.Ji
SPECTRUM 13
cabaret
l
j!
Je moet
veel
Een oer-Hollands feno
meen is het, de jaarlijk
se oudejaarsconferen
ce op tv. Maar de tijd
dat bijna heel Neder
land er ademloos naar
keek en er zelfs kabi
netten door dreigden te sneuvelen,
ligt ver achter ons. Kijkcijfers van 7,5
miljoen mensen op één avond, in een
tijd van zo'n 13 miljoen inwoners, zijn
vermalen tussen de talloze tv-netten.
Nieuw talent meldt zich amper.
Is er toekomst voor deze vorm van ca
baret? „Je moet veel investeren in een
show die heel beperkt houdbaar is",
aldus Guido Weijers. Hij is een van de
cabaretiers die dit jaar een oudejaars-
show op tv doen: bij RTL 4. Youp van
't Hek wordt op dezelfde avond zijn di
recte concurrent, bij de Vara. Ook
Dolf Jansen heeft een oudejaarsvoor-
stelling gemaakt, maar niet voor tv.
„Ik ben ditmaal niet gevraagd. Dus
gooi ik alles op internet."
De geschiedenis van de oudejaarscon
ference, met als 'uitvinder' Wim Kan,
is een regelrechte spiegel van onze ver
anderende meningen. Wat vroeger
spraakmakend was, omdat niemand
anders dat durfde te zeggen, klinkt nu
ronduit soft. „Democratie is de wil
van het volk. Elke dag lees ik stomver
baasd in de krant wat ik nou weer
wil", zegt Wim Kan in Zuinig over de
drempel (1973), een van de best beke
ken en gewaardeerde oudejaarsshows
op tv ooit. Wat een contrast met Theo
Maassen veertig jaar later: „PW in Vo-
lendam! Dat hele dorp is blank. De
enige variatie die ze daar hebben in
huidskleur, zijn de slachtoffers van
die cafébrand."
Dankzij Wim Kan krijgt de oudejaars
conference een bijna heilige status. Ze
ker als hij tijdens zijn derde oudejaars-
show op de radio (in 1958) letterlijk
overstapt naar de televisie: Kan begint
op de radio, verdwijnt daar en gaat
meteen door op tv. Dat wordt het ge
sprek van de dag. Zijn vierde show
leidt zelfs tot vragen in de Eerste Ka
mer: of hij het gezag en de democratie
niet ondermijnt?
Het is Seth Gaaikema, die al jaren tek
sten voor Kan schrijft, die in 1969 de
eerste volledige oudejaarsshow op tv
neerzet. Ook hij stunt. Hij zet de hip
piecast van de musical Hair vredig
naast de politiekapel op het toneel.
Wat een statement van verzoening in
deze roerige tijd! Nog dagen praten de
mensen er over na.
In 1971 krijgt Gaaikema opnieuw een
lading publiciteit als hij mr. Pieter
van Vollenhoven in zijn show een rie
deltje op de piano laat spelen. Dat is
nog nooit vertoond. Even ongekend is
de snelheid waarmee Wim Kan in
1982 roemloos tenonder gaat. In Wan
kelend over de drempel. Wat een, onge
wild, toepasselijke titel. De grootmees
ter wordt volledig weggevaagd door
die razendsnelle debutant op het an
dere tv-net: Freek de Jonge. Diens bril
jante oudejaarsshow De openbaring is
letterlijk een eye-opener. Niet één
stoeltje, één microfoon en geen spiek-
borden zoals Kan, maar visueel spekta
kel vol actuele grappen. De Jonge
vraagt niet om applaus, maar kapt het
juist af, want 'we hebben maar een
uurtje'. Geen Wim Kan-vingertje,
wél een boodschap: 'Niemand is ge
lukkig, wees niemand'.
Youp van 't Hek is de volgende die de
kussens flink opschudt. Met z'n eerste
oudejaarsconference lult hij in 1989
meteen letterlijk het alcoholvrije bier
Buckler van de schappen. Een onbe
doelde stunt die veel publiciteit haalt.
„Het heeft niet veel geholpen want
nu is iedereen aan de Radier", blikt
Van 't Hek terug.
Twee jaar later jakkert plotseling het
cabaretduo Lebbis en Jansen over het
scherm. Die twee trekken meteen de
heilige voile van de oudejaarsconferen
ce af. Bam!, elk jaar een rauwe show,
is hun motto. Ze gaan op actuele ram
koers in dubbele snelheid want ze
zijn tenslotte met zijn tweeën.
„Snelheid heeft te maken met ritmes
en die veranderen in de loop der tijd",
verklaren ze de teloorgang van oude
successen. Snelheid! Daar weet nieuw
komer Guido Weijer wel raad mee.
Zijn oudejaarsshow van 2006 is goed
voor 350 grappen in 60 minuten. Wei
nig politiek, wel leuk voor een breed
publiek. Een grap a la Weijers: „Des
kundigen hebben drie dagen in het
investeren
in een show
die beperkt
houdbaar is
journaal geroepen dat ze aan het uit
zoeken waren wat de oorzaak was van
de brand. Nou, dat wist ik meteen al:
Vuur!" Het publiek smult.
Ook al zijn de kijkcijfers inmiddels ge
kelderd van 6 a 7 miljoen (Wim Kan)
tot een miljoentje, de cabaretiers
staan toch iedere keer weer in de rij.
Zonder opgeheven vingertje, want
dat pikt het mondige publiek niet
meer. Maar nog wel lange tijd met
een mening. Ook daar komt de klad
in. „Er zijn al zo veel meningen, hoe
voeg je tegenwoordig nog iets toe",
vraagt Dolf Jansen zich af.
Dat laatste doet Jan Jaap van der Wal
de das om. Om de traditie in ere te
houden, stapt hij in 2007 in de
oudejaarsarena. 'Veel inhoud, weinig
te lachen', oordelen de recensenten.
'Is het fenomeen achterhaald?'
Nou, niet voor Arie Koomen, de helft
van cabaretduo Arie Silvester. Die
steekt zich er het jaar erop zelfs voor
in de schulden. Niveau grappen: 'Als
ik een pub had, noemde ik hem hup-
peldepub'. Erik van Muiswinkel met
een aantal collega's en Theo Maassen
maken daarna venijnige shows met
prima kijkcijfers. Maar de impact van
vroeger blijft weg: te veel tv-zenders,
te veel meningen, minder kijkers. Kan
jong, fris talent hier nog wel tegenop?
Youp van 't Hek: „Ach, als deze tradi
tie langzaam wegwaait, het zij zo."
ZATERDAG 27 DECEMBER 2014
Het knalt
nog, soms
Wim Kan tijdens de Oudejaarsconference van 1982. archieffoto Hollandse Hoogte
door Anja van den Akker
Guido Weijers
reageren?
spectrum@depersdienst.nl
