SPECTRUM 15
standplaats Italië
Eelco van der Linden
Wees maar blij dat jullie niet
met dat gevoel van onveilig
heid en al die angsten moe
ten opgroeien." Ik werp mijn
vriend Claudio tegen dat ik
mijn jeugd heb doorgebracht op land onder de zee
spiegel. Net als alle Italianen krijgt ook Claudio hier
kippenvel van, maar hij pareert: „Oké, maar je was
niet bang. Je weet dat er was nagedacht om het ge
vaar in te dammen."
Het gesprek ontstond onschuldig, over een bekend
thema: waarom het Italië niet lukt een serieus land
te worden, met politici die hun verantwoordelijk
heid nemen en een staat die functioneert. Een een
heid, met burgers die samen wat hebben. Geen on
derdanen voor wie de staat een vijand is die je
moet proberen te tillen.
Ik besloot tot het offensief. En meteen maar de vier
de versnelling: „Jullie zijn 6o miljoen individualis
ten, denken alleen aan jezelf en aan een kleine
kring vrienden die nodig zijn om te overleven."
Ik schakelde over in zijn vijf: „Alles wat zich buiten
de eigen voordeur bevindt, interesseert niemand,
verloedering en milieuvervuiling zijn geen thema.
De toekomst? Die is er alleen voor retorische, pom
peuze verhandelingen. De staatskas is leeg door cor
ruptie en cliëntelisme. Jullie kinderen moeten mas
saal emigreren."
Dit lijkt allemaal behoorlijk confron
terend, maar vrijwel elke Italiaan zal
het onderschrijven. Ook Claudio: „Ja
we zijn een paese di merda - stront-
land - maar waarom?"
En toen kwam het op angst en onze
kerheid. In eerste instantie veroor
zaakt door de vele boze buitenlandse
overheersers, inclusief de kerk die de
Italianen hebben moeten dulden.
„Maar we leven in 2015, dat is geen ex
cuus meer", riep ik.
Claudio bleef op de angst hameren. „Dat buiten de
vijand heerst en je je moet organiseren om te overle
ven, zit er ingebakken, een kwestie van DNA", hield
hij aan. Hij voerde de Italiaanse mamma op, de per
manente crisismanager maar ook hoofdschuldige
van het angstsyndroom. „Die ziet overal vijanden
en adviseert: kijk uit met wat je doet of eet, ver
trouw niemand, kies juiste vrienden, enzovoort."
Het idee van angst als oorzaak van een mislukte sa
menleving en failliete staat vond ik fascinerend,
ook al zegt de noordeling in me dat je er nu ook wel
een beetje overheen had kunnen zijn.
Hoewel.Aan het einde van het oude jaar ging het
nieuws over de aanhoudende crisis en de euro die
de Italianen steeds meer verarmt maar tegelijk een
nieuwe Duitse hegemonie voedt. 'Bedrijven sluiten,
de werkloosheid galoppeert voort', klonk het dage
lijks. Maar ook was er 'corruptie die nooit eerder zo
floreerde' en een nieuwe maffia die in Rome over al
les beslist. Immigranten hadden Italië het hele jaar
overspoeld (160.000), maar nu was er een nieuwe
variant: 'Volgepakte stuurloze schepen die als men
selijke bommen op onze kusten afkomen'. Onder
tussen gierde de ijswind, schudde de aarde in Tosca
ne, spuwde de Etna vuur en waren er nog nooit zo
veel overstromingen en aardverschuivingen.
Je zou er bang van worden.
tie en bevindt zich voor de zekerheid
ver genoeg bij de weg vandaan om
voor passerende autoriteiten ongezien
te blijven. Op een half uur lopen
heeft Aung Tha een groentetuin in de
jungle aangelegd. Vissen vangt hij
met uitzicht op Birma in de Moei Ri
vier. „We hebben een eenvoudig le
ven", zegt de vader van vijf kinderen.
„We zijn met weinig tevreden en val
len niemand lastig."
Toch vreest Aung Tha steeds vaker
dat de Thaise autoriteiten hem terug
zullen sturen. Thailands premier
Prayuth Chan-ocha verklaarde name
lijk vorige zomer met de Birmese rege
ring te hebben afgesproken dat de
meer dan 100.000 vluchtelingen in
2015 worden gerepatrieerd. Toen in ok
tober in Karen Staat opnieuw werd ge
vochten, vluchtten naar schatting
tweehonderd mensen naar Thailand.
Een dag later zette de politie hen op
boten terug naar Birma.
In het vluchtelingenkamp Mae La
heerst volgens kenners veel angst
voor een gedwongen vertrek. Het
kamp bevindt zich 60 kilometer bij
de stad Mae Sot vandaan en is met
50.000 inwoners Thailands grootste
vluchtelingenkamp. Bij de ingang
staan met geweren bewapende solda
ten, bij een controlepost wordt het
passerende verkeer scherp in de gaten
gehouden. Ruim 90 procent van de
vluchtelingen in Mae La behoort tot
de Karen. Hoewel zij onder meer kun
nen rekenen op de hulp van
VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR
en het in Den Haag gevestigde Stich
ting Vluchteling, is hun leven het af-
etnische conflict, erkent de proble
men. Volgens hem twijfelen veel Ka
ren over de ware intenties van de Bir
mese regering. „De vredesonderhan
delingen zijn de belangrijkste in ja
ren. Maar nadat het Birmese leger vijf
tig jaar het land heeft geregeerd, zorgt
die aanhoudende dominantie voor
wantrouwen", aldus Smith. Een ander
probleem is volgens de expert dat de
Karen onderling politiek verdeeld zijn
en dat er nog geen onderhandelingen
plaatsvinden om Karen Staat een
vorm van zelfbestuur te geven, terwijl
juist dat voor de Karen een essentiële
eis is.Voor een massale terugkeer ach
ten experts het dan ook nog veel te
vroeg.
Onder meer VN-vluchtelingenorgani
satie UNHCR en Human Rights
Watch spraken zich onlangs fel uit te
gen het Thaise plan om in 2015 de
vluchtelingenkampen te sluiten. „Als
de overheid garandeert dat er een ein
de komt aan militaire offensieven,
zijn er zonder twijfel een paar locaties
waar vluchtelingen naar terug kun
nen keren", zegt Martin Smith. „Maar
in veel gebieden zijn nog grote vraag
tekens over landrechten, economische
rechten en humanitaire hulp. Zonder
een duurzame wapenstilstand en dui
delijke politieke afspraken zijn die ge
bieden te gevaarlijk en te instabiel.
Zelfs al zou de Birmese overheid de
vluchtelingen uitnodigen terug te ke
ren, dan nog zouden veel van hen
niet willen."
gelopen jaar flink moeilijker gewor
den, zeggen verschillende organisa
ties. Zo neemt de hulp in het kamp af,
worden voedselrantsoenen kleiner en
staan de Thaise autoriteiten niet lan
ger toe dat vluchtelingen overdag het
kamp uit gaan, bijvoorbeeld om eten
te zoeken. „Het wordt zo steeds moei
lijker om in het kamp te overleven",
aldus Ariana Zarleen, medeoprichter
van de organisatie Burma Link. „Bo
vendien gaan er in het kamp veel ge
ruchten rond, zodat de mensen steeds
banger zijn te worden teruggestuurd."
Dat veel vluchtelingen niet terug wil
len, heeft alles te maken met de situa
tie in Karen Staat. De oorlog die tus
sen 1949 en 2012 in het gebied woed
de, kostte aan duizenden mensen het
leven. Mensenrechtenorganisaties zeg
gen dat Birmese soldaten schuldig
zijn aan martelingen, verkrachtingen
en buitenrechtelijke executies. Hoe
wel Birma democratische hervormin
gen doorvoert en vredesonderhande
lingen gaande zijn, komen nog steeds
berichten over nieuwe gevechten uit
het gebied. Een in 2012 getekende wa
penstilstand heeft er nog niet toe ge
leid dat troepen zijn teruggetrokken.
Martin Smith, een expert in Birma's
Het wordt steeds
moeilijker om in kamp
Mae La te overleven
ZATERDAG 10 JANUARI 2015
Impressie van vluchtelingenkamp Mae La in Thailand. Negentig procent van de 50.000 bewoners van het kamp bestaat uit Karen
afkomstig uit buurland Birma, foto HH
Ariana Zarleen, organisatie Burma Link
reageren?
spectrum@depersdienst.nl
