28 REIZEN
Het Tsjechische
Pilsen en het
Waalse Monszijn
culturele
hoofdstad van
Europa.
Pils ontmoet
Vincent van Gogh.
De schilder hield
van absint, maar
of ook pils zijn
goedkeuring kon
wegdragen...
De Tsjechische stad Pilsen is de oerbron
van het lichtgele lagerbier van lage gis
ting dat bij ons bekendstaat als pils: al
daar Pilsner Urquell genoemd.
De een noemde hem een engel, de ander een vreemde snoeshaan. Vincent
van Gogh was 25, toen hij van 1878 tot 1880 als hulppredikant in de Bori-
nage, de Waalse mijnstreek, verbleef. Hier maakte hij voor het eerst serieu
ze houtskoolschetsen. In Mons is een tentoonstelling aan hem gewijd.
Tijdens de rondleiding
door het Pivovarské Mu-
zeum (Biermuseum) in
Pilsen komt het hoge
woord er al snel uit. Vóór
het jaar 1842 was bier in
grote delen van Europa
vaak nauwelijks te drinken. Ook in
een stad als Pilsen. Hier had Koning
Wenceslaus de Tweede al in 1295 aan
260 burgers van de stad het recht ver
leend in eigen huis bier te brouwen.
Maar de kwaliteit ervan was op z'n
best wisselvallig te noemen.
De schepenen van Pilsen besloten
daarom het lokale bier - destijds nog
donker, zwaar, troebel en zoet - op
kwaliteit te gaan controleren. Deze
keuring voltrok zich altijd in de ver
koopruimte (het 'maathuis') van het
huis waar het desbetreffende bier
werd gebrouwen. Daar werd een ei
kenhouten bank geplaatst waar een
kroes te keuren bier over werd uitge
gooid. Wanneer het bier niet langer
van de bank afdroop, gingen de magis
traten er in leren kniebroeken een
uur lang op zitten. Als bij het opstaan
hun Lederhosen niet aan de bank ble
ven plakken, werd het bier voor con
sumptie afgekeurd. Bleven die echter
wel plakken, dan mocht het in de ver
koop: zum Wohl!
Dit werd allemaal anders op 5 okto
ber 1842. Onder leiding van de Duitse
Braumeister Josef Groll introduceerde
de pas opgerichte Burgerlijke Bier
brouwerij in Pilsen voor het eerst la
gerbier van lage gisting. Het nieuwe
bier had een heldere, lichtgele kleur
en een enigszins bittere smaak. Het
werd op de markt gebracht als Plzns-
ky Prazdroj (Pilsner Urquell). De rest
is geschiedenis: dit bier ontwikkelde
zich als dé standaard voor alle pils, pil
sen of pilsner bier (onder meer Hein-
eken en Carlsberg), een segment dat
thans wereldwijd goed is voor 70 pro
cent van alle gebrouwen bieren.
Onder het Biermuseum, dat oor
spronkelijk een van de huizen is waar
de eigenaren vroeger het recht had
den bier te brouwen, liggen twee ver
diepingen aan kelders die in de zand
steen onderlaag zijn uitgehakt. Deze
kelders dienden voor de bouw van gis-
tingskuipen en lagerfusten en de op
slag van ijs. Ze staan nog altijd in ver
binding met een uitgebreid onder
gronds gangenstelsel dat zich over
een lengte van 20 kilometer onder Pil
sen uitstrekt. Vroeger werd dit laby
rint ook gebruikt voor de opslag van
voedsel en als toevluchtsoord tijdens
belegeringen. Een rondleiding door
dit ondergrondse doolhof is niet ge
schikt voor mensen met aanleg voor
claustrofobie. „Wilt u zo dicht moge
lijk bij mij blijven", maant onze gids
ons tijdens de tocht door dit labyrint.
„Anders moet ik straks op zoek naar
achterblijvers. En morgen wilt u toch
allemaal op tijd uw vliegtuig halen!"
Het zandsteen onder Pilsen is te
vens de reden dat Pilsner Urquell zo
Nou, het schiet
niet op. Als dit
over een paar
maanden klaar
moet zijn, dan
moet er nog wel
wat gebeuren",
moppert Filip Depuydt, als hij door
de bouwval aan de Rue Wilson in
PetitWasmes klautert. Geen werklie
den of bouwmateriaal. Toch moet
hier begin 2025 een klein Van
Goghmuseumpje verrijzen. In de na
bijgelegen Salon du Bébé - nu twee
woonhuizen - gaf Van Gogh Bijbelle
zingen. Meer bergafwaarts, op een ro
tonde, staat zijn borstbeeld, althans
een kopie. In Colfontaine herbergt
het stadhuis het origineel.
Vincent van Gogh woonde op de
Rue Wilson in bij de plaatselijke bak
kersfamilie Denis. Een jaar eerder was
hij door de zendelingenschool in La
ken als hulppredikant naar de Borina
ge gestuurd. Depuydt, al vele jaren be
hept met het Van Goghvirus, verhaalt
over de twee jaar die Van Gogh daar
doorbracht alsof'ie er zelfbij was.
„Van Gogh kreeg een proefcontract
voor zes maanden, werkte als een
Pilsen
TSJECHIE
Biertje
in Pilsen
door John May
Brussel
T BORINAGE
Mons
Flénu#*
BELGIË
Foto boven: Cokesfabriek in de Borinage van Van Gogh, geschilderd in Flénu. foto Van Gogh Museum/Vincent
van Gogh Stichting. Rechts: Vervallen mijn Marcasse met muurschildering die de mijnafdaling van Van Gogh
weergeeft. Rechtsonder: Voormalige mijn Grand-Hornu in Boussu. foto's Gerard Chel
door Gerard Chel
