Baltische staten horen nu écht bij het Westen
ECONOMIE 15
LITOUWEN EUROLAND
Litouwen voerde
gisteren de euro
in. Waarom toch?
Elders zijn
ervaringen op z'n
best wisselend.
VILNIUS - Doen EU-landen er ver
standig aan om, veel later dan de
grondleggers, alsnog de euro in te
voeren? Een moeilijke vraag.
'Geef me tweehonderd jaar, dan
kan ik het je vertellen', zei een
Britse bankier eens. Litouwen is
sinds gisteren het negentiende
land dat de euro heeft, dertien
jaar nadat de eerste Europeanen
met de munt betaalden. Hoe ver
ging het de andere landen die ver
laat de stap waagden?
Een succesverhaal, dat was Slove
nië toen het in 2007 de toen nog
felbegeerde euro invoerde. Na het
openschuiven van het IJzeren Gor
dijn kende het land jaarlijks groei
cijfers van zo'n 4 procent. De
werkloosheid was laag, de arbeids
productiviteit steeg. Alles hosan
na, de euro de kroon op het werk.
Hoe anders is het perspectief nu.
De economie klapte na 2008 volle
dig in elkaar. Weinig landen wer
den zo hard geraakt als Slovenië,
dat zijn economie in 2009 met 10
procent zag krimpen, en in 2012
en 2013 met nog eens een paar pro
cent. Tien procent van de Slove-
nen is werkloos, de staatsschuld
verdubbelde. Een van de oorza
ken was de redding van drie grote
banken, die volgepropt bleken
met slechte leningen.
Hvala euro dus, bedankt euro.
Maar zo simpel ligt het niet. Analis
ten wijten de problemen in het
Balkanland vooral aan het labbe-
kakkerige beleid van de overheid,
dat pijnlijke maar noodzakelijke
hervormingen jarenlang meed.
Toch was het land zonder de euro
wellicht beter af geweest. Met een
eigen munt en eigen monetair be
leid hadden de Slovenen hun lot
De ultieme euro-lovers wonen in
het noordoosten van de EU, in
het petieterige Estland. Tachtig
procent van de bewoners van de
ze Baltische staat denkt dat de eu
ro goed is voor zijn land, slechts 4
procent denkt van niet.
Vanwaar dat enthousiasme? Nou,
dat is vrij eenvoudig. Het land
plukt wel de vruchten van de eu
ro (makkelijk handelen, goedkoop
lenen) en vertoont tot dusver niet
de kuren die andere eurolanden
pijnigen. De begroting is op orde,
staatsschuld is er amper.
Net zo belangrijk: de euro ver
sterkt de integratie met Europa,
en verzwakt daardoor de greep
van grote buur Rusland. Precies
om die reden voerde ook Letland
begin 2014 de euro in, en Litou
wen nu dus ook. Rusland kon wel
proberen de koers van de litas, de
oude Litouwse munt, te destabili
seren. Bij de euro is dat een stuk
lastiger.
kunnen verzachten. Nu komen de
overheidsbezuinigingen als een
mokerslag aan bij de bevolking.
De heimwee naar de tolar, de voor
ganger van de euro, is groot.
Nergens zijn de mensen zo onte
vreden over de euro als in Cy
prus. Slechts 42 procent van de ei
landbewoners gelooft dat de euro
goed is voor het land. Ter vergelij
king: in dezelfde Eurobarometer,
een maandelijkse peiling van de
EU, zit Nederland met 64 procent
bovenin de middenmoot.
Geef de Cyprioten eens ongelijk.
De economie krimpt fors; 15 pro
cent van de mensen is werkloos
en over de staatsschuld zullen we
het maar even niet hebben. Sinds
de lokale bankensector in 2013 be
zweek onder de last van foute
Griekse leningen, dragen de bur
gers het juk van door Europa ge
dicteerde bezuinigingen. De voor
uitzichten zijn inktzwart.
Komt dat door de euro? Nee. Be
langrijkste boosdoener is de Cy
priotische bankensector, die tot
aan de nek in Griekse leningen
zat. Ter illustratie: het aan Grie
kenland geleende bedrag was ho
ger dan het nationaal inkomen
van de Cyprioten. Daar kan geen
munt tegenop.
En Malta? Daar schijnt de zon nog
steeds en groeit de economie rus
tig door. 44 procent van de Malte
zen zegt zich door de euro meer
Europeaan te voelen dan ooit te
voren, blijkt uit onderzoek van de
EU. Zo kan het dus ook.
Anders dan buur Tsjechië besloot
Slowakije in 2009 tot invoering
van de euro. Fraai staaltje timing,
zo aan de vooravond van de euro
crisis. Toen de Slowaken hoorden
dat hun zuurverdiende belasting
geld verdween in noodfondsen
waarmee Portugese en Griekse
banken gered werden, bleef de
vlag begrijpelijkerwijs binnen.
Toch zijn ze in Bratislava al met al
niet ontevreden. Economisch ge
zien presteert het land sinds de in
voering van de euro zelfs iets be
ter dan Tsjechië, dat vasthoudt
aan de kroon.
Het feit dat Slowakije bijna al zijn
handel binnen de EU drijft,
draagt voor een belangrijk deel bij
aan het positieve gevoel dat het
land heeft over de munt.
In deze hoek van Europa bestaat
een rotsvast geloof in de euro.
„De euro zal garant staan voor eco
nomische en politieke stabiliteit",
voorspelt Butkevicius. Daarmee
echode hij de beloftes van zijn
ambtsgenoten in Estland en Let
land, die in 2011 en 2014 op de eu
ro overstapten. Volgens Butkevi
cius schept de munt banen en
kansen voor banken, onderne
mers en investeerders.
Een van die obstakels was de wis
selkoers. De litas, waarmee de Li
touwers tot woensdag betaalden,
zat sinds 2002 gekoppeld aan de
euro. „We hadden al twaalf jaar
de euro, zonder dat die euro heet
te", zei de minister van Financiën
Rimantas Sadzius onlangs. Onder
nemers die importeerden uit de
eurozone betaalden daardoor wis
selkosten die virtueel waren.
De euro maakt de weg vrij voor Li
touwen om de snelstgroeiende
economie van de eurozone te wor
den. In 2014 groeide de economie
al met 3,4 procent.
De premiers van Estland en Let
land waren er gisteren als de kip
pen bij om hun zuiderburen te fe
liciteren. De drie Baltische landen
betalen nu allemaal met de euro,
en dat is een overwinning, zei de
Estse minister-president Taavi
Röivas. Een overwinning op Rus
land, bedoelde hij.
Minder dan 25 jaar na de val van
de Sovjet-Unie zijn de broedersta-
ten nu stevig geïntegreerd in Eu
ropa. „Veiligheid was zeker een
deel van de motivatie", zei
Sadzius daarover.
„De euro is de
derde stap in
onze tocht naar
het Westen, na
ons lidmaat
schap van de
EU en NA
VO."
Het is een traditie in landen die
de euro invoeren: de premier die
na middernacht het eerste biljet
uit een geldautomaat tovert. Algir
das Butkevicius, premier van Li
touwen, deed dat gisteren, glim
mend van trots, in het barokke
centrum van hoofdstad Vilnius.
VRIJDAG 2 JANUARI 2015
De euro, best gevaarlijk
door Sander van Mersbergen
2007: SLOVENIË
Winkelbediende Jurga Butkute bekijkt een vers eurobiljet in een supermarkt in de Litouwse hoofdstad Vilnius, foto Mindaugas Kulbis/HH
2011: ESTLAND
2008: CYPRUS EN MALTA
2009: SLOWAKIJE
Litouwen is het negentiende land
dat met de euro betaalt. De ervarin
gen van landen die pas na de invoe
ring van de euro aanhaakten bij de
muntunie, zijn erg wisselend.
De Litouwse premier Algirdas
Butkevicius foto HH
door onze correspondent
Koen Verhelst
RIGA - Litouwen zet met de invoe
ring van de euro weer een belang
rijke stap richting het Westen. En
kan de snelstgroeiende economie
van de muntunie worden.
