uitgekomen als het
gaat om veiligheidsmaatre
gelen ten koste van de priva
cy en bewegingsvrijheid
van burgers. Schoenen en
riemen uitdoen voor je het
vliegtuig instapt, flesjes
vloeistof inleveren, vingeraf
drukken achterlaten: het
zijn maatregelen waarvan
niemand meer opkijkt.
Nieuwe anti-terrorismewet
ten die vroeger omstreden
waren, zijn de afgelopen
veertien jaar vrij makkelijk
geaccepteerd. Soms omdat
de VS 'ons' daartoe hebben
gedwongen - zoals hun
sinds 2003 geëiste inzage fn
passagiersgegevens - soms
omdat Nederland zelf ook
voorop wil lopen in de
strijd tegen terreur. On
danks felle kritiek van bij
voorbeeld het College Be
scherming Persoonsgegeve
ns (CBP) en de rechterlijke
macht is de algemene iden
tificatieplicht - ook voor
minderjarigen - ingevoerd.
Bevoegdheden van de veilig
heidsdiensten zijn ver
ruimd, de politie mag snel
ler tappen bij een terroris-
meverdenking en het über
haupt aanmerken van ie
mand als terrorismeverdach-
te is makkelijker dan voor
de moord op Theo van
Gogh in 2004. Die aanscher
ping bood justitie afgelopen
tijd de mogelijkheid
Syriëgangers vóór hun uit
reis op te pakken en hun
paspoorten ongeldig te ver
klaren. En er komen meer
maatregelen aan, zoals de
wet die opslag van reisgege-
vens mogelijk moet maken
en het plan dataverkeer via
de kabel te onderscheppen.
Is Nederland er door al die
maatregelen veiliger op ge
worden? Het is een niet te
beantwoorden vraag. Het is
onmogelijk te controleren
welke aanslagen er door de
maatregelen voorkomen
zijn.
Feit is dat het kat-en-muis-
spel tussen autoriteiten en
terroristen zal blijven door
gaan. En dat elke aanslag
nieuwe kwetsbaarheden
blootlegt, die de overheid
vervolgens weer via maatre
gelen probeert in te dam
men.
ENSUUR
Bo a r»«-J
lf»VF
W t^. tea 'OACN O (i=y
®W •«^rM*r
*;cv4r
r?<^i()BnB^oc4''oDonciA;!'0^
«3f hb. W§ '4
door Lilian Dominicus
door Niki van der Naald
D
