66
Kenmerk van het jaar
2014 is een
massaal onbehagen.
Als in 2015
niets verandert,
dreigt ons land
te versplinteren.
I woensdag 3i december 20141 /ooruitblik 2015
COLOFON
Op de laatste dag van het jaar
een vooruitblik op 2015. In deze
bijlage staan we alvast stil bij
ontwikkelingen en mensen die
het nieuwe jaar gaan bepalen.
coördinatie en eindredactie:
Monique Couwenberg
Johan Bosveld
vormgeving:
Henk te Boekhorst
fotografie:
David van Dam
reageren:
features@depersdienst.nl
erinnert u zich het
Droomboek
relletje uit 2013 nog?
De eigenaresse van
De Nieuwe Boekhan
del in Amsterdam die
zich het schompes
schrok van de mensen die in haar keurige
winkel een gratis Droomboek kwamen op
halen? Nee, ze kwamen het boekje uitge
geven ter ere van de kroning van Koning
WillemAlexander opéisen! „Ongescho
ren, ongewassen, ongekamd, dik, uitge
zakt, kreupel, rotte tanden, stinkend, met
looprekken en hulpmiddelen die ik nog
nooit eerder in mijn leven heb gezien,
ruw, onbeleefd, nauwelijks pratend: soms
steken ze alleen het bonnetje toe - ook
wanneer ik met andere klanten bezig ben
af te rekenen, totaal gespeend van enig ge
voel voor sociale verhoudingen of om
gangsregels. Ik neem het ze niet eens kwa
lijk. Dit is echte armoede, zoals ik het ei
genlijk nooit zie. Het onttrekt zich aan
mijn waarneming", schreef ze in een co
lumn.
Heel politiek correct Nederland stond
op zijn achterste benen. Boze mensen
verfden 'Verboden voor armen' op de win
kel. Zoals meestal was de commotie na
een paar dagen weer voorbij. Maar de ver
bazing van de boekhandelaar zei veel over
de staat van het land. Over de kloof die an
no 2ot3 blijkbaar was gegroeid tussen de
verschillende bevolkingsgroepen in Ne
derland. En die in 2024 niet kleiner werd.
De incidenten waarbij bevolkingsgroe
pen recht tegenover elkaar kwamen te
staan, regen zich het afgelopen jaar aan
een. Het was een jaar vol van kretologie
en hysterie. Niet? Wel!
Lees maar wat we riepen in 2024: 'Min
der, minder, minder Marokkanen!', 'Zwar
te Piet is racistisch', 'Zwarte Piet moet blij
ven', 'Er komt een tsunami van Bulgaren',
'IS, niet in mijn naam', 'Voer dagobert-
ducktaks in voor de rijken', 'Promoven-
dum, verzekeren voor hoger opgeleiden'.
Elk van die kreten sloeg een barst in
het bastion van de solidariteit in Neder
land. Elke kreet zette een bevolkings
groep apart, bevestigde de scheiding. Elke
kreet benadrukte dat er verschillende
groepen zijn in Nederland en dat er een
kloof tussen zit.
En dat waren dan alleen nog maar de
kreten. Er was nog veel meer. Er was Tho
mas Piketty die de kloof tussen rijk en
arm op de agenda zette. Er was een rap
port van het Sociaal en Cultureel Planbu
reau (SCP) en de Wetenschappelijke Raad
voor het Regeringsbeleid (WRR) waarin
de kloof tussen hoog- en laagopgeleiden
wordt benoemd. Die twee groepen ont
moeten elkaar steeds minder. De hoogop
geleiden trekken zich terug in hun eigen
wijken, ze trouwen met elkaar en ze be
grijpen de humor van de laagopgeleiden
niet. Citaat: 'Elke jurist kent wel een lood
gieter, maar een loodgieter kent geen ju
rist.'
Er was een rapport in opdracht van mi
nister Asscher dat stelde dat Turkse orga
nisaties in Nederland 'parallelle gemeen
schappen' vormen. Er waren discussies
over de kloof tussen werknemers in vaste
dienst en het groeiend aantal flexwerkers.
Er werden allochtone gezinnen wegge
pest uit de 'witte' Scheveningse wijk
Duindorp. Er werd een Nederlands gezin
weggepest uit een Molukse wijk in Hooge-
veen. En dan is de opsomming nog lang
niet volledig. Wie terugkijkt op het afgelo
pen jaar komt tot de conclusie dat 2024
een bombastisch pandemonium van on
behagen is geweest. Een jaar waarin hon
derd mensen werden gearresteerd bij de
intocht van Sinterklaas, waarin we elkaar
uitjouwden en uitdaagden.
Waren er ook gebeurtenissen die ons
bonden? Het WK-voetbal. De dramati
sche crash van vlucht MHt7. Maar in 2025
is er geen groot sporttoernooi en schiet
hopelijk niemand een vliegtuig uit de
lucht. Wat wel te voorspellen is: het gaat
in 2025 weer over de moslimgemeenschap
en de Nederlandse jihadstrijders waarvan
die gemeenschap afstand moet nemen.
De geest van Piketty en zijn welvaarts-
Elke jurist kent wel
een loodgieter,
maar een
loodgieter kent
geen jurist
kloof zal bij de provinciale verkiezingen
weer opduiken. En van de discussie over
Zwarte Piet is het slechts de vraag of die
eerder of later opduikt dan de pepernoten
in de schappen liggen.
Versplintert Nederland door zich in
gravende groepen? Is er een nieuwe ver
zuiling op komst? Wie de rapporten leest,
moet het ergste vrezen. Het SCP schrijft
het zo op in zijn Sociaal en Cultureel Rap
port 20t4, dat begin december verscheen:
'Nog maar een paar jaar geleden leek het
thema van integratie en migrantengroe-
pen naar de achtergrond verdwenen. De
aandacht van politiek en publiek concen
treerde zich op de zware economische en
financiële crisis Maar de periode van
'afkoeling' over integratievraagstukken
lijkt voorbij. Groepen lijken steeds verder
van elkaar af te staan. De bevolking maakt
zich zorgen over de verhouding tussen al
lochtonen en autochtonen. Gevraagd naar
welke spanningen in de samenleving het
grootst zijn, staan spanningen tussen etni
sche groepen bovenaan'.
Economisch ziet het er, wat be
treft harmonie, niet veel beter
uit. Tenminste voor wie de
theorie van Piketty gelooft. De
Franse wetenschapshit van
2014 becijfert dat de rijken sneller rijker
zullen worden dan de rest van de wereld
bevolking haar welvaart kan vergroten.
Ook die kloof groeit.
Het SCP deelt Nederland op in zes ver
schillende welvaartsgroepen. Met vier
van die groepen gaat het goed: de gevestig
de bovenlaag (15 procent), de jongere
kansrijken (13 procent), de werkende mid
dengroep (27 procent) en de comfortabel
gepensioneerden (17 procent). Niet goed
gaat het met de twee andere groepen: de
onzekere werkenden (24 procent) en het
precariaat (samenvoeging van precair en
proletariaat, rs procent) hebben weinig
vertrouwen in andere mensen, zien geen
heil in Europa en geven hun leven een
veel lager cijfer dan de andere vier groe
pen. De kans dat het cijfer veel hoger
wordt, is klein.
Toch is er geen sprake van een terug
keer naar de verzuiling, zegt onderzoeker
Jeroen Boelhouwer van het SCP. „De ver
zuiling liep langs strak bepaalde lijnen: de
katholieke en de socialistische zuil. Het
Nederland van nu is veel diffuser." Ofte
wel: katholieken vind je zowel bij de com
fortabel gepensioneerden als bij het preca
riaat. Het SCP spreekt van een 'zachte
Scheuren
in de polder
door Cyril Rosman
H
Rapport over kloof tussen
hoog- en laagopgeleiden
